تبیان، دستیار زندگی
معراج السعاده و محجة البیضا به نقل از سنن نسائی روایتی را نقل می کنند به این صورت: «یک درهم نقره صدقه، در نزد خداى متعال چه بسا افضل باشد از صد هزار دینار طلا. عرض شد چگونه چنین می شود؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مقدار ثروت در ارزش معنوی صدقه نقش دارد؟!


معراج السعاده و محجة البیضا به نقل از سنن نسائی روایتی را نقل می‌کنند به این صورت: «یک درهم نقره صدقه، در نزد خداى متعال چه بسا افضل باشد از صد هزار دینار طلا. عرض شد چگونه چنین می‌شود؟


صدقه

یکی از آموزه های دستوری قرآن،صدقه است. در بسیاری از روایات، صدقه با دو اثر جذب منفعت و دفع بلا مورد تاكید قرار گرفته است. از این رو صدقه دادن در هر روز به ویژه برای دفع بلا و رفع گرفتاری ها به عنوان مستحب معرفی شده و از مومنان خواسته شده تا با صدقه دادن خود را بیمه كنند.

فرمود: شخصى از مال فراوان و بسیار خود، صد هزار دینار صدقه می‌دهد، و دیگرى از تمام دارایى خود که دو درهم است یک درهم صدقه می‌دهد که غیر از آنها هیچ ندارد، پس همین یک درهم از آن صد هزار بهتر و برتر است». آیا این روایت معتبر است؟ دلیل آن چیست؟ یعنی با این‌که یک درهم نسبت به صدهزار درهم بسیار ناچیز است، باز ارزشش نزد خدا به دلیل ایثار شخص بیشتر است؟ ارزش صدقه نزد خدا به مقدار صدقه است، یا این‌که شخص چه کسری از اموال خود را بخشیده است؟ با تشکر.

در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است.

خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک از شما بهتر عمل مى‏‌‌کنید، و او شکست ‌‏ناپذیر و بخشنده است.[1]

همین‌طور اگرچه مقدار صدقه مهم است، اما با توجه به آیاتی از قرآن، نسبت صدقه به کل دارایی نیز از معیارهای مهم برای ارزش‌گذاری صدقه است:

الف. آنهایى که از مومنان اطاعت کار، در صدقاتشان عیب‌جویى می‌‏کنند، و کسانى را که (براى انفاق در راه خدا) جز به مقدار (ناچیز) توانایى خود دسترسى ندارند، مسخره می‌‏نمایند، خدا آنها را مسخره می‌‏کند (و کیفر استهزا کنندگان را به آنها می‌‏دهد) و براى آنها عذاب دردناکى است.[2]

ب. آنان که امکانات وسیعى دارند، باید از امکانات وسیع خود انفاق کنند و آنها که تنگ‌دستند، از آنچه که خدا به آنها داده انفاق نمایند، خداوند هیچ‌کس را جز به مقدار توانایى که به او داده تکلیف نمی‌کند، خداوند به زودى بعد از سختی‌ها آسانى قرار می‌‏دهد.[3]

«امام صادق(علیه السلام) فرمود: برای شیطان هیچ چیز از صدقه دادن مومن گران تر نیست. و صدقه قبل از آن كه به دست بنده برسد، در دست پروردگار متعال قرار می گیرد»

همچنین پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) فرمود: بهترین صدقات بذل مال نمودن مرد فقیر است‏.[4]

لذا گفته شد سخى‏‌ترین مردم آن کسى است که با نداشتن چیزى،‏ بخشش کند.

بر این اساس معیارهای متعددی برای وزن اعمال وجود دارد که برخی بر برخی دیگر مقدم هستند.

بله، اگر دو مورد از هر جهت مانند میزان اخلاص و میزان سرمایه در یک اندازه باشند، حتماً مقدار انفاق، میزان برتری است، امّا اگر دو نفر یکی با سرمایه چند میلیاردی و دیگری با سرمایه یک میلیونی هر کدام نیم میلیون در راه خدا انفاق کردند روشن است ارزش انفاق کسی که یک میلیون سرمایه دارد از ارزش انفاق کسی که چند میلیارد سرمایه دارد بیشتر است؛ چون گذشت و ایثار این فرد بیشتر از آن سرمایه دار است.

ارزش صدقه

در روایات صدقه به عنوان امری مستحب چنان مورد تأكید قرار گرفته است كه می توان آن را در زمره مستحبات موكد برشمرد.

«امام صادق(علیه السلام) فرمود: برای شیطان هیچ چیز از صدقه دادن مومن گران تر نیست. و صدقه قبل از آن كه به دست بنده برسد، در دست پروردگار متعال قرار می گیرد.» (وسایل الشیعه، ج9، ص406)

آن حضرت(علیه السلام) در بیان ارزش و اهمیت صدقه دادن به این نكته اشاره می كند كه صدقه از چیزهایی است كه خداوند خود به طور مستقیم آن را از بنده می پذیرد و پیش از آن كه دست سائل به آن برسد در دستان خداوند قرار می گیرد. در یكی از فرمایش های آن حضرت(علیه السلام) آمده است كه: «خدای متعال چیزی را خلق نكرد مگر آن كه برای آن نگاهبانی است كه آن را نگه می دارد، مگر صدقه كه خدای متعال خودش آن را نگه می دارد و پدرم وقتی صدقه می داد، آن را در دست سائل قرار می داد، پس آن را از وی می گرفت و می بوسید و می بویید، سپس آن را به سائل برمی گرداند.»

آنان که امکانات وسیعى دارند، باید از امکانات وسیع خود انفاق کنند و آنها که تنگ‌دستند، از آنچه که خدا به آنها داده انفاق نمایند، خداوند هیچ‌کس را جز به مقدار توانایى که به او داده تکلیف نمی‌کند، خداوند به زودى بعد از سختی‌ها آسانى قرار می‌‏دهد

این مضمون در روایات دیگر هم وارد شده و شخص باید بداند كه صدقه در دست چه كسی قرار می گیرد؛ از این رو نه تنها منت گذاری و تكبر در هنگام صدقه دادن امری ناپسند شمرده شده، بلكه هرگونه آزار و منت گذاری در واقع، منت نهادن بر خداوند بلندمرتبه است. بنابراین انسان می بایست همواره مواظبت نماید تا مبادا آزار و منتی از سوی وی واقع شود؛ زیرا تواضع و فروتنی از سوی صدقه دهنده به معنای خضوع نسبت به پروردگار است.

در روایات آمده است كه هر كس صبح صدقه بدهد، از بلاهای آسمانی در آن روز مصون می ماند و اگر در اول شب صدقه دهد، از بلاهای آسمانی در آن شب در امان می ماند، و اگر كسی خانواده مسلمانی را كفایت نماید، گرسنگی شان را رفع نماید، بدن آنها را بپوشاند و آبروی آنها را حفظ كند، از هفتاد حج برتر است.

امام باقر از علی بن ابیطالب- علیهما السلام- نقل می كند كه: آن حضرت فرمود: روزی یك دینار انفاق كردم، رسول خدا(صلی الله علیه و آله)- به من فرمود: آیا نمی دانی كه صدقه مومن از دستش بیرون نمی رود، تا آنكه از دهان هفتاد شیطان آزاد گردد (همه گویند: نده!) و در دست سائل قرار نگیرد، تا نخست در دست خدای بزرگ قرار گیرد، آیا خداوند چنین آیه ای نفرموده: آیا ندانسته اند كه این فقط خداست كه توبه را از بندگانش می پذیرد و صدقات را می گیرد. (بحارالانوار، ج96، ص.127)

پی نوشت ها:

[1]. «الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزیزُ الْغَفُورُ»، ملک، 12.

[2]. «الَّذینَ یَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعینَ مِنَ الْمُوْمِنینَ فِی الصَّدَقاتِ وَ الَّذینَ لا یَجِدُونَ إِلاَّ جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیم»، توبه، 79.

[3]. «لِیُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ ما آتاها»، طلاق، 7.

[4]. «أفضل الصدقة جهد المقل»‏، کراجکى‏، ابو الفتح، معدن الجواهر، ص 22، تهران، مرتضوى‏، چاپ اول، 1394ق‏.

فرآوری: محمدی                

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منبع:

اسلام کوئست

سایت معارف قرآن

مطالب مرتبط:

مدارا کردن با مردم، نوعی صدقه است

صدقاتی که بهتر است دور ریخته شود!!

تأثیر اعمال نیک برای مردگان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.