علل و علائم کمبود هورمون پروژسترون

پروژسترون هورمونی است که در مردان، زنان و بچه‌ها وجود دارد. در حقیقت تمام افراد برای زنده ماندن و سلامتی به مقادیر متفاوتی از این هورمون نیاز دارند.

عکس نویسنده

نویسنده : الهه گودرزی

بازدید :

تاریخ : چهارشنبه 1393/10/03

خانم‌ها در سنین باروری بیش از هر زمانی و بیش از هر کسی به هورمون پروژسترون نیاز دارند و آن را تولید می‌کنند.
پروژسترون نقش مهمی در چرخه قاعدگی زنان و توانایی آنها در باروری دارد. بنابراین عدم تولید کافی این هورمون در خانم‌ها می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود.

همانطور که گفتیم پروژسترون مخصوص خانم‌ها نیست، بلکه مردان نیز برای سلامت جسمی و عملکرد جنسی به پروژسترون نیاز دارند.

اهمیت پروژسترون به قدری است که امروزه می‌توان این هورمون را به عنوان اولین هورمون جهت درمان مشکلات جنسی و اختلالات هورمونی جنسی در مردان و زنان در نظر گرفت.

خانم‌ها در سنین پیش از یائسگی و نیز بچه ها به احتمال بیشتری در معرض کمبود پروژسترون قرار دارند.

سطح هورمون پروژسترون در مردان بالغ در حد سطح پروژسترون زنان در فاز فولیکولار چرخه قاعدگی است. اما با ورود زنان به فاز لوتئال چرخه قاعدگی (یعنی پس از تخمک گذاری)، سطح پروژسترون در خانم‌ها به بیش از دو برابر افزایش می‌یابد.

در طول بارداری سطح پروژسترون زنان به بیش از 200 برابر افزایش پیدا می‌کند.

پس به طور کلی می‌توان گفت پروژسترون یک هورمون زنانه نیست و مخالف واقعیت هورمون استروژن است.

استروژن اضافی و یا مواد مشابه استروژن (که به میزان بالایی در آلاینده های محیطی یافت می‌شوند) منجر به مشکلاتی جدی در خانم‌ها و نیز آقایان می‌شوند.

پروژسترون در حقیقت یک آنتاگونیست طبیعی برای استروژن است. به این معنا که به تعادل و خنثی کردن تاثیرات قدرتمند استروژن اضافی در مردان و زنان کمک می‌کند. پس یک هورمون تنظیم کننده است.

اهمیت تاثیرات پروژسترون به قدری است که در در صورت وجود کمبود پروژسترون در بدن، استروژن به هورمونی خطرناک و غیرقابل کنترل در بدن تبدیل می‌شود.

اگر شما هم به آکنه دوران بزرگسالی مبتلا شده‌اید، اگر ناخن‌های شما شکننده، ترک خورده و لایه‌لایه شده است و یا پوست پاشنه پا و دست‌های شما ترک خورده است، ممکن است به کمبود پروژسترون دچار باشید

کمبود پروژسترون از کجا پیدایش می‌شود؟

اگر شما هم از احساس خستگی، اختلالات قاعدگی، بیماری‌های پوستی و یا افزایش وزن رنج می برید، ممکن است کمبود پروژسترون مقصر این مشکلات باشد.

اگرچه این علامت‌ها می‌توانند بیان کننده مشکلات دیگری مانند کمبود آهن، کمبود ویتامین D ، اختلالات هورمون کورتیزول و خیلی بیماری‌های دیگر باشند.

علت‌های زیادی برای ابتلا به کمبود پروژسترون وجود دارد. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استروژن های محیطی

همه ما در محیط اطرافمان در مواجهه با ترکیبات شیمیایی مشابه استروژن ها که به Xenoestrogen ها معروف اند، قرار داریم. امروزه این ترکیبات در محیط اطراف ما و نیز در غذاهای مصرفی بیش از پیش وجود دارند.

زاینواستروژن ها باعث می‌شوند که بدن پاسخ قوی تری به استروژن داده و آن را بیش از آنچه هست تلقی کند. و پاسخ پروژسترون به این وضعیت کاهش تولید و در نهایت ابتلا به کمبود پروژسترون در بدن است.

تحت استرس بودن

استرس از قوی ترین و مهم ترین علل ابتلا به کمبود پروژسترون در بیشتر افراد است. اگر بخواهیم علمی تر نگاه کنیم: افزایش سطح هورمون کورتیزول که همان هورمون استرس است باعث مسدود شدن گیرنده های پروژسترونی و در نتیجه کاهش عملکرد پروژسترون در بدن می‌شود. بنابراین استرس باعث ابتلا به کمبود پروژسترون خواهد شد.

این یکی از مهم ترین دلایلی است که می گوییم خانم‌هایی که قصد بارداری و مادر شدن را دارند، ابتدا باید استرس را از خود دور کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مطلب " استرس می‌تواند باعث سقط جنین شود؟ " را بخوانید.

ورزش افراطی! تعادل را رعایت کنید

ورزش افراطی می‌تواند به افت سطح پروژسترون منجر شود. از طرفی ورزش برای تعادل ترشح و عملکرد هورمون ها جدا ضروری است.

پس برای رسیدن به تاثیرات بهینه ورزش در بدن بهتر است متوسط روزانه 30 تا 60 دقیقه ورزش را در برنامه خود داشته باشید.

از کجا متوجه شویم به کمبود پروژسترون مبتلا شده ایم؟

از شایع ترین علامت‌های کمبود پروژسترون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- اختلالات قاعدگی

قاعدگی های طولانی مدت، اختلالات دوره ها، کوتاه شدن فاز لوتئال، تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک، کرامپ های قاعدگی و لکه بینی در بین دو قاعدگی از شایع ترین علامت‌های کمبود پروژسترون در خانم‌ها هستند.

- ناباروری

پروژسترون یکی از مهم ترین هورمون های لازم برای داشتن بارداری سالم است. در حقیقت این پروژسترون است که دیواره های رحم را برای لانه گزینی تخم آماده می‌کند.

اگر شما هم مبتلا به مشکل باروری هستید و یا تجربه سقط را دارید، لازم است تا حتما سطح پروژسترون خون شما مورد بررسی قرار گیرد، چراکه خیلی وقت‌ها پایین بودن سطح پروژسترون مقصر این مشکلات است.

افزایش سطح هورمون کورتیزول که همان هورمون استرس است باعث مسدود شدن گیرنده های پروژسترونی و در نتیجه کاهش عملکرد پروژسترون در بدن می‌شود. بنابراین استرس باعث ابتلا به کمبود پروژسترون خواهد شد

- آکنه و جوش های پوستی، شکنندگی ناخن ها و خشکی پوست

اگر شما هم به آکنه دوران بزرگسالی مبتلا شده‌اید، اگر ناخن های شما شکننده، ترک خورده و لایه لایه شده است و یا پوست پاشنه پا و دست‌های شما ترک خورده است، ممکن است به کمبود پروژسترون دچار باشید.

- افسردگی، استرس و تغییرات خلق و خو

با افزایش سن و تغییرات میزان استروژن در خون، تغییرات قابل توجهی در خلق و خوی خانم‌ها دیده می‌شود. اما حقیقت این است که بعد از 30 سالگی بیشتر خانم‌ها تغییرات قابل توجهی در سطح پروژسترون را خواهند داشت و از اولین علامت‌های این تغییرات هورمونی می‌توان به تغییرات قابل توجه در خلق و خو اشاره کرد.

بنابراین پروژسترون نقش مهمی در تعیین خلق و خو و رفتارهای افراد دارد. پس توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده تغییرات جدی در خلق و خوی خود با مراجعه به پزشک، وضعیت پروژسترون خود را نیز مورد بررسی قرار دهید.

- کاهش سرعت متابولیسم، چاقی مخصوصا در ناحیه شکم و افزایش تمایل به مصرف شکر

با افزایش شیوع دیابت و بیماری‌های مقاوم به انسولین در سراسر دنیا، امروزه تقریبا تمام افراد ارتباط انسولین با قند خون و بیماری دیابت را می شناسند. اما لازم است بدانید که افزایش سن و کاهش سطح پروژسترون هم می‌تواند با خطر ابتلا به مقاومت به انسولین در ارتباط باشد و توانایی بدن در سوخت و ساز چربی ها را دچار اختلال کند. پس نتیجه چیزی نخواهد بود جز افزایش تمایل به مصرف هر چه بیشتر قندها و افزایش وزن.

- میگرن، سردرد، دردهای مفصلی و همچنین علائم برخی آلرژی ها

دردها و آلرژی ها می‌توانند علل متعددی داشته باشند. اما امروزه در موارد بسیاری دیده می‌شود که دردها و آلرژی ها ریشه ی هورمونی دارند. بدون شک در ابتلا به آلرژی، ابتدا همه مواد غذایی و داروهای مصرفی باید مورد بررسی قرار بگیرند، اما امروزه می بینیم که بسیاری از پزشکان برای تعیین علت واقعی آلرژی، از تست‌های هورمونی، مخصوصا تست تعیین سطح پروژسترون، استفاده می‌کنند.

البته همانطور که گفتیم پروژسترون هورمونی مخصوص خانم‌ها نیست و عملکردهای مهمی در آقایان نیز دارد. بنابراین کمبود این هورمون در آقایان نیز عوارض متعددی خواهد داشت که در مطالب بعدی به آنها خواهیم پرداخت.