تبیان، دستیار زندگی
کشور چین خاستگاه پرورش کرم ابریشم در جهان است. از مهم ترین مدارک قابل اعتماد به دست آمده از گذشته می توان به وسایل عتیقه کشف شده از حفاری های باستان شناسی مربوط به خرابه های عصر ین، اشاره کرد ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کرم ابریشم - جلسه اول

کرم ابریشم - جلسه اول

اهداف جلسه:

آشنایی با تاریخچه صنعت و تجارت ابریشم

وسایل:

مقدمه

کشور چین خاستگاه پرورش کرم ابریشم در جهان است. از مهم ترین مدارک قابل اعتماد به دست آمده از گذشته می توان به وسایل عتیقه کشف شده از حفاری های باستان شناسی مربوط به خرابه های عصر ین، اشاره کرد که در آنها نقش هایی از کرم ابریشم، توت و نخ بر روی استخوان ها و لاک لاک پشت حک شده است. و نمونه هایی از این دست...

کرم ابریشم - جلسه اول

حکمرانان چینی مدت ها از آشکارشدن راز استحصال ابریشم جلوگیری کردند. به همین دلیل رومیان تصور می کردند که ابریشم به شیوه ای سری از گیاهی همچون کنف تولید می شود.
آنها مجذوب پارچه های پر زرق و برق و لطیفی می شدند که نمی دانستند از کجا تهیه و چطور تولید شده است و فقط گفته می شد که آنها از شرف آورده شده اند.
ابریشم در یونان سل نامیده می شد. کشوری که سل در آنجا تولید می شد سلیکا نام داشت و مردم آن کشور نیز سلس نامیده می شدند.
علاقه رومی ها به ابریشم فوق العاده بود. گفته شده که در حدود قرن اول میلادی ابریشم به قدری ارزش داشت که هم وزن طلا مبادله می شد. ابریشم و منسوجات ابریشمی از طریق مسیری به نام جاده ابریشم به سایر نقاط حمل می شد.
ابریشم بر پشت شتر ها توسط مردمی که همراه با کاروان هزاران کیلومتر را در کوه ها و بیابان ها می پیمودند به رم آورده می شد.
آنها جواهرات، سنگ های گران بها، مروارید طلا نقره و ... نیز حمل و معاوضه می کردند.
جاده ی ابریشم از استان شان شی آغاز و پس از گذر از صحرای گوبی وارد منطقه شین جیانگ می شد.
در این منطقه به مسیر های مختلف منشعب شده، به طوری که از مسیر ارومچی، به تاشکند، سمرقند، بخارا، از مسیر کاشغر به بلخ و از مسیر ختن به پیشاور، کابل و بلخ رسیده و همگی پس از عبور از مرو به خراسان می رسیند.


این مسیر سپس شهرهای طوس، نیشابور، دامغان، ری و تیسفون را طی نموده و پس از عبور از بغذاد و پالمیرا در سوریه از چند مسیر به سواحل دریای مدیترانه می رسید. این راه با انشعاباتی به سواحل دریای عرب و خلیج فارس نیز متصل می شد.
در چین باستان، منازل حکم فروشگاه صنایع دستی ابریشمی را داشتند و یکی از علل ترقی چین همین منازل کوچک اما پر رونق بود.
اکثر کارهای دستی ابریشمی بود. از نیمه ی دوم قرن سیزدهم، یعنی مصادف با حکومت کوبلای خان، صنعت ابریشم چین به پای صنایع اروپایی رسید و چنان رشد یافت که رونق آن را همپای رونق اقتصادی اروپایی ها در قرن هجدهم می دانند.


انتقال تخم کرم ابریشم به خارج از مرز های چین، یکی از مطالب جالبی است که خصوص آن نقل قول هایی نیز وجود دارد.
در قرن اول میلادی پرورش کرم ابریشم در شبه جزیره ی کره و ژاپن انجام می شد. گفته شده که ابتدا مهاجرین چینی کرم ابریشم را در کشورکره پرورش و رواج دادند و بعد از آن ژاپنی ها که با کشور کره ارتباط داشتند با پرورش کرم ابریشم آشنا شدند.
در خصوص شروع پرورش کرم ابریشم در غرب مرزهای چین، یعنی مناطقی همچون آسیای میانه و سواحل مدیترانه، گزارش دقیقی وجود ندارد. به طور یقین پس از سال 552 میلادی که دو راهب سیاح بهدستور نیانوس یا ژوستینیان اول، امپراطور رم شرقی، تخم نوغان را داخل عصای خود پنهان کرده آن را از چین به اروپا منتقل کردند، مردم مناطق مذکور با این حرفه آشنا شدند.
پرورش کرم ابریشم نیز همچون ابریشم توسط اروپاییان مورد استقبال فراروان قرار گرفت. به طوری که در قرن نوزدهم فرانسه و ایتالیا ضمن تولید ابریشم، رهبران بازار جهانی ابریشم بودند.
در اواسط قرن نوزدهم شیوع بیماری همه گیر پبرین باعث شد که به صنعت کرم ابریشم بسیاری از کشورها خسارت های زیادی وارد شود. عامل این بیماری با تلاش لویی پاستور، میکروبیولوژیست فرانسوی، شناسایی و روش پیشگیری از آن نیزاعلام شد.
لذا صنعت ابریشم از یک فاجعه ی جهانی در امان ماند. اما شیوع این بیماری سبب شد که در بعضی از کشورها نظیر فرانسه و ایتالیا تولید ابریشم به حداقل ممکن کاهش یابد. از طرف دیگر به دلیل ساخت و عرضه ی الیاف مصنوعی که ابریشم شباهت دارند و همچنین تحولات ناشی از دو جنگ جهانی و رقابت شدید ژاپنی ها صنعتابریشم دراروپا به تدریج اهمیت خود را از دست داد. ژاپن در پایان قرن نوزدهم در تلاش برای داد و ستد با غرب و به منظور تسریع در نوگرایی صنعت ابریشم، فناوری ریسندگی فرانسه و ایتالیا را وارد کرد و از آن زمان به بعد به عنوان رهبر بازار جهانی ابریشم سربلند کرد و عصر طلایی صنعت ابریشم و رونق آن در آن دوران بوده است. عصر طلایی صنعت ابریشم ژاپن، با بحران اقتصادی جهان و دومین جنگ جهانی در اواسط قرن بیستم پایان یافت. هر چند بعد از جنگ این صنعت در آن کشور احیا شد، اما دیگر نتوانست جایگاه قبلی خود را به دست آورد.
موقعیت جهانی ابریشم و محصولات ابریشمی
کاهش تولید پیله در بسیاری از کشورهای جهان از بعد از جنگ جهانی دوم آغاز شد. از دلالیل عمده ی کاهش تولید ابریشم طی نیمه ی دوم قرن بیستم در کشورهای صنعتی جهان میتوان به کارگر طلب بودن فعالیت های پرورش کرم ابریشم، وجود محدودیت زمین، سهم پایین سود حاصل از مرحله ی تولید پیله و امکان بهره گیری بیشتر از سایر فعالیت های کشاورزی در مقایسه با آن و به تبع آن توجه این کشورها روی ارزش افزوده ی فراوان بخش صنعتی این فعالیت شامل ابریشم کشی، بافندگی پارچه های ابریشمی و بهره گیریاز زمینه های جدید استفاده از ابریشم اشاره کرد.
به هر حال کشور های عمده ی صادر کننده ی پیله و ابریشم جهان در تلاش هستند تا سهم صادرات کالاهای ساخته شده ی خود را افزایش دهند و مواد اولیه را به کالاهای فرآوری شده و با ارزش افزوده بیشتر عرضه کنند تا منبع انرژی بیشتری برای کشور خود تأمین کنند.
در تجارت بین المللی ابریشم و محصولات ابریشمی چهار گروه عمده مشارکت دارند.
1- تولید کنندگان ابریشم که خود مصرف کننده ی ابریشم نیستند.
2- تولید کنندگان ابریشم خام و نیز تولید کنندگان کالای ابریشمی (نظیر چین، هندوستان، برزیل، ایران، کره شمالی و تایلند)
3- تبدیل کنندگن ابریشم که برای تولیدات خود نیازمند به واردات ابریشم خام از خارج هستند. (نظیر ایتالیا، کره جنوبی، پاکستان و سوییس)
4- مصرف کنندگان محصولات ابریشمی (بعضی از کشورهای اروپایی، استرالیا، زلاند نو، کانادا، ایالات متحده امریکا، روسیه و سایر مصرف کنندگان محصولات ابریشمی در کشورهای مختلف دنیا)
مهمترین هدف در تولید ابریشم، تولید منسوجات است. هر چند که در سال های اخیر چین با تولید لحاف ابریشمی دامنه محصولات خود را گسترش دادهاست. چین درحال حاضر توانایی تولید تمام پوشاک با استفادهاز ترکیب نخ ابریشمی با سایر الیاف دارد.
یکی دیگر از محصولات ابریشمی که عموما در بازار های بین المللی عرضه می شود فرش های ابریشمی است که توسط کشورهای تولید کننده ی فرش بافته می شود.
ایران از گذشته سرآمد تولید کنندگان فرش دنیا بوده و فرش های ایرانی و به ویژه نوع ابریشمی آن طرفدارانزیادی در کشورهای غربی دارد.
حدود 95 درصد ابریشم داخل کشور صرف بافت فرش و قالیچه های ابریشمی می شود. و حدود چهار هز ار کارگاه بافندگی ابریشمی وجود دارد.

تکلیف:

برای جلسه آینده پیشینه پرورش کرم ابریشم در کشورمان را مورد بررسی قرار دهید

محل بازدید/ اردو/ خرید: