تبیان، دستیار زندگی
زیباسازی شهرها موضوعی مهم ، کاربردی و ضروی می باشد که برای نیل به آن ، همواره تلاشهای گسترده ای صورت میگیرد اما نتیجه ی دلخواه به دست نمی آید . به همین خاطر است که رسیدن به نتیجه ی مطلوب در این امر همکاری مردم ، متخصصان و مسئولین ذیربط را طلب می نماید .
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بسیج همگانی برای ساختن شهری زیبا


زیباسازی شهرها موضوعی مهم ، کاربردی و ضروی می باشد که برای نیل به آن ، همواره تلاشهای گسترده ای صورت میگیرد اما نتیجه ی دلخواه به دست نمی آید . به همین خاطر است که رسیدن به نتیجه ی مطلوب در این امر همکاری مردم ، متخصصان و مسئولین ذیربط را طلب می نماید .

شهر

موضوع زیبا سازی در شهرها به عنوان یک عامل روبنایی مهم مورد توجه طراحان و مجریان شهری می باشد. این موضوع کلیه ی کاربری های فعال در محدوده ی شهر( مسکونی، شبکه های دسترسی، کاربری های عمومی و خدماتی، فضاهای سبز عمومی، اماکن عمومی و تفریحی، اماکن ورزشی و...) را شامل می شود. لذا فرهنگ زیبا سازی باید هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است زیبا سازی در محیط شهری هم چون پازلی است که در صورت ناهماهنگ بودن یک قطعه، شکل کلی پازل تکمیل نخواهد شد. حال چگونه می توان این فرهنگ را در بین شهروندان ترویج نمود؟ ضمن این که مدیریت اصلی به عهده ی برنامه ریزان و مدیران شهری ( شورای اسلامی شهر، اداره کل راه و شهرسازی و شهرداری) خواهد بود. این در حالی است که این مدیریت بدون مشارکت شهروندان امکان پذیر نخواهد بود. در این راستا پیشنهادهایی به شرح زیر مطرح می باشند:

الف) شورای اسلامی شهر

سیاست گذاری و برنامه ریزی توسعه ی شهری ( فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی) توسط اعضای محترم شورای شهر انجام می پذیرد. وجود این باور در بین اعضا در خصوص ارتقای فرهنگ زیباسازی شهر اولین گام در این جهت می باشد. ابتدا باید هدف اصلی از پدیده ی زیباسازی مشخص شود و سپس به امر سیاست گذاری و برنامه ریزی پرداخته شود. شایان ذکر است که توجه به امر زیبایی در فطرت انسان ها نهفته می باشد. جمله ی معروف " خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد" مصداق بارز این ادعاست. زیبایی همواره نشانگر نیکی ها، خوبی ها و جنبه های مثبت یک پدیده می باشد و درمقابل زشتی ها بیانگر بدی ها و جنبه های منفی به حساب می آیند. بنابراین هدف اصلی از ارتقای فرهنگ زیباسازی، ارتقای فرهنگ نیکی ها، خوبی ها و در نهایت برقراری آرامش روحی و روانی در بین شهروندان خواهد بود. حال با مشخص شدن هدف اصلی، سیاست گذاری و برنامه ریزی در این راستا بایستی تحقق یابد و در این ارتباط پیشنهاد هایی بدین شرح مطرح می شود:

1) مشارکت بخش خصوصی ( شهروندان) و بخش دولتی ( نهادها، سازمان ها و ادارات دولتی درگیر در امر توسعه ی شهری) به صورت هماهنگ و هم سو انجام پذیرد.

2) سیاست های کلی در امر زیباسازی فضا و محیط شهری توسط شورای اسلامی هر شهر باید با توجه به شرایط جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی آن شهر تدوین گردد. بدیهی است تنوع در ویژگی های مذکور، مانع ارایه ی سیاست های کلی برای همه شهرها خواهد بود.

3) جهت تدوین سیاست های کلی، حضور اعضای شورای محله ها ( مشارکت بخش خصوصی) و نمایندگان دستگاه های دولتی، الزامی خواهد بود.

ب) اداره کل راه و شهرسازی

مسئولیت قانونی برنامه ریزی و طراحی طرح های توسعه و عمران شهری به عهده ی اداره کل راه و شهرسازی استان ها می باشد. لذا این سازمان باید به منظور ارتقای فرهنگ زیبا سازی در چهارچوب سیاست های تدوین شده توسط شورای اسلامی هر شهر را برنامه ریزی نماید.

سیاست های کلی در امر زیباسازی فضا و محیط شهری توسط شورای اسلامی هر شهر باید با توجه به شرایط جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی آن شهر تدوین گردد

ج) شهرداری

سازمان شهرداری مجری سیاست ها، برنامه ها و طرح های تهیه شده توسط شورای شهر و اداره کل راه و شهرسازی استان می باشد. ضمن این که شهرداری مسئول طراحی پروژه های مختلف زیباسازی ( از جمله اماکن عمومی، فضاهای سبز عمومی، بدنه سازی و...) خواهد بود.

همان گونه که در ابتدای مقاله عنوان گردید، پدیده زیباسازی کلیه ی کاربری های فعال در محدوده ی بافت کالبدی شهر را شامل می شود. حال به منظور دست یابی به یک پازل کامل از محیطی زیبا و آرام بخش، هر کاربری شهری به فراخور جایگاه خود باید مورد توجه قرار گیرد. در ادامه به فرازهایی از آن پرداخته خواهد شد:

1) مسکونی

این کاربری بیش ترین سطح اشغال را در محدوده ی شهری به خود اختصاص داده است. لذا بیش ترین توجه در امر زیبا سازی باید در ارتباط با کاربری مسکونی انجام پذیرد. هماهنگی در میزان تراکم ساختمانی ( تعداد طبقات)، شکل نماها و نوع مصالح که به عنوان مهم ترین عوامل تشکیل دهنده ی کاربری مسکونی به حساب می آیند، امری است ضروری. سیاست گذاری و برنامه ریزی در خصوص این موارد به عهده ی شورای شهر و اداره کل راه و شهرسازی استان ها می باشد. ولی مهم تر از آن ضمانت اجرایی سیاست ها، برنامه ها و طرح های ابلاغی است که باید توسط شهرداری به مرحله ی اجرا درآیند. متأسفانه در این مرحله، سازمان شهرداری و شهروندان از مشارکت خوبی برخوردار نبوده و همین موضوع در عدم تحقق امر زیباسازی در خصوص ساختمان های مسکونی تأثیر قابل توجهی داشته است. در این راستا تدوین دستورالعمل های اجرایی که باعث افزایش میزان مشارکت شهروندان و شهرداری گردد، ضروری خواهد بود.

2) واحدهای خدماتی بخش خصوصی

این واحدها شامل کاربری های آموزشی ( مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه های غیر دولتی، آموزشگاه های خصوصی و...)، کاربری های تجاری ( خرده فروشی، عمده فروشی، مجتمع ها، راسته های تجاری، بورس های کالا و خدمات و...)، کارگاه های کوچک خدماتی ( تعمیرگاه ها و...)، مراکز بهداشتی و درمانی ( بیمارستان های خصوصی، مطب ها، داروخانه ها، آزمایشگاه ها و...)، مراکز فرهنگی و مذهبی ( امامزاده ها، مساجد، حسینیه ها، کتابخانه ها، فرهنگسراها، سینماها و...) و مراکز ورزشی می شوند که اغلب در حاشیه ی معابر اصلی و یا فرعی درجه ی یک، استقرار دارند. لذا زیبا سازی این واحدها براساس رعایت ضوابط مربوط به تراکم، نما و نوع مصالح پیشنهادی، امکان پذیر خواهد بود.

فرهنگ زیبا سازی باید هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است زیبا سازی در محیط شهری هم چون پازلی است که در صورت ناهماهنگ بودن یک قطعه، شکل کلی پازل تکمیل نخواهد شد

3) واحدهای خدماتی بخش دولتی

این واحدها عبارتند از: مراکز بهداشتی و درمانی ( بیمارستان های دولتی، درمانگاه های دولتی و...)، مراکز آموزشی ( دانشگاه های دولتی، مدارس دولتی، آموزشگاه های فنی و حرفه ای و...)، ادارات دولتی، سالن ها و زمین های ورزشی و مراکز فرهنگی ( فرهنگسراها و کتابخانه های دولتی). این کاربری ها در مقیاس محله ای، ناحیه ای و شهری پیش بینی شده اند و هر کدام با توجه به شرایط مکانی و عملکرد آن ها باید از زیباسازی لازم برخوردار گردند.

4) اماکن عمومی و تفریحی و فضاهای سبز عمومی

فضاهای عمومی که برای تفریح و گذران اوقات فراغت شهروندان پیش بینی شده اند، به علت نوع عملکرد و مدیریت آن ها، امکان بیش تری را برای مسئولان شهری ( شهرداری) ایجاد می کند که نسبت به زیبا سازی این فضاها اقدام نمایند. البته به منظور حفظ و نگهداری این فضاها، مشارکت شهروندان ضروری خواهد بود.

شهر

5) شبکه های دسترسی

این کاربری بعد از کاربری مسکونی، بیش ترین سطح اشغال را در محدوده ی بافت فیزیکی شهر به خود اختصاص داده است. بیش ترین نمایش زیبایی از محیط شهری در مسیر حرکتی شبکه های دسترسی امکان پذیر خواهد بود؛ لذا شبکه های دسترسی به طور عمده نقش نمایش زیبایی شهر را دارند. این نقش در بدنه ها ( شامل نمای کاربری های مختلف) و در ارتباط با برش های عرضی و طولی معابر نمایان خواهد بود.

از مطالب عنوان شده این گونه می توان برداشت نمود که به منظور ارتقای فرهنگ زیباسازی در میان شهروندان، توجه به امر سیاست گذاری، برنامه ریزی، طراحی و ضمانت اجرایی توسط مسئولان مربوطه با تأکید بر مشارکت مستقیم شهروندان ضروری خواهد بود. ضمن این که میزان مشارکت شهروندان بستگی به میزان آگاهی آن ها نسبت به وظایف خود دارد که در این ارتباط نقش رسانه ها جهت آموزش شهروندان، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

فرهاد محلاتی

کارشناس ارشد معماری و شهرسازی

محیط شهر تبیان


مطالب مرتبط:

پیش به سوی زیبایی

سیمای شهر ما چگونه زیبا می شود ؟