زلزله در شبکه های اجتماعی

اگر شما هم جزو کاربران فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در اینترنت و موبایل های هوشمند باشید و روزانه اغلب سایتها و شبکه های اجتماعی را رصد کنید، حتماً درباره شایعه وقوع زلزله قریب الوقوع در تهران در هفته گذشته مطالبی دیده اید.

وقتی این شایعه با چند نامه بی هویت که با سربرگ اداره های دولتی هم مزین شده اند، همراه میشود میتواند لرزه های ترس را در میان جامعه ایجاد کند.  اواخر هفته گذشته بیشتر کاربران اینترنتی در شبکه های اجتماعی پیامی را دست به دست می کردند که نه از منبع موثقی ریشه گرفته و نه اصلاً معلوم بود با چه نیت و هدفی انتشار پیدا کرده است. این در حالی است که بارها شایعاتی از این دست در میان کاربران دست بدست شده و برای چندمین بار است که در سالهای اخیر امواج شایعاتی از این دست باعث وحشت برخی خانواده ها میشود.

پیش بینی زلزله در وایبر

عصر سه‌شنبه 11 آذر، انتشار گسترده یك پیامك وایبری در تلفن‌‌‌‌ همراه، ذهن پایتخت‌ نشین‌ها را برای دومین‌بار طی 7 ماه اخیر، متوجه «زلزله‌بزرگ و احتمال سررسیدن انتظار چندین ساله نسبت به وقوع آن» كرد.

روز سه شنبه، حوالی ساعت 5 بعدازظهر، یك متن نسبتا طولانی با عنوان «مهم مهم مهم» از طریق وایبر به تلفن‌های همراه تهرانی‌ها مخابره شد كه مضمون آن، از اطلاع‌رسانی یک نفر به شهروندان تهرانی درباره یك پیغام محرمانه حكایت می‌كرد.

عامل انتشاردهنده این پیغام، در پیامك وایبری خود، ادعا كرده بود كه «امروز سازمان مدیریت بحران در پی وقوع یكسری زلزله خفیف در جنوب تهران طی دو روز پشت‌سر هم، هشداری را در پرتال داخلی شهرداری، خطاب به شهرداران مناطق 22 گانه بابت آماده ‌باش نسبت به وقوع زلزله در 48 ساعت آینده، داده است».

فرد منتشركننده این پیامك، با استناد به این هشدار، از زبان خود، از ساكنان پایتخت می‌خواهد كه در ساعات پایانی سه‌شنبه و چهارشنبه در فضای باز قرار بگیرند، یا در منزل، به صورت آگاهانه ساكن شوند تا شرایط عادی شود!

این دومین اطلاعیه غیرمستند درباره هشدار زمین‌لرزه تهران است كه طی ماه‌های گذشته از سال93، در فضای مجازی بین عموم مردم منتشر می‌شود و موجی از شایعه و نگرانی را در اذهان به‌وجود می‌آورد.

پیش‌تر، اولین پیامك، درست یك‌ساعت بعد از توفان بی‌سابقه‌ 12خرداد امسال كه با سرعتی معادل 119 كیلومتر به همراه توده‌ حجیمی از خاك، تهران را در نوردید، به تلفن‌های همراه مخابره شد. در آن پیامك، به نقل از پژوهشكده زلزله‌نگاری تهران، از «فعال‌شدن گسل‌های تهران به واسطه توفان و احتمال وقوع زلزله تا 24ساعت آینده» خبر داده شده بود. هر چند از آنجا كه منبع خبر در متن پیامك خردادماه، وجود خارجی نداشت – اصلا سازمانی به نام پژوهشكده زلزله‌نگاری در كشور وجود ندارد- صحت این خبر بلافاصله پس از انتشار در فضای مجازی، تكذیب شد. اما طی در این مورد،  موضع‌گیری شفافی دال بر غیرواقعی بودن «اصل هشدار» در پیامك وایبری عصر سه‌شنبه اتخاذ نشده است.

سرانجام رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران، بدون آنكه درباره درست یا غلط بودن پیامك وایبری عصرسه شنبه اظهارنظر كند، گفت: شهروندان نباید به این نوع پیغام‌های غیررسمی توجه کنند و هشدارها درخصوص زلزله را تنها مرکز ژئوفیزیک تهران می‌تواند اعلام کند.

احمد صادقی با بیان اینكه، پیش‌بینی زلزله از لحاظ علمی رد شده است، تصریح كرد: اما نباید مردم آمادگی خود را در برابر وقوع زلزله از دست بدهند، ضمن اینكه احتمال وقوع زلزله در تهران همیشه وجود دارد و باید در برابر آن آمادگی‌های لازم را داشت.

شایعه برای ایجاد ترس

متن این پیام اعلام میکند که زلزله ای در تهران رخ می دهد. با این حال، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با رد این شایعات به کمک تهرانیها آمده تا بیش از این بر نگرانی هایشان افزوده نشود. احمد صادقی با تأکید بر اینکه هیچ زلزله ای تهران را تهدید نمیکند، گفته است که وقوع زمین لرزه قابل پیش بینی نیست. او همچنین از پایتخت نشین ها خواسته تا به این نوع پیغامهای غیر رسمی و شایعات توجه نکنند و تنها به هشدارهای رسمی از جمله مرکز ژئوفیزیک تهران توجه کنند.

و حال تنها یک سوال از جامعه مخاطب این شبکه های اجتماعی مطرح است: اگر فرض کنیم که علم فعلی بشر قادر به پیش بینی زلزله باشد چرا دولت باید چنین خبری را مخفی کند تا در صورت وقوع با یک فاجعه مواجه شود؟ و سوال بزرگتر آنکه آیا این علم تنها در اختیار مدیران شهرداری بوده و تمامی دنیا از آن بی بهره است؟

چرا هیچ خبرگزاری آن را اعلام نکرده است؟ چرا هیچ منبع موثق داخلی و خارج آنرا اعلام نمیکند؟ و به چه دلیل این شایعات در شبکه های اجتماعی پیدا میشود؟

اما در پاسخ باید گفت که در هر صورت امکان بروز زلزله در ایران و در هریک نقاط کشورمان هرگز دور از ذهن نیست و قرار گرفتن کشورمان بر روی کمربند زلزله ضرورت آماده بودن برای شرایط سخت را در هر لحظه اجتناب ناپذیر میکند.

اما بروز شایعاتی از این دست تنها برای شبکه های اجتماعی و افرادی است که دوست دارند "بترسند و بترسانند".

منابع: روزنامه ایران/ دنیای اقتصاد

مطالب مرتبط:

قوانین بازی در شبکه های اجتماعی