چرا خاراندن محل خارش، آن را بدتر می‌کند؟
به نظر شیرین‌ترین تسکین می‌رسد! اما خاراندن محل خارش تنها به طور موقت آن را برطرف می‌کند، و مدتی بعد خارش بدتر می‌شود. چرا؟ اکنون می‌دانیم علت بروز این پدیده چیست.
در شرایط مختلف، از اگزما گرفته تا نارسایی کلیه، میلیاردها انسان روی زمین خارش‌های مزمن را در بعضی نقاط بدن تجربه می‌کنند؛ شرایطی که گاهی اوقات می‌تواند روی کیفیت زندگی آنها تاثیر جدی بگذارد. به نظر می‌رسد بدن مکانیزمی سرکوب‌گرانه برای رویارویی با این حالت دارد:
خاراندن محل خارش تا زمانی‌که محل خارش درد بگیرد، می‌تواند حالتی از تسکین و آرامش ایجاد کند. اما وقتی‌که درد محو می‌شود، خارش به صورت غیرقابل تحمل‌تری برمی‌گردد، تا حدی که ما سخت‌تر و خشن‌تر آن محل را می‌خارانیم و این فرآیند آن‌قدر ادامه می‌یابد که گاهی به آسیب دردناک پوستی منتهی می‌شود.
ژو فنگ چن از دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در پژوهشی جدید دریافته است که چرا این اتفاق می‌افتد. او می‌گوید: «مردم خاراندن را ادامه می‌دهند، تا حدی که ممکن است به خونریزی منجر شود.»
نتایج تحقیقات وی و گروهش بر موش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد این حالت به دلیل تداخلات عصبی کوچک ایجاد می‌شود.
دانشمندان می‌دانند انتقال‌دهنده‌های عصبی (نوروترانسمیترها) سروتونین به کنترل درد کمک می‌کنند و این درد - که بعد از خاراندن محل خارش ایجاد می‌شود- در واقع به تسکین خارش منجر می‌شود. به همین دلیل، گروه پژوهشی چن تحقیق کردند که آیا سروتونین در فرآیند خارش هم مداخله می‌کند یا خیر. آنها پژوهش خود را با مطالعه روی موش‌های دستکاری شده ژنتیکی آغاز کردند که بدن‌شان قادر به تولید سروتونین نبود.
به طور معمول، موش‌ها بعد از تزریق ماده تحریک‌کننده خارش شروع به خاراندن می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسید موش‌های تغییر ژن یافته اصراری به انجام این کار ندارند.
موش‌های با ژنتیک معمول که تحت اثر دارویی برای جلوگیری از خارج شدن سروتونین از مغز قرار داشتند، نیز پس از تزریق داروی محرک از خاراندن محل خارش اجتناب کردند. این مساله نشان می‌داد اصرار برای خاراندن محل خارش زمانی آغاز می‌شود که سطح سروتونین مغز به نقطه تحریک برسد.
نتایج این تحقیق به توضیح این مطلب کمک می‌کند که چرا مردم محل خارش را به شدت می‌خارانند تا حدی‌که گاهی منجر به خونریزی می‌شود.
چن می‌گوید: «مردم محل خارش را می‌خارانند، چون درد باعث جلوگیری از خارش می‌شود. اما به دلیل آنکه درد نیز توسط سروتونین کنترل می‌شود، آنها مجبورند خارش را با شدت بیشتری ادامه دهند تا دردی به اندازه کافی قدرتمند برای سرکوب حس خارش ایجاد کنند. به این ترتیب، حلقه‌ای از کنش و واکنش ایجاد می‌شود: مغز قصد کنترل درد را دارد، در نتیجه سروتونین بیشتر و بیشتری تولید می‌شود.»
اما این پایان راه نیست. چند سال پیش، چن و همکارانش دریافتند سلول‌های مغزی موسوم به نورون‌های GRPR حس خارش قوی‌تری را ایجاد می‌کنند. نتایج تحقیقات اخیر آنها بر روی موش‌های آزمایشگاهی نیز نشان می‌دهد سروتونین اساسا در این فرایند دخیل است و علاوه بر فعال‌سازی نورون‌های محرک درد، نورون‌های محرک GRPR را نیز فعال می‌کند. این به آن معناست که وقتی محل خارش را می‌خارانیم، سطح اضافه سروتونین که مغز برای کنترل درد ترشح می‌کند، همچنین باعث تشدید حس خارش می‌شود.
چن اظهار می‌دارد باید راهی وجود داشته باشد که از طریق مسدودسازی گیرنده‌های سروتونینی که نورون‌های GRPR را فعال می‌کند، درمانی برای کنترل خارش‌های مزمن ابداع کرد.
اما گیل یوسیپویچ، مدیر مرکز خارش دانشگاه تمپل در فیلادلفیای پنسیلوانیا، نکته مهمی را گوشزد می‌کند. وی می‌گوید: «مشکل خارش مزمن تنها یک گیرنده و یک مسیر ندارد. بنابراین هنوز برای رسیدن از موش‌های آزمایشگاهی به اهداف درمانی راهی طولانی پیش رو داریم.»
چه موقع خارش پوست خطرناک تر است؟
معمولا نمی توان مدت زمان دقیقی را برای ادامه یافتن مشکل خارش پوست تعیین کرد. این مشکل ممکن است بین دو روز تا 10 سال ادامه داشته و باعث آزار فرد شود.
اگر مدت زمان خارش بیشتر از چهار تا شش هفته طول کشید، حتما به یک متخصص پوست مراجعه کنید تا درمان مناسب را شروع کند؛ حتی در بعضی از موارد نباید درباره خارش ها بی تفاوت باشید، چون ممکن است سلامت عمومی بدن تان را با تهدید جدی مواجه کند.
اگر خارش در سنین بالای 60 سال اتفاق بیفتد می تواند نشانگر مسائل و بیماری های داخلی مانند نارسایی کلیه، تومورهای داخلی، نارسایی کبدی و موارد مهم دیگری باشد.
اگر قبل از بروز مشکلات اصلی، متخصص خارش بدن فرد را به عنوان یک نشانه اصلی شناسایی کند، می تواند خیلی زود مشکلات جدی تری را تشخیص دهد و خیلی زود درمان را شروع کند.
البته نباید خارش های مقاوم به درمان و خارش هایی را که بدون ضایعه پوست هستند از یاد برد. خارشی که با ضایعه پوستی همراه نیست، می تواند بیانگر مشکلات داخلی احتمالی باشد. بنابراین این گونه خارش ها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و باید به طور حتم جدی گرفته شوند.
به خارش خال های روی پوست نیز باید توجه کنید. اگر این خال ها شروع به خارش کنند، حتما باید بررسی و در صورت لزوم برداشته شوند.
تنها خارش در کودکان است که خطرناک نیست و امکان دارد تنها ناشی از بیماری های ویروسی و یا اگزماهای مخصوص کودکان باشد. خارش در این سنین به طور معمول خوش خیم بوده و مشکلات جدی ای را به دنبال ندارد.
امان از پاییز
با شروع فصل پاییز احتمال بروز خارش در افراد بیشتر می شود. دلیل اصلی این مشکل خشکی پوست است که به دلیل شیوع بیشتر می تواند باعث ایجاد و یا تشدید خارش پوستی شود.
برای پیشگیری از این مشکل بهتر است پوست تان را چرب نگه دارید و از صابون های غیر معطر و یا پن ها استفاده کنید.
فراموش نکنید شستشوی بیش از حد پوست نیز می تواند باعث خشکی بیشتر پوست شود. اگر بتوانید خشکی پوست را کنترل کنید، بدون شک خارش نیز بهبود پیدا می کند. البته خوردن بعضی از غذاها و ادویه ممکن است باعث ایجاد و یا تشدید خارش پوست شود. در این صورت بهتر است آن غذاها را از برنامه غذایی تان حذف و یا مصرف آنها را کمتر کنید.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
خبرآنلاین - محمود حاج‌زمان
جام نیوز
مطالب مرتبط:
خارش می تواند نشانه یک بیماری باشد
