ستون‌های اسرار آمیز و نامرئی

عالم آفرینش همان گونه که مخلوق خداست باید تحت تدبیر او اداره شود. این تدبیر به واسطه و طبق سبب و مسبب در عالم اجرا می گردد همانگونه که برای تولد و رشد یک نوزاد علل و عوامل متفاوتی دخالت دارند و این نحوه تأثیرشان را از خالق خود دارند، این نظام کیهانی نیز برای سر پا ایستادن دارای قواعد و قوانین خاص و تحت تدبیر الهی (نظامات علی و معلولی) اداره می شود.

از دیر زمان برای انسان ها این سوال مطرح بود که با این که هر سقفی برای ایستایی خود بر سطح نیاز به ستون دارد، چگونه این آسمان با این همه ستاره ها و سیارات بر پا ایستاده و هیچ تکیه گاهی ندارد؟

در مکتب های مختلف برای این سوال جواب هایی مطرح شده و در پی رفع این سوال کنجکاوانه بودند، پس طبیعی است که جواب ها در این باره متفاوت باشد.

برای هر انسان موحدی که خدا را قبول داشته باشد شکی نیست که این آسمان و زمین را خدا آفریده است پس از تفکر در آسمان و زمین شگفتی های فراوانی در آن دیده و سوالاتی داشته اند و اما برای همه موحدین این مسلم است که خدا خالق این نظام است.

خدا نیز کارهای خود را با اسباب و علل انجام می دهد حال برای برافراشتن این نظام آسمان و زمین، قوانینی به کار برده و هر گوشه از آن را طبق تدبیر حکیمانه خود مرتبط با دیگر اجزا قرار داده است.

شکی نیست که این عالم که خلقش به دست اوست و تدبیرش به ید توانای اوست و چرخش این نظام الهی طبق طراحی حکیمانه اوست، زوالش نیز به ید اراده اوست "اگر نازی کند در هم فرو ریزند قالب ها"

به قول فلاسفه علت محدثه، علت مبقیه نیز هم هست یعنی علت باید در تمام طول هستی علت به او التفات داشته باشد و آن را تدبیر نماید.

در آیه به این توحید ربوبی توجه می دهد و می فرماید : «إِنَّ اللَّهَ یُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَكَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ إِنَّهُ كَانَ حَلِیمًا غَفُورًا»

همانا خدا آسمان ها و زمین را نگاه مى ‏دارد تا نیفتند، و اگر بیفتند بعد از او هیچ كس آنها را نگاه نمى ‏دارد اوست بردبار آمرزنده.

با وجود این همه عظمت و نشانه‌هایی که در جهان هستی وجود دارد و با مرور زمان، تعدادی از آن‌ ها برای ما روشن می‌ شود، باز عده‌ای در بعضی از آیات الهی که از عظمت خلقت سخن به میان آورده، شک و شبهه ایجاد می‌ کنند، تا راه شیطان که اغواگری و گمراهی است را دنبال کنند؛ اما غافل از این‌ که هر جزئی از خلقت بدون هدف و حکمت آفریده نشده است.

آیت الله مکارم شیرازی در مورد این آیه می‌نویسد: «خداوند متعال در این آیه آسمان‌ها را بدون ستون معرفی نمی‌کند؛ بلکه می‌فرماید ستون‌هایی که شما آن‌ها را نمی‌بینید و این تعبیر لطیفی که خداوند متعال استفاده کرده‌ به قانون جاذبه و دافعه برمی‌گردد که هم‌چون ستونی بسیار قوی و نیرومند است که کرات آسمانی را در جای خود نگه داشته است، اما با چشم دیده نمی‌شود

شبهه ستون های آسمان

خداوند متعال در قرآن کریم این‌گونه می‌فرمایند: «

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا...؛ آسمان‌ ها را بی‌هیچ ستونى كه آن را ببینید خلق كرد...» [لقمان/10]

آیت الله مکارم شیرازی در مورد این آیه می ‌نویسد: «خداوند متعال در این آیه آسمان ‌ها را بدون ستون معرفی نمی ‌کند؛ بلکه می ‌فرماید ستون‌ هایی که شما آن‌ ها را نمی ‌بینید و این تعبیر لطیفی که خداوند متعال استفاده کرده‌، به قانون جاذبه و دافعه برمی‌ گردد که همچون ستونی بسیار قوی و نیرومند است که کرات آسمانی را در جای خود نگه داشته است، اما با چشم دیده نمی‌ شود.» [1]

در تأیید این مطلب، حدیثی است از «حسین بن خالد» که می‌گوید از امام رضا (علیه‌السلام) پرسیدم اینکه خداوند متعال می‌فرماید:« وَالسَّمَاء ذَاتِ الْحُبُكِ؛ سوگند به آسمان داراى زینت و حسن منظر و آفرینش معتدل و راه‏‌هاى گوناگون عروج  و نزول فرشتگان» [2] یعنی چه؟ امام (علیه‌السلام) فرمودند: این آسمان راه‌ هایی به سوی زمین دارد؛ او می‌ گوید عرض كردم: چگونه می ‌تواند راه ارتباطی با زمین داشته باشد، در حالی ‌كه خداوند می ‌فرماید: آسمان‌ ها، بی ‌ستون است؟

امام (علیه‌السلام) فرمودند: «عجیب است مگر قرآن نمی ‌فرماید: بدون ستونی كه قابل مشاهده باشد؟ من عرض كردم: آری. فرمود: پس ستون‌ هایی هست، لكن شما نمی ‌بینید.» [3]

نویسندگان دیگری همچون محمد حسن هیتو [4] و آیت الله معرفت [5] هم به این نیروی جاذبه استناد کرده و نوشته‌اند: این ستون ‌ها می ‌تواند نیروی جاذبه و دافعه باشد که وجود دارد اما قابل مشاهده نیست.

بنابراین این تفسیر می ‌تواند یکی از مصادیق کلمه «عَمَدٍ » (ستون‌ها) باشد؛ همچنین با پیشرفت علم و آگاهی بیشتر بشر، احتمال نظریات دیگری هم می ‌توان داد، زیرا هرچه علم پیشرفت کند، معلومات انسان زیادتر می‌ شود و در نتیجه کشفیات آن هم بیشتر می‌ شود.

پی‌نوشت ها:

[1]. برگرفته از تفسیر نمونه، ج 17، ص 29

[2]. الذاریات/7 ترجمه آیت الله مشکینی

[3]. تفسیر برهان، ج 2، ص 278

[4]. دكتر محمد حسن هیتو، المعجزه القرآنیة، ص 180

[5].التمهید فی علوم القرآن، ج 6، ص 122ـ 128

فرآوری: محمدی

بخش قرآن تبیان

منابع:

سایت ایکس شبهه

سایت اسک قرآن

مطالب مرتبط:

مراحل تکامل جنین در قرآن

آفرینش آسمان در کلام امام علی علیه السلام

شگفتی‌های آفرینش