اشتغال زیاد شده یا کم؟
دولت به مقایسه نرخ بیکاری به صورت یک ساله معترض است اما اگر این مقایسه با فصل بهار امسال هم صورت گیرد، بازهم تعداد بیکاران 5/2 میلیون نفر، نرخ بیکاری زنان 2 برابر مردان و افزایش 100 هزارنفری جمعیت غیرفعال به دست میآید.
کارنامه یک ساله دولت تدبیر و امید حاکی از دست دادن 670 هزار شغل در بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات است. در روزهای گذشته و از زمان اعلام نرخ بیکاری تک رقمی تابستان امسال، مباحث و حواشی فراوانی در این باره ایجاد شده است. اینکه گزارش دولت حاکی از کاهش نرخ بیکاری به زیر 10 درصد بوده و مقامات دولتی مدعی ایجاد 400 هزار فرصت جدید شغلی در نیمه اول امسال شدهاند، موضوعی است که مورد انتقادات جدی قرار گرفته است. علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی میگوید نباید درباره آمار ارائه شده از سوی دولت به صورت حسی برخورد کرد، چون آمارهای ارائه شده براساس استانداردهای جهانی استخراج میشود، همچنین محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت عنوان میکند اینکه آمارهای دولت در این بخش زیر سوال برود، باعث تحریک کشورهای تحریمکننده ایران خواهد شد و اینگونه تلقی میشود که تحریمها تاثیرگذار بوده است. با این حال، حسن روحانی رئیسجمهوری در تازهترین اظهارات خود خواستار ادامه روند انتقاد از دولت برای اصلاح و بهبود عملکردها شد و درباره اشتغالزایی نیز مطرح کرد حتی میتوان 400 هزار شغل ایجاد شده در نیمه اول امسال را تا پایان سال 2 برابر کرد.
لطفا انتقاد کنید!
بالا بودن آمار بیکاری در کشور، انباشت تقاضا برای کار، تبدیل شدن بیکاری به یکی از بزرگترین معضلات جامعه و خانوادهها و همچنین ناتوانی دولتها در حل این مساله؛ باعث شده دستکم در یک دهه اخیر گزارشهای بیکاری دولتها با حواشی و مباحث فراوانی روبهرو باشد. مردم میگویند بیکاری از نظر آنها زمانی کاهش یافته تلقی میشود که آثار آن را در اطراف خود ببینند. یعنی فرزندان آنها در شرایط بهتری وارد بازار کار شوند، جذب نیروی متقاضی شغل رونق بگیرد و خلاصه اینکه تحرک در اشتغالزایی ملموس شود البته کارشناسان عقیده دارند، به دلیل بزرگ بودن آمار بیکاری در کشور، شاید نتوان در کوتاهمدت آثار روشنی را در بازار کار دید البته اگر چرخهای بازار کار به حرکت بیفتد باید با نشانههایی همراه باشد.
با وجود اینکه مقایسه آمارهای تابستان 92 با تابستان امسال حاکی از کاهش 306 هزار و 430 نفری تعداد بیکاران مطلق کشور است اما نکته اصلی چرایی کاهش حدود یک میلیون نفر از جمعیت فعال کشور است که محل بحث کارشناسان و منتقدان دولت قرار گرفته است
از جمله مهمترین این نشانهها آمارهایی است که از سوی مرکز آمار ایران به عنوان متولی رسمی تولید آمار در کشور و از زیرمجموعههای مستقیم دولت منتشر میشود. از سویی کارشناسان معتقدند باید سرمایهگذاریهای قابل اعتنایی در کشور صورت گرفته باشد، بهبود اقتصادی حاصل شده باشد، ظرفیتهای خالی تولید به کار گرفته شده باشد و خلاصه اینکه تامین سرمایه در گردش و نقدینگی برای امر تولید رونق گرفته باشد تا بتوان امیدوار بود خروجی آن خود را در بهبود وضعیت بازار کار نشان دهد. هرچند دولت در یک سال و اندی از آغاز به کار خود تلاشهای فراوانی را برای بهبود اوضاع کشور در تمام بخشها داشته و در کاهش نرخ تورم حداقل روی کاغذ توفیقاتی را داشته است، بازارها آرامتر شدهاند، دیگر خبری از سفتهبازی و سوداگری در بازارهایی مانند طلا، سکه و ارز نیست و اوضاع سیاسی کشور رو به بهبود است اما در برخی حوزهها مانند حل مساله بیکاری ناموفق بوده است.
306 هزار شغل ایجاد شد
با وجود اینکه مقایسه آمارهای تابستان 92 با تابستان امسال حاکی از کاهش 306 هزار و 430 نفری تعداد بیکاران مطلق کشور است اما نکته اصلی چرایی کاهش حدود یک میلیون نفر از جمعیت فعال کشور است که محل بحث کارشناسان و منتقدان دولت قرار گرفته است.
بالا بودن آمار بیکاری در کشور، انباشت تقاضا برای کار، تبدیل شدن بیکاری به یکی از بزرگترین معضلات جامعه و خانوادهها و همچنین ناتوانی دولتها در حل این مساله؛ باعث شده دستکم در یک دهه اخیر گزارشهای بیکاری دولتها با حواشی و مباحث فراوانی روبهرو باشد. مردم میگویند بیکاری از نظر آنها زمانی کاهش یافته تلقی میشود که آثار آن را در اطراف خود ببینند
مقایسه آمارهای مربوط به بیکاری تابستان با بهار سال جاری نشان میدهد غیراز بخش کشاورزی که تعداد مشاغل آن کاهش یافته، در بخشهای صنعت و خدمات اشتغالزایی رو به بهبود گذاشته و علاوه بر آن، حدود 120 هزارنفر نیز دوباره تصمیم به بازگشت به بازار کار گرفتهاند. حال همین مقایسه اگر به صورت یکساله انجام شود، نه تنها اتفاقات مثبتی مشاهده نمیشود، بلکه نشاندهنده نابودی 250 هزار و 874 شغل در بخش کشاورزی، 299 هزار و 532 شغل در بخش صنعت و 118 هزار و 999 شغل نیز در بخش خدمات است. مجموعا حدود 670 هزار شغل در فاصله یکساله از آغاز به کار دولت تدبیر و امید از بین رفته و این مساله بر نگرانیهای بازار کار کشور میافزاید. همچنین تعداد افراد دارای اشتغال ناقص در تابستان 92 که در واقع نوعی اشتغال در مرز بیکاری است یک میلیون و 686 هزار نفر بوده که این تعداد در تابستان امسال با وجود کاهش یک میلیون نفری جمعیت فعال به یک میلیون و 848 هزار و 980 نفر افزایش یافته است.
چرا یک میلیون نفر از جمعیت فعال نیروی کار کشور حذف شدند؟
دستکم میتوان گفت آثار اقدامات صورت گرفته از سوی دولت در کوتاهمدت قابل مشاهده نیست و این مساله حتی در آمارها نیز خود را نشان میدهد به نحوی که وضعیت جمعیت فعال کشور در فاصله یک ساله تابستان 92 تا تابستان 93 بدتر شده است. آمارها میگوید از جمعیت فعال کشور در طول یک سال اخیر از زمان آغاز به کار دولت تدبیر و امید تاکنون 997 هزار و 902 نفر کاسته شده است که این مساله میتواند به معنای انصراف نیروی متقاضی شغل از جستوجوی کار به دلیل ناتوانی در ورود به بازار کار، انتقال درخواست اشتغال به یک دورهای در آینده مانند تصمیم دوباره برخی برای ادامه تحصیل به جای قرار داشتن در صف بیکاری، خروج زنان از تلاش برای یافتن شغل به دلیل ناامیدی و مسائلی از این دست باشد که هیچ یک حاکی از بهتر شدن وضعیت بازار کار کشور نیست. همچنین آمارها نشان میدهد در طول یکسال گذشته از فعالیت دولت تدبیر و امید (تابستان 92 تا تابستان 93)، کاهش جمعیت فعال کشور به میزان حدود یک میلیون نفر میتواند به صورت بالقوه در کاهش کاذب نرخ بیکاری کشور تاثیر مستقیم داشته باشد. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در تازهترین اظهارنظر خود درباره بیکاری میگوید: «وزیر کار در این زمینه محاسباتی داشتند. کسانی که شاغل میشوند باید بیمه شوند و از آن سو تعداد ثبت شده بیمه هم باید با آن هماهنگی داشته باشد. ایشان هم در گزارشش تاکنون حدود 430 هزار عدد آورده و گزارشی که مرکز آمار هم داده نشان میدهد 400 هزار نفر تعداد شاغلان ما در تابستان 93 افزایش پیدا کرده است». نوبخت میافزاید: برخلاف محاسبه نرخ تورم و محاسبه نرخ رشد اقتصادی که در تورم باید نسبت یک دوره را نسبت به دوره قبل بسنجیم اما برای محاسبه نرخ بیکاری ما نباید این تابستان را با تابستان گذشته، ماه گذشته یا فصل گذشته مقایسه کنیم. سخنگوی دولت تصریح میکند: ما باید یا از طریق خود همین دوره یا از طریق آمارشماری یا نمونهگیری، تعداد بیکاران و جمعیت فعال را هم احصا کنیم و این دو به هم تقسیم شود، آنگاه نرخ بیکاری به دست میآید.
فرآوری: محسن جندقی بخش اقتصاد تبیان
منابع: مهر و ایسنا