در هیدروسفالی، سر بزرگ می شود

هیدروسفالی از دو بخش "هیدرو" به معنی آب و "سفالوس" به معنی سر تشکیل شده و به تجمع آب در سر اطلاق می‌شود.

مایع مغزی-نخاعی در اطراف مغز و نخاع در چرخش است تا مواد غذایی را به این اندام‌ها رسانده و مواد زاید را از مغز و نخاع دور کند. این مایع پس از گردش و طی سیکل عادی خود جذب سیستم وریدی می‌شود.

در اطراف مغز بالشتک‌هایی قرار دارند که نقش سپر محافظ مغز را ایفا می‌کنند و به آنها بطن مغزی گفته می‌شود و مایع مغزی نخاعی، درون این بطن‌های مغزی قرار دارد.

اگر به هر دلیلی مثل وارد آمدن ضربه به سر و سیستم عصبی، تومور، خونریزی مغزی یا مننژیت، راه خروج این مایع از مغز بسته ‌شود و یا ترشح آن بیش از حد طبیعی شود، با تجمع این ترشحات در داخل مغز و افزایش فشار درونی جمجمه، سر بزرگ‌تر از اندازه طبیعی می‌شود که به آن هیدروسفالی یا آب آوردن مغز می‌گویند.

کودکان بزرگ‌تر که استخوان‌های جمجمه‌شان کامل شده و به هم متصل شده‌اند، این بیماری را به صورت سردرد‌های دردناک ناشی از افزایش فشار در سر تجربه می‌کنند.

هیدروسفالی بیماری است که هم در کودکان دیده می‌شود هم در بزرگسالان. هیدروسفالی کودکان عموما ژنتیکی بوده و یا نتیجه تکامل ناقص سیستم عصبی جنین است.

هیدروسفالی اگر بدون درمان‌‌ رها شود، می‌تواند به مغز صدمه بزند و در ‌‌نهایت منجر به از دست دادن توانایی‌های ذهنی، جسمی و حتی مرگ شود.

با این حال، با تشخیص زودهنگام و درمان به موقع، اکثر کودکان با موفقیت بهبود می‌یابند.

علایم در نوزادان

- بیخوابی

- تهوع و استفراغ

- پایین رفتن چشم‌ها

علایم در بزرگسالان و کودکان

- احساس خستگی شدید و دایمی

- تهوع و استفراغ

- تاری چشم و دوبینی

- سردرد و اختلال در تعادل و راه رفتن

- بی اختیاری ادرار

- ورم اعصاب ته چشم

در بزرگسالان علایم این بیماری می‌تواند شکل حادتری به خود گرفته و به شکل تغییر شخصیت، از دست رفتن حافظه و یا حتی زوال عقل خود را نشان دهد.

علت اصلی تفاوت علایم این بیماری، فقط بستگی به سن بیمار و انعطاف پذیری استخوان جمجمه وی دارد، مثلا در نوزادان که استخوان جمجمه کاملا سفت نشده و امکان افزایش حجم دارد، علایم بیماری خفیف‌تر بروز می‌کند و با افزایش سن و محکم شدن استخوان جمجمه، بیماری حادتر و علایم آن هم جدی‌تر می‌شود.

تشخیص

کودکی که هر یک از نشانه‌ها و علائم ذکر شده در بالا را داراست، باید توسط پزشک ارزیابی شود. پزشک آزمایشات لازم را به عمل می‌آورد که ممکن است شامل جمع آوری سابقه پزشکی و تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI باشد.

بدین وسیله او می‌تواند تصویر روشنی از آنچه که داخل مغز رخ داده، به دست آورد.

درمان

اگر بیماری در مراحل ابتدایی باشد، می‌توان به درمان‌های دارویی که در واقع نوعی کاهش دهنده مایع مغزی - نخاعی هستند، امیدوار بود.

اما در صورت پیشرفت بیماری، باید از عمل جراحی برای رفع علت بیماری استفاده کرد؛ یعنی مثلا اگر عامل انسداد تومور است، با جراحی می‌توان آن را برداشت و یا با شیوه‌های مختلف، محل انسداد را باز کرد.

در این بیماری مراقبت‌های بعد از جراحی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد، زیرا این بیماری می‌تواند در روند رشد جسمی و روحی کودک اختلالات جدی به وجود آورد که اقدامات بازپروری، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و کاردرمانی می‌تواند بیمار را به زندگی عادی بازگرداند.

فرآوری: نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

منابع:

همشهری آنلاین – زهره بانی

پارسه گرد - نغمه خالقی

مطالب مرتبط:

هیدروسفالی یا بزرگی سر نوزاد

علل آب آوردن مغز

مایع مغزی نخاعی چیست؟

چرا ضایعات مغزی ایجاد می‌شود؟

در میکروسفالی، سر کوچک می‌شود