مسئله‌ ما کپی‌رایت نیست

ناشر خارجی اهمیتی برای نظارت بر تیراژهای 1000 یا 2000تایی ایران نمی‌دهد. وقتی توانایی چاپ کتاب در تیراژ‌های بالا را نداریم؛ برای ناشر خارجی هم فرقی نمی‌کند کتابش با این تعداد کم منتشر شود.

عبدالله کوثری (مترجم) که به تازگی رمان «کینکاس بوربا» نوشته ماشادو دآسیس با ترجمه او منتشر شده؛ از واگذاری اثری درباره کلنل محمدتقی‌ خان پسیان به ناشر خبر داد.

او در گفت‌وگویی اظهار داشت: این اثر یک کار کوچک کلاسیک است که برای چاپ به نشر ماهی سپرده شده اما هنوز برای گرفتن مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده نشده است.

وی ادامه داد: هنوز تجربه‌ای برای گرفتن مجوز در وزارت‌خانه جدید ندارم، اما براساس خبرهایی که شنیده می‌شود و تجربه‌های دیگر دوستان به نظر می‌رسد فضای ممیزی کمی تلطیف شده است. هم سخت‌گیری‌های کمتری در صدور مجوز و ممیزی اعمال می‌شود و هم روال کار تسریع شده است. امیدوارم این بلندنظری‌ها که با صدور مجوز برای کتاب‌هایی که در دوره قبل با ممیزی مواجه شده بودند؛ همچنان ادامه داشته باشد.

کوثری در رابطه با وضعیت کلی ترجمه در ایران و کیفیت کارهای ترجمه شده گفت: تعداد کتاب‌های منتشر شده و مترجمان آنقدر بالا است که طبعا من تمام این کتاب‌ها را نخوانده‌ام و نظری کلی بدهم. اما می‌توان گفت وقتی شاهد این افزایش در کمیت آثار و ترجمه‌ها هستیم نباید توقع رشد پایاپای کیفیت آثار و ترجمه‌ها مطابق با این کمیت و تعداد را داشت.

این مترجم با اشاره به بالا رفتن تعداد مترجمان گفت: ازدیاد مترجم از یک طرف خوب است، چون می‌توان انتظار داشت که از میان آن‌ها مترجمانی قوی و چیره‌دست هم به ادبیات کشور معرفی شوند. از یک طرف دیگر بد هم می‌تواند باشد، چراکه تعداد ناشران نیز افزایش قابل توجهی داشته و مطمئنا همگی این ناشران نمی‌توانند فقط با مترجمان شناخته شده و باسابقه کار کنند و معیارهای گزینش را راحت‌تر می‌گیرند که باعث می‌شود موج عظیمی از ترجمه‌ها تولید شوند که حتی استانداردهای متوسط را هم ندارد. تالیفاتی هم که برای ترجمه انتخاب می‌شوند در چنین شرایطی ارزش ادبی خاصی ندارند جون یک مترجم جوان بیست و پنج ساله تشخیص یک مترجم پنجاه، شصت‌ساله را در انتخاب اثر ندارد. متاسفانه کسانی هم هستند که هر کتابی به دستشان می‌رسد ترجمه می‌کنند.

کوثری در رابطه با اهمیت قانون کپی‌رایت در کار ترجمه و پاسخ به این سوال که آیا توافق بر سر قانون کپی‌رایت می‌تواند در کیفیت آثاری که برای ترجمه انتخاب می‌شوند و بعد جهانی ادبیات کشور تاثیرگذار باشد، گفت: فکر نمی‌کنم قانون کپی رایت در کیفیت آثار انتخابی مترجمان ایرانی تاثیر چندانی بگذارد. ما به قانون کپی‌رایت ملحق نشده‌ایم و برخی براساس قانون اخلاقی خودشان این مسئله را رعایت می‌کنند.

وی در ادامه افزود: مسئله‌ ما کپی‌رایت نیست. ناشر خارجی اهمیتی برای نظارت بر تیراژهای 1000تایی یا نهایتا 2000تایی ایران نمی‌دهد. وقتی تقاضای کتاب در کشور ما باعث ضعف صنعت نشر شده و ما توانایی چاپ کتاب در تیراژهای بالا را نداریم پس ناشر خارجی هم برایش فرقی نمی‌کند کتابش با این تعداد کم منتشر شود. از نظر اخلاقی هم ترجمه به خود فرد بستگی دارد. یک مترجم باید ببیند از پس ترجمه یک اثر برمی‌آید یا نه. کسی که توانایی ترجمه یک اثر را به نحوی شایسته دارد و در انتخاب هم دقت می‌کند کارش را به خوبی انجام می‌دهد و خیلی به کپی‌رایت بستگی ندارد.

کوثری در پایان گفت: رابطه ادبیات و نشر ما در حوزه بین‌المللی رابطه‌ای یک‌سویه و یک‌طرفه است. درصد ناچیزی از آثار ادبی ما به زبان‌های دیگر ترجمه می‌شوند و در عوض تعداد فراوانی تالیفات خارجی در بازار کتاب و نشر کتاب ترجمه می‌شود. این مسئله مهمتر از هر دغدغه دیگری در حوزه ادبیات است.

68 سالگی آقای مترجم

عبدالله کوثری، مترجم صاحب سبک در 22 آبان، 68 ساله شد.

او که تا امروز بیش از 60 اثر به فارسی ترجمه کرده و بسیاری از نویسندگان جهان را به مخاطبان فارسی زبان معرفی کرده است، متولد همدان است.

کوثری در همدان به مدرسه رفت و بعد از آن در رشته‌ اقتصاد دانشگاه ملی (دانشگاه شهید بهشتی) تحصیل کرده است. او در هنگام دانشجویی شعر‌هایش را در سبک نو و در هفته‌نامه‌ «خوشه» به سردبیری احمد شاملو و در ماهنامه‌ «نگین» به سردبیری محمود عنایت منتشر می‌کرده است.

کوثری بعد از تحصیلات دانشگاهی به لندن رفت و بعد از بازگشت، به ترجمه‌ی آثار نویسندگان آمریکای لاتین روی آورد. او بیش از 50 کتاب در دو حوزه‌ی ادبیات و اقتصاد ترجمه کرده است.

این مترجم تا کنون جایزه‌هایی همچون جایزه‌ی «کتاب سال» و جایزه‌ی «روزی روزگاری» را دریافت کرده است.

از جمله آثار عبدالله کوثری به «پوست انداختن»، «خودم با دیگران»، «گرینگوی پیر» و «آئورا» نوشته‌ی کارلوس فوئنتس، «خوان رامون خیمنس» نوشته‌ی هاواردتی یانگ، «الکساندر نبسوک» نوشته‌ی جرالد پیروگ، «الکساندر پوشکین» نوشته‌ جی تاماس شا، «مرگ در آند»، «گفت‌وگو در کاتدرال»، «جنگ آخرالزمان»، «چرا ادبیات؟»، «سور بز» و «عیش مدام: فلوبر و مادام بواری» نوشته‌ی ماریو بارگاس یوسا، «داستان‌های کوتاه آمریکای لاتین» و «ریشه‌های رومانتیسم» نوشته‌ی آیزایا برلین می‌توان اشاره کرد.