تبیان، دستیار زندگی
سعید پاشازاده:سبک و شعر مانند دو بال، یک پرنده را به اوج می رساند/ بسیاری از ملودی های حاج اکبر ناظم و مرحوم آرام هم اولین هستند و هم بهترین
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شعر قوی با توجه به جایگاه اهل بیت (ع)

سعید پاشازاده:سبک و شعر مانند دو بال، یک پرنده را به اوج می رساند/ بسیاری از ملودی های حاج اکبر ناظم و مرحوم آرام هم اولین هستند و هم بهترین

فرآوری: زهره سمیعی- بخش ادبیات تبیان
سعید پاشا زاده

سعید پاشازاده یکی از شاعران آیینی جوان کشورمان است که در این سالهای اخیر خیلی از سبک های سینه زنی و نوحه هایی که مداحان مشهور خوانده اند کار او بوده است. تا جایی که رهبر انقلاب هم از برخی از نوحه هایی که وی ساخته است و مداحان در جلسه بیت رهبری خوانده اند تقدیر کرده اند.

خیلی از ما با نوحه هایی که او ساخته، خاطره ها داریم مثل "شب اول محرم،سینه زنت آرزوشه" یا "تو دلمه مادر راز نهفته" که حاج محمود کریمی خواندند یا سبک "مادر منو بیر کربلا" که حاج محمد طاهری خواندند یا سبکی که اسامی پیر غلامان امام حسین و نوحه هایشان در آن بود و حاج رضا هلالی خواندند یا سبک "سفره دار کرمی" که به عنوان بهترین سبک شور سینه زنی سال گذشته انتخاب شد.

به این بهانه با وی گفتگویی انجام شده است پیرامون نوحه های عاشورایی...

آقای پاشازاده توضیحی در مورد چگونگی وارد شدنتان به این عرصه ی شاعری و این که آیا در این زمینه کمبودی احساس کردید که نوحه سرایی برای اهل بیت را شروع کردید؟

من در حدود 6 سال است که وارد این عرصه شدم.بعد از سفر حج عمره ای که با خانواده داشتم در مدینه کنار قبرستان بقیع متوسل شدم به حضرت زهرا (س) و از آنجا تصمیم گرفتم نوحه سرایی را شروع کنم و دلیلشم عشق به اهل بیت بود و بس.

در مداحی ها آیا اصالت با سبک است یا شعر کدام مهمتر است؟

هم سبک و هم شعر مانند دو بالی است که یک پرنده را به اوج می رساند در جایگاهی که برای پرواز دو بال لازم است.هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد و مطمئنا به موازات هم باید به کمال برسند هم شعر و هم سبک.

شما اول، سبک را پیدا می کنید و برایش شعر می گویید یا اول شعر بامعرفت پیدا می کنید و بعد سبک در خور می سازید؟

به طور کلی به طور تخصصی ترانه به شعری گفته می شود که از روی ملودی ساخته شود اما استثناهایی داشتیم مانند رهی معیری که ترانه سرود و زیبایی این شعر باعث شد آهنگسازها بر آن شوند که روی آن شعر و مضمون ملودی بسازند.اما در چارچوب کار در عرصه ی مذهبی و مداحی بسته به عنایتی است که از طرف اهل بیت بشود.حال، اول ملودی یا شعر فرقی نمی کند.

گفته می شود که برخی سبک ها به مظروف خودش ضربه می زند و ظرفیت و توان انتقال محتوا و پیام را ندارد.نظر شما در این باره چیست؟

درست است همان طور که عکس این مطلب هم صادق است.خیلی از اشعار توانایی حمل بار معنوی ملودی را ندارند.باید سعی کنیم هم شعر و هم ملودی به موازات هم رشد کنند تا بتوانند ظرفیت و توان انتقال محتوا و پیام را داشته باشند.البته باید در شعر و ملودی دقت زیادی شود، تازه شعر و ملودی خوب هم بسته به اجرای خوب دارد یعنی یک مثلث متساوی الاضلاع که هر کدام از ضلع هایش نباشد ناقص است.

ملاک و معیار اینکه یک سبک به عنوان یک سبک خوب و غیرانحرافی ساخته شود چیست؟

1-ملودی تبلیغ منفی در ذهن شنونده نداشته باشد.

2-اشعار منتقل کننده مفاهیم معرفتی و معنوی و ادبی باشند.

3-شنونده در سریع ترین زمان ممکن با شعر و ملودی ارتباط حسی برقرار کند.

4-حتی الامکان مطول نباشد.

برخی سبک سازان مداعی اند سبک را آنها ساخته اند و اینکه گفته می شود بسیاری از سبک های امروزی از ترانه سراهای غربی گرفته شده را قبول دارید یا نه؟ نظرتان در این باره چیست؟

ما در مورد اولین ها صحبت نمی کنیم و در پی بهترین هائیم کما اینکه بسیاری از سبک ها و ملودی های قدیمی که توسط پیرغلامان امام حسین (ع) از قبیل حاج اکبر ناظم و مرحوم آرام ساخته شده اند هم اولین هستند و هم بهترین.

ما در موسیقی موضوعی به نام واریاسیون داریم که بدین معنی است که ملودی از دل ملودی دیگر ساخته شود و البته این یک هنر است، اما متأسفانه در اثر کج سلیقگی های پیش آمده و بعضا سهل انگاری های پیش آمده دیده می شود که یک ملودی عینا مشابه به نمونه ی غربی در مجالس مذهبی اجرا می شود که درست نیست.

معرفت از ملودی ای که در خدمت شعر معرفتی باشد، حاصل می شود.

به نظر شما معرفت از شعر حاصل می شود یا سبک؟

معرفت از ملودی ای که در خدمت شعر معرفتی باشد، حاصل می شود.

از آنجا که مقام معظم رهبری فرمودند شعر متوسط و ضعیف را پیش خود نگهدارید و شعر قوی با توجه به جایگاه اهل بیت علیهم السلام قرائت کنید، آیا این مسأله متوجه سبک سازان هم می شود؟

بله، طبق فرمایشات مقام معظم رهبری که شعر قوی با توجه به جایگاه اهل بیت علیهم السلام قرائت کنید همان طور که در خصوص شعر صادق است به همین اندازه این موضوع در سبک ها هم صدق می کند و باید سعی کنیم سبک های قوی و در خور شأن اهل بیت علیهم السلام بسازیم، چون این سبک ها شنیده می شود و ممکن است یک سبک ضعیف اثرات بدی بگذارد.

علت اینکه برخی سبک ها که امروز به وجود آمده انتقاد برخی علما و حتی برخی مداحان را به دنبال داشته چیست؟ اساسا این سبک ها از کجا بیرون می آید؟

در این که رگه هایی از انحرافات در حوزه های مذهبی وارد شده است شکی نیست که البته شعر و سبک از این قاعده مستثنی نیست و ما نیز مخالف آن هستیم ، اما همیشه نوگرایی با مخالفت هایی نیز مواجه بوده است که مطمئنم به عقیده ی علما و مداحان بزرگ نوگرایی ها که بر پایه معارف و مولفه های صحیح دینی می باشد نه تنها مورد نقد منفی قرار نمی گیرد بلکه با توجه به سطح بالای تفکرایشان مورد تشویق نیز واقع می شود و باید سعی کنیم که از سبک هایی که از آهنگ های غربی استفاده شده که استفاده نکنیم که واقعا در شأن جلسات امام حسین (ع) و اهل بیت علیهم السلام نیست.

درباره ی شعر و اینکه مقام معرفت باید در چه ترازی باشد و اینکه چرا دودمه و نوحه و شعرهای قدیمی بیشتر ماندگار بود صحبتی دارید بفرمایید؟

ماندگاری در عرصه ی هنر مشهود بر گذر زمان است.دودمه و نوحه و شعرهای قدیمی بعد از گذشت نیم قرن ماندگاری خود را ثابت کردند و گذر زمان ماندگاری شعر را ثابت می کند و بعد حال معنوی پیرغلامان امام حسین (ع) هم که خدا رحمتشان کند خیلی تأثیر داشته است.ما باید بدانیم که از خودمان چیزی برای ارائه نداریم و تنها منتقل کننده فرمایشات و سیره اهل بیت علیهم السلام هستیم.اگر این اتفاق بیفتد مقام معرفتی شعر به اندازه ی خود اهل بیت بالا می رود.چرا که ما فقط ناقل سیره ی اهل بیت هستیم و مطمئنا هر چیز دیگری جز فرمایشات و سیره ی عملی اهل بیت باعث نزول درجه تراز معرفتی شعر می شود.

*

اشعاری از سعید پاشازاده:

سوز همیشه ی جگرم باش یا حسین

من سینه می زنم سپرم باش یا حسین

در طول عمر جز تو پناهی نداشتم

مثل گذشته ها پدرم باش یا حسین

هر روز مادرم سر سجاده گفته است

خیلی مراقب پسرم باش یا حسین

ای نام تو بهانه ی شیرین زندگی

شور محرم و صفرم باش یا حسین

پایین پات سربگذارم تو هم بیا

بالای جسم محتضرم باش یا حسین

جان مرا بگیر حوالی قتلگاه

این گونه اخرین خبرم باش یا حسین

دستم به دامنت نرسید این جهان اگر

باب الحسین منتظرم باش یا حسین

باشد قرار بعدی ما اربعین حرم

مهر قبولی گذرم باش یا حسین

سربازهای لشكر یا زینب توایم

حرز مدافعان حرم باش یا حسین

امام حسین (ع)-مناجات

در مقام اشک هر کس که شهودی داشته

کربلا را دیده در مقتل ورودی داشته

آه خواهر یک طرف آه برادر یک طرف

کربلا تا نقش بندد تار و پودی داشته

بگذریم از آن عمودی که عمویی را گرفت

بگذریم از خیمه هایی که عمودی داشته

در کنار علقمه میراب ها هم دیده اند

بانویی قامت کمان روی کبودی داشته

سرو قد اکبر و عباس و عون و...بگذریم

هر فرازی را که می بینم فرودی داشته

هر چه پیکرهایشان سیر نزولی کرده است

سر به سر سرهایشان سیر صعودی داشته

مادر او مادر آب است و با دشنه حسین

تشنه جان داده در آن صحرا که رودی داشته

سود گوش پاره و انگشتر و سر واضح است

کشتن یک طفل شش ماهه چه سودی داشته

مناجات با امام حسین(ع)

میگم دم اذون مغرب تو رو به جون زهرا

مثل رسول ترک و طیّب من و عوض کن آقا

به دور پرچم طواف می کنم

حساب گناهام و صاف می کنم

همیشه آبروت و بردم آقا

به روم نیار من اعتراف می کنم

هر چی میخوای ازم بگیر نوکریت و نگیر ازم

بذار بیام بازم حرم تو رو به حقّ گریه های مادرم

حسین قتیلُ العَبَرات

******

نوکر می دونه پیش ارباب همیشه زیر دِینه

روی لبای اون یه عُمره سلامِ بر حسینه

خدا وکیلی این حسینیه ها

برکتِ مَحلّمونه آقا

مگه نگفتی هر جا روضه باشه

حرم ماس شبیه کرببلا

هر چی میخوای ازم بگیر شال عزا رو پس نگیر

پیرن سیا رو پس نگیر سینه زنی و روضه ها رو پس نگیر

حسین قتیلُ العَبَرات

******

امشب شده دلم دخیل ضریح کفّ العباس

دست بریده ی ابالفضل رو سر سینه زنهاس

تو روضه روحشون و شاد می کنیم

گریه با نوحه شون زیاد می کنیم

همه ی پیر غلاماتون و مثه

ناظم و شاه حسین و یاد می کنیم

هر چی میخوای ازم بگیر ماه مُحرّم و نگیر

عَلَم و پرچم و نگیر کشته کربلاتم این غم و نگیر

حسین قتیل العبرات


منابع:
مشرق
مجموعه اشعار سعید پاشازاده