خاصیت بازگشتی آسمان - جلسه پنجم

هدف:

آشنایی با نظر مفسران پیرامون آیه مورد بحث

 

مقدمه:

در میان مفسران و صاحبنظران، اقوال و آراء گوناگونی درباره معنا و مصادیق واژه «رجع» و به طور کلی «ذات الرجع» بودن آسمان مطرح است که هر کدام به یکی از دو معنای بازگشتن یا بازگرداندن در این واژه مربوط می‌شود. در این طرح درس در نظر داریم این دیدگاه ها را مورد بررسی قرار داده و تحلیل نماییم. بدین منظور می بایست تفاسیر مختلفی را بررسی کرده و انواع دیدگاههای مفسران قدیمی و معاصر را جمع آوری نماییم. مفسران در اغلب موارد، دلایل و شواهدی را برای تایید دیدگاه خود مطرح می کنند که بررسی این دلایل و شواهد برای تحلیل و ارزیابی هر دیدگاه بسیار ضروری است.

از جمله مهمترین شواهد و قرائنی که می تواند مویدی بر صحت و درستی یک دیدگاه باشد عبارتند از:

1- استناد به روایات تفسیری معصومین (ع)

2- استناد به معنای لغوی واژگان بر اساس کتب لغت معتبر

3- استناد به تحلیل صرفی و نحوی واژگان و جملات آیه

4- استناد به شواهدی از آیات دیگر قرآن است.

بدین ترتیب برای ارزیابی هر دیدگاه تفسیری می بایست دلایل و شواهد موید آن دیدگاه را بررسی و تحلیل کرد. برای یافتن معنای عبارت «ذات الرجع» نیز باید همین مراحل را طی نماییم، یعنی ابتدا نظرات مختلف مفسران را جمع آوری کرده و سپس دلایل آنها برای مطرح کردن هر دیدگاه را ارزیابی و تحلیل نماییم.

 

گام 1:

با مراجعه به تفاسیر مختلف و مطالعه آنها، دیدگاه های مفسران در مورد معنای ذات الرجع را مطالعه و دلایل آنها برای ذکر آن معنا را بیان نمایید.

تفاسیر پیشنهادی: تفسیر المیزان، تفسیر نمونه، مجمع البیان، پرتوی از قرآن، اطیب البیان، تفسیر هدایت، انوار درخشان

 

 

تکلیف1:

دیدگاه های مطرح شده درباره معنای ذات الرجع را براساس دلایلی که برای معانی مختلف آن ذکر شده و نیز براساس معنای اصلی واژه رجع تحلیل نمایید.

مثال: بیشتر مفسران واژه «رجع» را به معنای باران دانسته‌ و گفته‌اند که خداوند در این آیه به آسمانی که باران‌دار و یا حامل باران است، سوگند خورده است. البته باید توجه کرد که «رجع» در اصل به معنای باز گشتن و برگرداندن است و کلام مفسرانی که رجع را به معنای باران دانسته اند، صراحت دارد که رجع اسمی نیست که برای باران وضع شده باشد، بلکه معنای باران به طور مجازی به آن نسبت داده شده است و این یا از آن جهت است که باران هر سال در فصل خاص خود باز می‌گردد و بارش‌ها تکرار می‌شود و یا از آن روست که باران آبی است که در اثر بخار آب دریاها به آسمان رفته و آسمان دوباره این آب را به زمین برمی‌گرداند.

 

تکلیف2:

با توجه به آنچه که تا کنون درباره خصوصیت ذات الرجع آموخته اید، آیا می توانید تعریفی جامع از این ویژگی ارایه دهید؟ (به عبارت دیگر جمع بندی خود را از مجموع یافته های خود درباره این ویژگی بیان نمایید. )

به نظر شما این ویژگی می تواند به چه پدیده هایی در آسمان اشاره داشته باشد؟

 

شما عزیزان می توانید برای انجام این پروژه به طرح درس های ذیل مراجعه فرمایید:
خاصیت بازگشتی آسمان - جلسه اول
خاصیت بازگشتی آسمان - جلسه دوم
خاصیت بازگشتی آسمان - جلسه سوم
خاصیت بازگشتی آسمان - جلسه چهارم
خاصیت بازگشتی آسمان - جلسه پنجم
خاصیت بازگشتی آسمان - بخش علمی


بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: بهاره مظاهری
تنظیم: یگانه داودی