مصاحبه با دانش آموزان مدرسه سما(1)

در نهمین جشنواره پروژه های دانش آموزی تبیان

بررسی توانایی بافت های مختلف در تجزیه ی آب اکسیژنه ی تولیدی در واکنش های درون سلولی(تست کاتالاز)

تبیان: سلام و وقت به خیر، لطفاً خودتان را معرفی کنید و بفرمایید از کدام مدرسه شرکت کردید.

با سلام، من هلیا یوشی هستم از مدرسه سما(1) درنهمین دوره از جشنواره تبیان شرکت کرده ام.

تبیان: هدف شما از انجام این پروژه چیست؟

آب اکسیژنه یا همان پراکسید هیدروژن طی یکسری از واکنش های سلولی تولید می شود. این ماده بالقوه سمی است و یک اکسید قوی است که خاصیت سوزانندگی قابل توجهی دارد و در صورتی که تجزیه نشود می تواند موجب انهدام و مرگ سلول ها شود، درون سلول ها یکسری واکنش دفاعی در برابر آب اکسیژنه ی تولیدی وجود دارد. یکی از این مکانیسم ها کاتالاز است.

کاتالاز یک آنزیم است و مانند اغلب آنزیم ها ساختار پروتئینی دارد. این آنزیم واکنش تولید آب و اکسیژن از آب اکسیژنه را سرعت می بخشد. اگر قطعه ای از یک بافت زنده را در مجاورت پراکسید هیدروژن قرار دهیم مشاهده ی حباب های اکسیژن تولیدی برای ما موید فعالیت این آنزیم و در نتیجه تجزیه ی آب اکسیژنه است.

وقتی پراکسید هیدروژن یک ترکیب اکسیدان است قاعدتا کاتالاز یک ماده آنتی اکسیدان است. نکته ای که امروزه بر سر زبان ها است استفاده از ترکیبات آنتی اکسیدان برای کند کردن روند پیری و جلوگیری از انواع بیماری هاست (علی الخصوص بدخیم ها)

تبیان: فرضیه شما در این پروژه چیست؟

برای ما جالب بود بدانیم که آیا سلول های مختلف مقادیر متفاوتی از آنزیم کاتالاز را دارا می باشند و یا اگر این گونه نیست کدام سلول ها ذخایر بیشتری از این آنزیم آنتی اکسیدان را دارا باشند.

تبیان: روش کار به چه صورت است؟

ما برای این آزمایش 3 سبزی که به طور فراوان در غذاهای ایرانی و فرنگی استفاده می شود و در همه جای کشور هم در دسترس هستند استفاده کردیم. سبزیجات ما از این قرار بودند:

سیب زمینی، هویج و گوجه فرنگی

ابتدا آب سبزیجات ذکر شده را جدا کردیم. در درون یک استوانه مدرج 50 سی سی آب اکسیژنه رقیق شده ریختیم. تعدادی کاغذ را به اندازه و الگوی کف استوانه برش دادیم. این کاغذها را به آب سبزیجات موجود به طور جداگانه آغشته کردیم. به وسیله ی یک همزن شیشه ای این کاغذ را با انتهای استوانه تماس دادیم و با کرنومتر زمانی را که طول می کشید تا این کاغذ استوانه را طی کرده و در سطح آن غوطه ور شود را محاسبه کردیم.

نتایج به شرح زیر بود:

1- هویج: 91/5 ثانیه

2- کرفس: 21/7 ثانیه

3- سیب زمینی: 89/7 ثانیه

4- گوجه فرنگی: 41/11 ثانیه

تبیان: از انجام این پروژه چه نتیجه ای گرفتید؟

در واقع این نیروی بالابرنده کاغذ به میزان قابل توجهی به دلیل حباب های اکسیژن آزاد شده در نتیجه ی فعالیت کاتالاز است. هرچه کاتالاز بیشتر، حباب های اکسیژن بیشتر و هرچه حباب ها بیشتر، سرعت بالا رفتن کاغذ بیشتر می شود.

در واقع هرچه میزان کاتالاز یک ماده غذایی بیشتر باشد، خاصیت آنتی اکسیدانی آن ماده هم بیشتر است و قاعدتا برای سلامت افراد جامعه مفیدتر است.