فرش، نگین خانه
عزیزم از اینکه برای خانه جدیدمان در تکاپو هستی و می کوشی آن را به بهترین وجه ممکن سازمان دهی کنی خوشحالم . در جریان زحماتت هستم و از آن قدر دانی می کنم ؛اما نکته ای من را ناراحت کرده است و آن این که مشغول جمع آوری اطلاعات برای چیدمان هرچه بهتر اتاق پذیرایی هستی ؛ اما از اصلی ترین وسیله غافل شده ای . گویی فراموش کرده ای که ما ایرانی هستیم و زیباترین تزئین در خانه ایرانی فرش است .انتظار داشتم وقتی به اتاق پذیرایی فکر می کنی اولین چیزی که برایت مهم جلوه کند فرش پذیراییمان باشد. هانیه لبخندی زد ؛از تذکر همسرش تشکر کرد و به تکاپویی نو برای یافتن اطلاعات در زمینه فرش افتاد .
بانوان نخستین پدیدآورندگان هنر قالی بافی در جهان هستند که همواره بیشترین تعداد قالی بافان را تشکیل داده اند . قالی ایران در گذشته به نام طالع معروف بوده و طراحان و هنرمندان با الهام از طبیعت ،طرح ها و نقش هایی را ارائه می دادند که در نوع خود تازگی داشت . فرش ایران دارای تاریخی بسیار طولانی است ،در ایران از دیرباز بافتن انواع فرش متداول بوده و انگیزه ای اجدادی داشته است . نوشته مورخان ،جهانگردان و آثار مکشوفه از گذشتگان گویای آن است که فرش بافی به صورت هنری دستی ،مردمی ،روستایی و عشایری در ایران سابقه ای بس شگرف دارد .
متاسفانه امروزه فرش های ماشینی در صدد جایگزین شدن به جای فرش های دستباف هستند؛که این بس جای افسوس دارد.
به طور کلی بافت های پرزدار که توسط ماشین های نساجی تولید و به خصوص مرحله بافت آن هاتوسط دستگاه های بافت خودکار انجام می گیرد را به عنوان فرش های ماشینی می شناسیم . فرش های ماشینی قابلیت استفاده جهت کفپوش را در مکان های عمومی و خصوصی دارند و کمتر مورد استفاده ای به جز کفپوش پیدا می کنند. اولین نکته در باره ویژگی های فنی فرش های ماشینی ،رنگ بندی های محدود آن هاست.به طور معمول فرش های ماشینی با بیش از ده رنگ تولید نمی شوند . تعداد پایین رنگ ها امکان نزدیک شدن طرح های فرش ماشینی را به رنگ ها و نقوش طبیعت می کاهد و طرح ها همچنان صنعتی باقی می مانند .
متاسفانه دلایل زیادی برای استقبال از فرش ماشینی در کشورمان را ناظر هستیم . بیشترین نظر ها در این مورد به علاقه ایرانیان به مفروش کردن خانه هایشان با فرش دستباف و آداب و رسوم و سنت های ایشان در استفاده از این کالا از گذشته های دور و شرایطی که تجارت قالی کهنه برای این فرش ها ایجاد کرده است اشاره دارند . با جمع آوری و خریداری فرش های کهنه از خانه ها و صادر شدن بسیاری از آن ها حتی فرش های آسیب دیده به کشور های غربی ،فرش های ماشینی به طور متوسط با قیمتی نصف قیمت خرید فرش کهنه از خانه داران ،جایگزین این فرش ها شدند . شاید اولین ارتباط واضح و حتی تلخ ترین ارتباطی که میان فرش های ماشینی و دستباف به آن اشاره می شود همین نکته باشد. از طرفی رشد جمعیت و تشکیل خانواده های جدید و همچنین قدرت خرید ضعیف شده جامعه ، افراد را به خرید فرش نو ماشینی تشویق کرده است .
فرش های ماشینی با الیاف مصنو عی بافته می شوند . یکی از دلایل ارزانی این کفپوش ها همین الیاف مصنوعی هستند .
طرح های فرش های ماشینی که امروز در کشور تولید می شوند را به دو دسته کلی می توان تقسیم کرد . طرح های اقتباسی از فرش دستباف و طرح هایی که از نقوش فرش های دستباف گرفته نشده اند و بیشتر آن ها را طرح های ساده و مدرن تشکیل می دهند. نمونه های اقتباسی از فرش دستباف چه در طراحی و چه در تکنیک بافت ،تلاش می کنند به اصل خودیعنی فرش های دستباف نزدیک شوند و در این تلاش برای شباهت ظاهری ونه البته رقابت بر سر به دست آوردن ارزش بیشتر ،کمتر موفق هستند.
افزایش مقطعی تقاضا منجر به سرمایه گذاری افراد بیشتری در بخش تولید فرش های ماشینی شده است و افزایش بی رویه احداث کارخانه های بزرگ و کوچک در کشور از چالش های آینده این صنعت به شمار می آید . البته با کم شدن تقاضا در داخل ،ظرفیت های جدید صادراتی این کالا برای حضور در اقتصادهای کشور های در حال توسعه همسایه وجود خواهد داشت. کشورهای توسعه یافته با توجه به نظارت بر بهداشت و سخت گیری در واردات و تولید فرش های ماشینی با الیاف مصنوعی که احتمال سرطان زا بودن آن ها بررسی شده است از حضور این نوع کالاها با کیفیت نازل در کشور های خود جلوگیری می کنند . به همین دلیل آینده تولید نوع نازل این فرش ها با شروع سخت گیری های بهداشتی در کشور های در حال توسعه چندان روشن نیست و افزایش بها ،حرکت این کالا به سمت مرزهایش با فرش دستباف را سریعتر می کند .
هانیه هیچ وقت از فرش ماشینی خوشش نمی آمد . حالا مصمم تر شده بود که در هیچ کجای خانه اش از فرش ماشینی استفاده نکند .
سرور حاجی سعید
بخش محیط خانه تبیان
مطالب مرتبط :
