این نمایش رایگان است....

اسطوره در معنای الهامات متافیزیکی نیمه حقیقی – نیمه مشرکانه و چه در معنای افسانه و حکایت های تابو شده که ممکن است درصد پائینی از حقانیت را داشته باشند و یا کاملا دروغین باشند ، در مغرب زمین به شدت رواج داشته و مهمترین ابزار انتقال اساطیر ، رسانه ها و خصوصا سینما می باشند. هالیوود به خوبی از شباهت های سینما و اسطوره و تابوهایی که در قالب های قصه ای جاودانه شده اند ، استفاده کرده و به همین دلیل سینمای امریکا را به عنوان سینمای قهرمان پرور و فرهنگ ساز معرفی کرده و الگودهی آن را در سطح جهانی همراه با گسترش ارزش های مورد نظر دنبال می کند.

در حال حاضر شهری که محیطش زیبا و دلنواز باشد ، نادر است و یا به گمان بعضی اصلا وجود ندارد.حتی یک شهر امریکائی ، کوچک یا بزرگ موجود نیست که تمام مظاهر آن نیکو باشد.تنها پاره ای از شهرها اجزائی خوش دارند و از همین رو شگفت آور نیست اگر بسیاری از آمریکائیان ندانند معنای زندگی در محیطی که زیبا و محظوظ کننده باشد چیست.بسیاری از آمریکائیان زشتی شهری که درآن ساکن هستند برایشان آشکار است و از تراکم ، کثافت ، دود ، آشفتگی و یکنواختی بسیار آن شکایت دارند اما از ارزش بالقوه ای که در محیطی متوازن موجود است بی خبرند.( لینچ ، 1387 ، 3 ) گسترش شهرها تقریبا در سراسر جهان در قرن اخیر زاده این شتاب است و از مسببین اصلی بی هویتی شهرهای کنونی است.

تماشای شهر ، هر چقدر که مناظر آن معمولی باشد دلپذیر تواند بود. شهر نیز مانند یک بنای نفیس معماری ، ساختمانی است که در فضا قد برمی افزاید با این تفاوت که مقیاسی بزرگتر دارد و تنها با گذشت زمان شکل و سیمای نهائی خود را می یابد.از این رو می توان گفت که طرح شهر فی المثل مانند موسیقی ، هنری است که به زمان بستگی دارد.شهر نه تنها عاملی است که مورد مشاهده میلیون ها مردم از هر طبقه ای که باشند و هر روحیه ای که داشته باشند قرار می گیرد ( و احیانا تماشای آن موجب تفریح خاطر می شود ) بلکه محصول کار سازندگان بسیار است که مدام ساختمان آن را بسته به احتیاج و امیال خود تغییر می دهند . ( لینچ ، 1387 ، 11 )

بی شک اولین برخورد تخیل پردازانه و تحقق بخشی به آرمان شهر انسانیت در فضای شهری توسط "کینتوسکوپ"      شهرفرنگی با ابعاد بزرگ بود که از فیلم های حلقه ای ساخته شده از نوارهای سلولوئید استفاده میکرد.فیلم به عنوان یک رسانه اساسا مکانی به جای یک رسانه متنی عمدتا از تاثیرگذاری بالایی در فرهنگ سازی و تربیت شهروندمداری برخوردار است.در چرخشی استعاره و تمثیل گونه پرده برداری صورت می گرفت از آنچه در درون آدمی بود اما به چشم ندیده بود و این شروعی شد بر پدید آمدن تصور ذهنی برای چگونه زندگی کردن و الگویی قوی برای رقم زدن و همانند کردن محیط خود از دنیای خیالی بر دنیای واقعی. پدیدار شدن این امر تاثیرات دیگری هم برجای گذاشت و آن پرکردن خلا های ذهنی بود که نمیتوانست به دیده بازیگر شهری یعنی مردم بیاید و فقط به لذتی زود گذر و آنی بدل شد و حسرتی تعریف کرد از شرایط حال خود.در به کار بستن فضای فانتزی ذهنی قوای حاکمه توانست الگوها ، لذت ها ، قهرمان هایی تازه بیافریند برای کاستن از وظیفه خود در سبک زندگی شهری مدرن و تزریق هویت های جدید و گاهی پوچ و همچنین تزریق معنویت زمینی . این حرکت بود که تولید هیجان کرده بود. این خود زندگی است ، حرکتی که حاصل یک چیز زنده است .حاصلِ هم ذات پنداری منِ واقعی با منیتی که آرزویش را در دل می پروراند.عکاسی از مرز سکون عبور کرده و حالا عکس ، حرکت را در بر دارد.وقتی ما بتوانیم از موجوداتی که برایمان عزیزند ، از اعمال و حرکتشان ، از ژشت های آشنایشان با کلماتی که بر لب هایشان است فیلم برداری کنیم ، آن وقت مرگ معنی اصلی خود را از دست خواهد داد.

اسطوره دولت الهی اسرائیل در فیلم ارباب حلقه ها به شکل واضح بیان می شود. "کاندالف "دارای هیبت موسایی الهی است و تقدس ویژه ای به مبارزهای  مدافعین شهر روحان در مقابل شیاطین تابع سایرون و سارومان داده است.کارگردان فیلم با معماری خاص، شهری زیبا در کنار کوه را به تصویر کشیده که یادآور کوه زایان و شهر بیت المقدس است و موسیقی و صحنه های جذاب و جلوه های منحصر به فرد این تقدس را دو چندان کرده است.این فیلم اشاره ای دارد به یک اسطوره صهیونیستی به عنوان بهشت زمینی ، آرمان شهر بنی صهیون و معاد مادی.

فیلم های سینمای هری پاتر ، سفید برفی ، پینوکیو ، سیندرلا شخصیت های هستند که دارای منش قهرمانی می باشند و تمامی به دنبال هویت اصلی خود و چیستی ذات آفرینششان می شوند. همچنین ابر قهرمانانی به نام های بتمن ، مردعنکبوتی ، سوپرمن رهبرانی می شوند برای دنیای جرم و جنایت و گناه که خواهان بازگرداندن معنی انسانیت به جامعه می باشند.شاه بیت این نوشتار به فیلم Memento ساخته Christopher Nolan می پردازد.کانسپت اصلی فیلم به از دست رفتن خاطره و یادآوری ، بیش از هرچیزی در شهر مدرن وجود دارد اشاره میکند. وقتی که عدم حضور خاطره برای تک فرد شهری از بین میرود و یا دچار اختلال میشود دیگر الگویی برای تحول و زنده نگاه داشتن شهر باقی نمیماند و زوال شهری تبلور پیدا میکند.اما از یاد نبریم که خاطره میتواند محافظی شود برای نگه داری مکان ها .

انسان بدوی برای آنکه تصور خود را از محیط بهبود بخشد ، آن را با منظره ای تطابق می داد .بیننده از طریق سفر ذهنی به درون فیلم است که به درک نهایی از معنا و مفهوم آن می رسد در حالی که نظاره گر معماری مسافر عینی است و از طریق حرکت در درون معماری و احساس ریتم ، تداوم و پیوستگی فضاهای آن است که به ماهیت و واقعیت آن می رسد.انسان در چهار چوب ساختار شخصیتی اش ، آگاهانه و یا نااگاهانه از جنبه های خاص از واقعیت فیزیکی موجود ، تجربه کرده است . اما این تصویر ذهنی برای فرد فقط مربوط به زمان حال نبوده ، بلکه با تصورات ذهنی او از گذشته و آینده ترکیب شده ایجاد خاطراتی از گذشته و توقعاتی از آینده را طلب میکند.بنابراین سینما در جوامع مدرن عنصر موثری میشود جهت تکثیر ذهنیتی خوب برای دیدن عینیتی پوچ از شهر مانند اکثر شهرهای آمریکایی برای جبران گم گشتگی انسان معاصر.

علی طهرانچی

کارشناس ارشد رشته طراحی شهری

بخش محیط شهر تبیان

منابع :

-سینما و معماری / فرانسوا پنز ، مورین تامس / ترجمه شهرام جعفری نژاد / انتشارات سروش

-سینما : معماری در حرکت / مهدی رحیمیان / انتشارات سروش

-سینما و شهر ، فیلم و جوامع شهری در بستر جهانی / مارک شیل ، تونی فیتز موریس / ترجمه میترا علوی طلب ، محمود اربابی /انتشارات روزنه

-سینما روح بشر ، تحلیل روانکاوانه فیلم / ویلیام ایندیک /ترجمه ابولحسن علوی طباطبایی / انتشارات نشر دانژه

-مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی / جین جیکوبز / ترجمه حمید رضا پارسی ، آرزو افلاطونی / انتشارات دانشگاه تهران

-سیمای شهر /کوین لینچ / ترجمه منوچهر مزینی /انتشارات دانشگاه تهران