حماسه ای از آن همدان

مانند هر سال، نسیم پاییزی غبار از چهره مردمان زجردیده رخ بر می‌کشید. صدای فریادهای مردم خیابان شهدا را فرا گرفته بود. هر که به سویی می‌دوید. چند نفری مجروحین را به جای امن منتقل می‌کردند.

این‌ها سرخطی است از روایت ایثار دانش‌آموزان همدانی، گرچه نسل دوم و سومی‌های انقلاب 34سال پیش وزمینه های آغاز انقلاب رادر شهر را به یاد ندارند، اما زمینه سازان شروع تظاهرات های انقلابی در شهر همدان دانش آموزان همدانی بودند و در واقع اولین خیزیش مردم همدان در راه رسیدن به آزادی را دانش آموزان در 30 مهر 57 به نمایش درآوردند.

34سال پیش و درچنین روزهایی، دانش آموزان همدانی به نشانه اعتراض به اعمال سازمان امنیت کشور(ساواک) دسته دسته وخودجوش در خیابان شهدای امروزی جمع می شوند و علما و کسبه این منطقه از شهر نیز به آنان می‌پیوندند که در این حین مورد حمله دژخیمان طاغوتی قرار می گیرند وتعدادی از دانش آموزان برای اولین بار در آستانه پیروزی انقلاب به شهادت می‌رسند.

این حماسه شکل گرفت

یکی از دانش آموزان دختر مورد هتک حرمت مأموران شاه قرار گرفته و زمینه قتل این دانش آموز نیز فراهم شده و از طرفی نیز عوامل ساواک مسجد کرمان را به آتش کشیده‌اند.

انقلابیون با شنیدن اخبار بر نتابیده و با دانش آموزان دبیرستان‌های پسرانه علویان، شریعتی، امام خمینی، ابن سینا و … در اعتراض به اقدام شنیع مأموران در مسیرهای مختلف منتهی به میدان امام خمینی(پهلوی سابق) حرکت کردند.

با عبور از بازارهای اطراف مسجد جامع و محوطه کوی گذر وارد خیابان شهدا(شورین سابق) شدند و تظاهرکنندگان در حالی که شعار می‌دادند به راه خود ادامه می‌دادند.

تظاهرکنندگان مطالبی در محکومیت هتک حرمت به دانش‌آموز دختر همدانی بیان می کردند، مقابل کوچه حوزه علمیه آخوند همدانی اجتماع کردند.

قشرهای مردمی با پیوستن به دانش‌آموزان پسر که پرچمدار این حرکت بودند لحظه‌های شیرین و نابی را آفریدند.

بازاریان، مغازه‌داران خیابان شهدا، روستائیان که برای وفق امور به شهر مراجعه کرده بودند، تعظیلی حوزه علمیه و حضور اساتید، روحانیون و طلاب در جمع مردم شور و هیجان خاصی در سطح خیابان‌ها ایجاد کرده بود.

در حالیکه هر لحظه به جمعیت افزوده می‌شد و هزار نفر با هم عصبانیت‌شان را از رژیم جبار پهلوی به نمایش گذاشته بودند و در فریادی رسا اعلام می‌کردند «ما شاه نمی‌خواهیم» خواستار حکومت اسلامی بودند.

ناگاه مأموران تا بن مسلح شاه از بام بانک ملی و هتل یاس(کاخ سابق) با اشراف به جمعیت، مبادرت به شلیک گلوله کردند تا به خیال واهی خود گلوی مردان حق طلب را نشانه روند تا شاید چند صباحی صدای آنها را خاموش سازند غافل از آنکه این اقدام زشت باعث شعه ور شدن خشم انقلابی مردم به ویژه دانش‌آموزان گردید.

در عکس‌العمل به این حرکت مأموران با قهر انقلابی تظاهرکنندگان با تخریب بانک‌ها، آتش زدن لاستیک در وسط خیابان‌ها و پرتاب اشیاء دست‌ساز منفجره گردیدند.

شهادت بابا قدرت

مردم اجازه نمی‌دادند مجروحان به بیمارستان دولتی انتقال پیدا کند زیرا بیم آن می‌رفت که پس از مداوا و درمان آنان سازمان امنیت نسبت به دستگیری آنها اقدام کند.

ظهر روز سی‌ام مهر 57 عروج عارفانه مرد میانسال و نام آشناشهر که در نوع قیافه جذاب و خواستنی بود به نام «باباقدرت» مقابل مغازه نفت فروشی وی رقم خورد.

علاوه بر آقای نصرت‌ا... داوری(باباقدرت) «باقرمصفا» نیز به شهادت رسید. همسایگان مغازه در زیر آتش و تاخت و تاز مأموران پیکر شهید داوری را از چنگ مأموران درآورده و داخل صندوق عقب وسیله نقلیه شخصی گذاشته و به باغ بهشت همدان انتقال دادند.

با تسلط ماموران به اوضاع و احوال، بعد از ظهر آن روز غروب دلتنگی بر شهر حاکم شد گرچه آتش زیرخاکستر گداخته بود.

شورای تأمین استان در جلوگیری از گسترش تظاهرات و ادامه حرکت مردم به ویژه در مراسم تشیع و خاکسپاری شهدا از جمله مواردی بود که آن روز خبر آن به طور مردمی پخش شد.

در امتداد حماسه

پس از وقوع حماسه 30 مهر در همدان اول آبان‌ماه 57 حضرت امام خمینی(ره) در پاریس به اتفاقات همدان ضرب و جرح مردم و دانش آموزان واکنش نشان داده و ابراز همدردی کردند.

مراجع عظام وقت حضرات آیات مرعشی‌نجفی، گلپایگانی، حوزه علمیه قم، کارکنان صنعت نفت انجمن روزنامه نگاران ایران، دانشجویان و تشکل‌های انقلابی در سراسر کشور با ارسال پیام، صدور اعلامیه خطاب به حوزه علمیه … خانواده‌های شهدا، مصدومان و مردم همدان ابراز همدردی و اعلام همبستگی کردند.

پس از واقعه 30‌ مهر 57 همدان، موج مبارزه با رژیم جلاد پهلوی در کشور گسترش یافت به نحوی که 13 روز از این رخداد ارزشی در همدان 13 آبان 57 در به شهادت رساندن جمع کثیری از دانش اموزان تهران در محل چمن دانشگاه تهران به وقوع پیوست و هزاران ناگفته دیگر که متأسفانه به هر دلیل مغفول مانده است.

36سال پس از حماسه

24 خردادماه سال جاری سیدقاسم بلوری، مسئول کمیته مستند‌سازی حماسه 30 مهر خبر داد: کتاب حماسه 30 مهر در اواخر مهرماه در همدان چاپ و رونمایی می‌شود، این کتاب شامل برخی از اسناد مربوط به 30 مهر‌ 57، عکس‌های گرفته شده در آن برهه، سخنرانی امام خمینی(ره) در پاریس و مصاحبه‌ها از شاهدان حضوری است.

وی افزود: شاکله اصلی این کتاب را تاریخچه شفاهی تشکیل می‌دهد که در این‌باره گروهی را برای انجام مصاحبه با شاهدان حضوری تشکیل داده‌ایم که صحبت‌های آن‌ها پس از نگارش تایپ و ویراستاری می‌شود.

بلوری اضافه کرد: مهم‌ترین مشکل ما در انتشار این کتاب مسئله کمبود اعتبار است که مکاتباتی را با استانداری برای رفع آن انجام داده‌ایم و در صورت موافقت اعتباری بالغ بر 120 میلیون ریال از استانداری برای چاپ و هزینه‌های دیگر تخصیص داده می‌شود.

مسئول کمیته مستند‌سازی حماسه 30 مهر در پایان گفت: چاپ نخست این کتاب در 2 هزار نسخه در نظر گرفته شده است که در روز 30 مهر سال جاری رونمایی می‌شود.

28 مهر 1393 میدان پروانه‌های همدان به حماسه 30 مهر تغییر نام پیدا کند. معاون استاندار همدان، محمد ابراهیم الهی تبار در ستاد بزرگداشت حماسه 30 مهر در همدان خبر داد: میدان پروانه‌ها به نام حماسه 30 مهر تغییر نام پیدا کند وحماسه قیام دانش آموزان و مردم همدان در 30 مهرماه سال 57 رد تاریخ انقلاب ماندگار شد.

خلیل الهی تبار گفت: با توجه به اهمیت این واقعه، حماسه 30 مهر دانش آموزان باید در برنامه‌های فرهنگی ورزشی دانش آموزان گنجانده و آگاه سازی در این زمینه صورت گیرد.

قاسم پور، سخنگوی صدا و سیمای مرکز همدان نیز در این جلسه بر اطلاع رسانی و آگاه‌سازی عمومی مردم از طریق صدا و سیما تأکید کرد و گفت: اختصاص بخش ویژه خبری شبانگاهی به امر 30 مهر، برنامه صبحگاهی و یا شبانگاهی برای مصاحبه با جانبازان و یا خانواده شهدای این حماسه و پوشش خبری و تصویری مراسم توسط این نهاد انجام می‌گیرد.

وی همچنین از اجرای مسابقه هگمتانه با موضوع 30 مهر در سیمای همدان و رادیو خبر داد.

بخش فرهنگ پایداری تبیان

منابع: خبرگزاری تسنیم/ ایکنا/ دانا

مطالب مرتبط:

خواسته پدر شهید فهمیده

ارنست ویل و نادر

وقتی با پای برهنه انقلاب کردیم!