پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه ششم

اهداف جلسه:

آشنایی با مراحل پرورش قارچ دکمه ای

آشنایی با نوع کمپوست مورد نیاز کشت

آشنایی با نحوه قرار دادن جعبه ها یا کیسه ها در سالن پرورش

وسایل مورد نیاز:

کمپوست مورد نیاز پرورش

کمپوست آماده و بذر زده شده

سالن پرورش تجهیز شده

خاک پوششی

مقدمه

تا این مرحله از کار، با انواع روش های پرورش قارچ دکمه ای، شرایط مناسب سالن پرورش قارچ و عوامل محیطی مطلوب در پرورش قارچ دکمه ای آشنا شدید و می بایست تا این جلسه اتاقی مناسب با شرایط گفته شده تهیه نمایید تا بتوانیم در این جلسه به خرید کمپوست پرداخته و پرورش قارچ را در محیط مناسب آغاز کنیم. دقت فرمایید در هنگام پرورش، تمام نکات ضروری ذکر شده در بخش "عوامل محیطی پرورش قارچ" را رعایت نمایید.

6-1 پرورش قارچ دکمه ای

پرورش قارچ دکمه ای شامل 3 مرحله کلی است که ابتدا برای هر کدام به طور مختصر توضیح داده می شود.

1- کاشت (شامل مراحل: بذر و کمپوست قارچ )

کمپوست همان بستری است که در نهایت قارچ بروی آن تولید می شود.کار اصلی کمپوست، ایجاد یک محیط غذایی مناسب و یکنواخت، برای رشد میسلیوم قارچ دکمه ای می باشد که باید عاری از هرگونه باکتری و ویروس باشد.

کمپوست بذرپاشی شده

2- داشت (شامل مراحل: خاک پوششی، هوادهی و نگهداری محیط در دمای ثابت)

خاک پوششی به خاکی گفته می شود که پس گذشت حدود 15 روز از مرحله کاشت اولیه باید به کمپوست اضافه شود. سالن پرورش قارچ همواره در طول شبانه روز باید در رنج دمای مشخص17 تا  26 درجه باشد.

3- برداشت (شامل مراحل: برداشت، مصرف یا فروش)

برداشت محصول در سه مرحله جداگانه انجام می شود. پس از هر بار برداشت باید بستر کمپوست با کمی خاک پوششی مجدداً آماده باردهی قارچ شود. مرحله پایانی، مصرف محصول و یا در صورت پرورش مقدار زیاد قارچ، مرحله فروش است. می توان گفت این مرحله مهم ترین بخش کار می باشد، چون از زمان برداشت شما مدت کمی برای عرضه به بازار خواهید داشت.

6-2 تهیه کمپوست

باتوجه به فرآیند پیچیده و پرهزینه تولید کمپوست قارچ دکمه ای در شرایط امروز و همچنین مقرون به صرفه نبودن تولید آن در مقدار کم، تولید و فروش کمپوست آماده قارچ دکمه ای توسط شرکت های بزرگ که مجهز به ماشین آلات مدرن و اتوماتیک بوده و دارای تخصص کافی در فرآیند تولید کمپوست می باشند انجام می پذیرد.

تولید کمپوست قارچ دکمه ای در سطح انبوه و با سیستم های اتوماتیک توسط کادر مجرب و کارآزموده سبب می شود که قیمت تمام شده در واحدهای بزرگ تولید کمپوست بسیار پایین آمده، درنتیجه این واحد ها قیمت فروش این محصول را به گونه ای تنظیم می نمایند که عملاً تولید کمپوست برای واحدهای کوچک و متوسط پرورش قارچ دارای توجیه اقتصادی نمی باشد.

در نتیجه برای تولید و پرورش قارچ دکمه ای به کارخانجات و مراکز فروش کمپوست آماده مراجعه می کنیم وکمپوست آماده قارچ دکمه ای خریداری می کنیم. این کمپوست ها آماده شده، بذر زده شده و پاستوریزه شده می باشند و دربسته بندی 60×40  سانتی متری با ارتفاع 20 سانت باکیفیت بسیار بالا تولید شده و بعد از آنالیز آزمایشگاهی و اطمینان از کیفیت محصول به مقصد واحدهای تولید قارچ بارگیری می گردد.

شما می توانید کمپوست قارچ آماده و بذر زده شده را در دو نوع کیسه ای و بلوکه تهیه کنید. با توجه به نوع سالن پرورشی که انتخاب کرده اید می توانید از کمپوست کیسه ای یا بلوکه استفاده کنید. در این صورت کمپوست به هر لحاظ آماده بوده و جهت محصول دهی کافی است داخل سالن پرورش قارچ قرار داده و شرایطی دمایی، رطوبت و تهویه آن را فراهم کنید.

6-3 نحوه قرار دادن جعبه ها یا کیسه ها در سالن پرورش

حال که سالن پرورش قارچ آماده است، پس از خرید کمپوست قارچ آماده و بذر زده شده، جعبه ها یا کیسه ها را در 4 تا 5 ردیف روی هم قرار دهید، ردیف های جعبه از سقف و از ردیف بعدی باید در حدود یک متر فاصله داشته باشد تا عمل تهویه به راحتی صورت گیرد. بین هر ردیف از جعبه ها نیز باید حدود 20 تا 25 سانتی متر فاصله وجود داشته باشد تا اجرای اعمال مختلف از قبیل خاک دهی، آبیاری و چیدن قارچ به راحتی صورت گیرد. دوره رشد قارچ بین دو ماه و نیم تا سه ماه به طول می انجامد بنابراین از این تاریخ به بعد تا مدت 5 روز درجه حرارت محیط بستر 10 تا 12 درجه پایین می آید تا آنکه درجه حرارت به 23 الی 24 درجه می رسد. این درجه حرارت برای کاشت قارچ مناسب خواهد بود. هچنین در این مرحله نیاز زیادی به رطوبت ندارد. دقت نمایید در این مرحله اگر دمای هوا بالاتر از حد معمول باشد باعث ایجاد کپک سبز می شود و اگر دما پائین تر بیاید، رشد کاهش می یابد و طول دوره میسیلیوم طولانی می شود.

دقت داشته باشید اگر تمام شرایط مناسب برای رشد را فراهم کردید ولی دور تا دور بذر کپک زد، مشکل اصلی از کمپوست و کارخانه تولید کمپوست است.

6-4 پوشاندن سطح بستر با خاک پوششی

ده تا چهارده روز بعد از تاریخ کاشت، با رعایت دما و رطوبت مناسب در محیط کاشت (دمای 23 الی 24 درجه و رطوبت حدود 40 تا 50 درصد) خواهید دید سطح کمپوست کاملاً سفید شده است. به این مرحله از رشد قارچ مرحله پنجه دوانی گفته می شود که میسلیوم قارچ حداقل 75% سطح بستر را اشغال نموده باشد. مدت زمان پنجه دوانی بستگی به نوع، مقدار، کیفیت بذر مصرفی، کیفیت کمپوست و شرایط محیطی موجود متفاوت می باشد و معمولاً 14 روز طول می کشد لذا حدود 14 روز پس از عمل تلقیح بسترها می توان از خاک پوششی استفاده نمود.

قبل از اضافه کردن خاک پوششی باید از وجود رطوبت کافی و مناسب در آن مطمئن شوید. با احتیاط کامل بر روی خاک پوششی آب پاشی کنید تا شرایط لازم برای رشد قارچ فراهم شود معمولاً برای اندازه گیری مقدار رطوبت خاک پوششی قبل از مصرف آن را با دست آزمایش کنید به این صورت که مقداری خاک را بین دو انگشت شصت و سبابه فشار دهید، اگر خاک در اثر فشار دو انگشت به هم چسبید و هیچ گونه آبی از آن خارج نشد، رطوبت مناسب است.

(1)

(2)

آزمایش میزان رطوبت خاک پوششی

در این مرحله با آماده شدن خاک پوششی استریل شده، پوک و منفذدار با رطوبت مناسب، سطح کشت را به وسیله یک لایه 3 تا 4 سانتی متری خاک (خاک پوششی) پوشانده و کاملاً آن را مسطح و یکنواخت کنید. چنانچه رطوبت محیط را نمی توانید در حد لازم تأمین نمایید، قطر خاک پوششی را ضخیم تر در نظر بگیرید. برای یکسانی قطر خاک پوششی در تمام سطح بستر ضروری است قبل از مصرف خاک پوششی سطح بستر کاملاً صاف و فشرده شود.

هنگام پوشاندن سطح بستر با خاک پوششی دقت کنید به هیچ وجه بستر کشت تکان نخورد و جابجا نشود خصوصاً اگر تخته کف و طبقات شکم داده و یا قدرت نگهداری بستر خاک را نداشته باشد میسلیوم قارچ ها پاره شده و تمام محصول از بین می رود.

هدف اصلی اضافه کردن خاک پوششی چیست؟

همان طور که متوجه شدید خاک پوششی یکی از مراحل اساسی در تولید و پرورش قارچ دکمه ای است. خاک پوششی به منظور متوقف کردن رشد رویشی قارچ و وادار کردن میسلیوم به تولید اندام باردهی مورد استفاده قرار می گیرد.

خاک پوششی موجب تغییر متابولیسمی بر روی میسلیوم شده و منجر به تشکیل اندام باردهی می گردد.

 خاک پوششی نقش تغذیه ای ندارد و صرفاً به عنوان تکیه گاهی برای استقرار اندام باردهی مورد استفاده قرار می گیرد.

 رطوبت لازم برای تشکیل و رشد اندام باردهی قارچ را فراهم می سازد.

 از تبخیر رطوبت بستر جلوگیری به عمل می آورد.

تکلیف1: از تمام مراحل تهیه کمپوست، نحوه چیدن آن ها در سالن پرورش و مراحل رشد قارچ، تصویر تهیه نمایید و به همراه گزارشی از مراحل کارتان برای ما ارسال نمایید.

تکلیف2: گزارشی مفصل از مرحله پنجه دوانی قارچ تا مرحله اضاضه کردن خاک پوششی به همراه تصاویر گویا برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای این جلسه از کارخانه تولید کمپوست بازدید نمایید و با نحوه تولید کمپوست بیشتر آشنا شوید. با توجه به اطلاعاتی که جمع آوری کردیدکمپوست مرغوب و مناسب با سالن پرورش خود تهیه کنید.

منابع مطالعه: علاوه بر طبقه بندی مراحل پرورش و جستجوی مباحث یاد شده این درس در اینترنت، می توانید برای عملکرد بهتر در تولیدقارچ خوراکی به كتاب راهنمای جامع و مصور پرورش قارچ خوراکی - تألیف: پاول استیمتز و جی اس شیلتون ترجمه: ساسان جعفر نیا و مهدی داعی مراجعه نمایید.

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تهیه: الهام گارسچی - تنظیم: داودی

مطالب مرتبط:

پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه اول
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه دوم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه سوم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه چهارم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه پنجم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه ششم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه هفتم

پرورش قارچ خوراکی (دکه ای ) - جلسه هشتم