نکاتی متناسب با ایام سوگواری سالار شهیدان (٥)

در بیانات آیت الله حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی

بخش قبلی را اینجا ببینید

خصوصیات مداح اهل بیت علیهم السلام

- نظر حضرتعالی در مورد مدّاحی چیست؟ و یك مداح اهل‌بیت - علیهم السلام - چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟

ج. مداحی اهل‌بیت عصمت و طهارت - سلام الله علیهم اجمعین - چنانچه برای خدا باشد عبادت است و اجر عظیم دارد و به همین جهت مداح باید اهل تقوی و مقید باشد اشعاری كه می‌خواند خلاف واقع و دروغ نباشد و این عبادت را تا می‌تواند به قصد قربت انجام دهد تا از مثویات آن برخوردار شود، هرچند گرفتن مزد در برابر آن اشكال ندارد. والله العالم

رمز موفقیت مبلغان دینی در حفظ ارزش‌های اسلامی

- به نظر حضرتعالی رمز اصلی موفقیت مبلغان دینی و روحانیون در حفظ ارزش‌های اسلامی چیست؟

ج. در مرحله اول از نظر معرفت و شناخت، مبلغان دینی باید به رسالت سنگین خود واقف گردند و بدانند كه این راه، همان راه انبیاء و اولیاء خداوند است و تحمل مشكلات لازم دارد و كسی كه در این راه قدم می‌گذارد باید صلاحیت عالی را كسب كند و خود را از رذایل اخلاقی تخلیه و با فضایل انسانی بیاراید و در عمل و رفتار و كردار برای مردم الگو و اسوه باشد و برای حفظ ارزش‌های اسلامی در جامعه باید احكام خدا و معارف قرآن را آن چنان كه هست تبیین نماید و سعی كند با بیان شیوا و رسا و جذاب، حقایق دین را به مردم ابلاغ نماید و نگذارد كار تبلیغ امور دینی بدست نااهلان بیفتد و خود نیز از این كار مقدس بجز اخلاص و رضایت پروردگار غرض دیگری نداشته باشد.

البته بر مسؤولین حكومت اسلامی هم لازم است كه برای حفظ ارزش‌های اسلامی از هیچ كوششی دریغ نداشته باشد و انگیزه و هدف اصلی و اساسی آنان در انجام وظایف و مسوولیت، فقط رضایت خدا باشد تا امدادهای غیبی یكی پس از دیگری نصیبشان شود. اگر مسوولین در حفظ ارزش‌ها كوتاهی نمایند، بدون شك تبلیغات اسلامیِ مبلغین، اثر مطلوب و عالی نخواهد داشت. به عنوان مثال برای حفظ حجاب اسلامی بر دولت لازم است از اختلاط پسران و دختران و زنان و مردان در دانشگاه‌ها و ادارات و دیگر مراكز جلوگیری نماید تا فحشا و منكراتی از این جهت ایجاد نگردد.

این با ارزش‌های اسلامی نمی‌سازد كه زنان و مردان جوان در دوایر دولتی مكرر با یكدیگر برخورد و اختلاط داشته و احیاناً اخلاق و رفتار اسلامی، چندان مورد عنایت واقع نشود. اگر مسؤولینِ امر، كارمندان و متصدیان ادارات دولتی و خصوصاً دستگاه‌ها و مراكز علمی و فرهنگی، بتوانند در این گونه موارد (حفظ ارزش‌های دینی و اخلاقی) دقت و مواظبت لازم را به عمل آورند، تبلیغات اسلامی مبلغان دینی هم [تا حدود زیادی] در حفظ ارزش‌ها موثر خواهد بود و الا فایده‌ای ندارد، «الناس علی دین ملوكهم».

بهترین شیوه تبلیغات اسلامی در عصر حاضر

- به نظر شما بهترین و موثرترین شیوه‌های تبلیغات اسلامی در عصر حاضر كدام است؟

ج. به نظر من بهترین و جذابترین و موثرترین شیوه تبلیغ در عصر حاضر نسبت به معارف اسلامی، ابلاغ و القای صحیح معارف قرآن و اسلام است. اگر ما بتوانیم پیام مقدس اسلام را، آنچنان كه هست، بدون كم و كاست و بدون پیرایه‌ها به مردم دنیا برسانیم، بدون شك آثار درخشانی خواهد داشت.

نظر به این كه مجموعه ‌معارف دینی فطری است و تمام احكام دین بر اساس مصالح و مفاسدِ نفس الامری تدوین شده است، در تار و پود مردم ریشه دارد و هر كس با متن اسلام و پیامهای معصومین - علیهم السلام - كه مفسرین واقعی اسلامند آشنا گردد، متأثر خواهد شد و این توصیه و دستورالعمل در روایات مختلفی از اهل بیت - علیهم السلام - وارد شده است كه شما معارف دین و احادیث و روایات ما را خوب به مردم برسانید و در نتیجه، پیروی و تبعیت مردم را از ما مشاهده كنید.

البته در این زمینه با توجه به پیشرفت علم و تكنولوژی و صنعت، استفاده از امكانات در حد مقدور لازم است.

وظیفه مبلغین و مسوولین نظام اسلامی در مقابله با تهاجم فرهنگی

- بفرمایید وظایف مبلغین اسلامی و مسوولین نظام اسلامی در مقابله با تهاجم فرهنگی چیست؟

ج. مهم این است كه من كه می‌خواهم تبلیغات اسلامی كنم و یا در نظام اسلامی مسوول هستم، غربزده نباشم و فرهنگ غرب، با تهاجمش مرا تحت تأثیر قرار نداده باشد. به فكر این نباشم كه از غربی‌ها تقلید كنم و باید مدیریتی كه در جامعه اعمال می‌كنم، غربی نباشد. ما هیچ كمبودی نداریم تا به سراغ غربیها برویم. آنها از نظر تمدن اخلاقی، مسائل معنوی و صفات انسانی خیلی از ما عقب هستند. اگر پیشرفتی هست در مسائل علمی و صنعتی است، كه آن هم از مسلمین استفاده كرده‌اند.

راه اصلی مبارزه با تهاجم فرهنگی این است كه ما مواضع واقعی اسلام خود را حفظ كنیم و به دنبال كسب رضایت باری‌تعالی باشیم نه به دنبال بدست آوردن رضایت غربی‌ها و اروپائی‌ها. اگر ما خودمان ارزش‌های اسلامی را حفظ كردیم و به‌صورت بنیادی و ریشه‌ای، مردم را با ارزش‌های اسلامی آشنا ساختیم و فرهنگ عمومی را از نظر معرفتی و اعتقادی بالا بردیم، دیگر خوفی از تهاجم فرهنگی و فرهنگ بیگانه نخواهیم داشت.

فرهنگ غرب به انسانیتِ انسان توجه ندارد و كاری به كمال نهایی انسان ندارد، بلكه انسان را از انسانیتش خارج می‌كند و از معنویت تهی می‌كند. اگر ما معنویت را در جامعه‌ خود، آن چنان كه اسلام ارائه داده، ارائه دهیم و لذت معنویت را در كام مردم ایجاد كنیم، دیگر تهاجم فرهنگی اثری نخواهد داشت و وظایف مبلغان اسلامی و مسوولین حكومت اسلامی همین است. حقایقِ اسلامی فطری است و اگر فطرت مردم شكوفا شد و استعدادهای بالقوه‌ی انسان به فعلیت رسید، دیگر هیچ جاذبه مادی و حیوانی، انسان را به سوی خود نخواهد كشانید. اما اگر از این نكته مهم غفلت كردیم، بدون شك فرهنگ بیگانه با تهاجم وسیعش جوانان و دختران و پسران ما را از بین خواهد برد.

توصیه‌هایی برای مبلغین اسلامی

- حضرتعالی چه توصیه‌هایی برای مبلغین اسلامی دارید؟

ج. توصیه من برای همه مبلغان اسلامی در سرتاسر دنیا این است كه اساس موفقیت تبلیغات اسلامی، خلوص نیت است و غرض و انگیزه اصلی مبلغین اسلامی باید خدمت به اسلام و مسلمین باشد.

مرحوم آیت الله بروجردی یك روز سر درس فرمود: یك عده از طلاب و مبلغین اسلامی مرتب سوالاتی از من می‌كنند، امروز می‌خواهم جواب دهم. سوال می‌كنند ما چه وقت به مقصد می‌رسیم، از وقتی كه طلبه می‌شویم تا چه زمانی باید تلاش و كوشش كنیم تا به نتیجه و مقصد برسیم؟ و از كجا بفهمیم كه به مقصد رسیده‌ایم یا نه؟ مرحوم آیت‌الله بروجردی در پاسخ فرمودند: همه‌ محصلین علوم دینی و همه مبلغین و مروجین شریعت نبوی باید بدانند كه اگر برای دنیا و رسیدن به زخارف مادی دنیا به حوزه و سلك روحانیت آمده‌اند، هیچگاه به مقصد نمی‌رسند و از اول اشتباه كرده‌اند و باید تغییر مسیر دهند. این راه، راهی نیست كه انسان را به مادیات دنیا برساند، مادیات هم انسان را به رشد و پیشرفت واقعی نمی‌رساند. اگر برای خدا و انجام وظیفه و رسیدن به مقام قرب ربوبی به این مسیر آمده‌اند، بدانند كه از روز اول كه وارد شده‌اند به مقصد رسیده‌اند و هر روزی كه می‌گذرد در مقصد سپری می‌شود و به نیل درجاتِ دیگر منتهی می‌شود.

راههای تقویت عقاید دینی مردم و جوانان

- از نظر جنابعالی راه‌های تقویت عقاید دینی مردم و جوانان چیست؟

ج. بهترین راه برای تقویت بنیه اعتقادی و دینی مردم و نسل جوان، تبلیغات اسلامی است در ابعاد مختلفش. تبلیغات اسلامی [گستره] بسیار وسیعی دارد. تبلیغات عملی، شفاهی و كتبی از طریق رسانه‌ها، مطبوعات، صدا و سیما و ... به صورت همگانی آشنا كردن مردم با اصول دین و فروع دین و شناساندن معارف قرآن به مردم، فراهم كردن زمینه برای شناخت واقعی اسلام و عمل نمودن به معارف دین، باعث تقویت بنیه اعتقادی و دینی مردم می‌گردد. اما اگر ما خودمان در این امر كوتاهی كردیم و در محیط و محافل عمومی، رفت و آمد میان زن و مرد و برخورد مستقیم دختران و پسران و زنان و مردان را در عمل ترویج كردیم، دین مردم در معرض خطر قرار خواهد گرفت و احكام دین در جامعه نابود خواهد شد. البته بر علمای بلاد و حوزه‌های علمیه است كه جریانات را زیر نظر بگیرند و مواظب دین مردم باشند.

منبع: معارف دین، جلد دوم (منتشر شده در پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله صافی گلپایگانی)

فرآوری و تنظیم: محسن تهرانی - بخش حوزه علمیه تبیان