پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه دوم

اهداف جلسه:

آشنایی با تولید مثل در قارچ ها

آشنایی با انواع قارچ ها و تقسیم بندی قارچ ها

وسایل مورد نیاز:

کامپیوتر مجهز به اینترنت

چند عدد قارچ خوراکی و غیر خوراکی

مقدمه

در جلسه اول با قارچ، انواع آن، ساختار قارچ ها و تاریخچه آن ها آشنا شدید. برای درک بهتر نحوه پرورش قارچ ها در ادامه قصد داریم با چگونگی تولید مثل در قارچ ها و هم چنین تقسیم بندی انواع قارچ ها آشنا شویم.

2-1تولید مثل در قارچ ها

اگر بخواهیم قارچ ها را از نظر نوع تولید مثل تقسیم کنیم می توان گفت اکثر آن ها به دو طریق جنسی و غیرجنسی تکثیر می شوند. قارچ های تک یاخته ای، تولید مثل غیرجنسی دارند و به روش تقسیم دوتایی و جوانه زدن تکثیر می یابند. اما در مورد قارچ های پر یاخته ای غیر از قطعه قطعه شدن ریسه یا هیف، انواع هاگ هایی از قبیل اسپورانژیوسپور (زئوسپور و آپلانسپور(، از تولید مثل جنسی تکثیر می شوند.

این نوع تولید مثل در قارچ ها به پنج روش صورت می گیرد:

1. روش ترکیب گامت های متحرک که ویژه قارچ های پست است

2. قارچ های پست، یا خود تک یاخته ای و متحرک اند و یا یاخته های متحرک تولید می کنند

3. تماس گامتانژیایی

4. آمیزش گامتانژیایی

5. اسپرم زایی و تولید مثل جنسی توسط یاخته های رویشی از انواع دیگر روش های تولید مثل جنسی در قارچ ها می باشد.

چرخه تولید مثل در قارچ ها

2-2 تقسیم بندی قارچ ها

همان طور که گفته شد قارچ ها گروه بزرگی را در بین جانداران تشكیل می دهند تا حدی كه می توان آنها را جداگانه به صورت یك قلمرو طبقه بندی كرد. قارچ ها در همه جا یافت می شوند بنابراین متعلق به محیط خاصی نیستند و می توانند هر نوع ماده آلی را در بستر كاشت خود قرار دهند. همچنین می توان آن ها را در زمین و زباله هایی با منشا گیاهی و جانوری و یا حتی داخل آب پیدا نمود.

در این بخش قارچ ها را در انواع مختلف تقسیم بندی می کنیم تا دریابیم قارچ خوراکی که قرار است پرورش دهیم از چه نوع قارچ هایی است تا در پرورش آن آگاهی لازم را داشته باشیم.

انواع قارچ ها

قارچ ها را از نظر نوع دریافت مواد غذایی به دو گروه تقسیم می کنند:

1. تجزیه کننده اولیه: این نوع قارچ ها قادرند مواد اولیه را خود تجزیه کنند و مواد غذایی خود را به دست آورند.

2. تجزیه کننده ثانویه: قارچ هایی هستند که محتاج به یک سری میکروارگانیزم هایی هستند تا محیط کشت را تجزیه کنند و قارچ بتواند روی محیط کشت تجزیه شده رد کند.

به نظر شما قارچ دکمه ای که قرار است تولید کنیم، جزء کدام طبقه محسوب می شود؟

2-3 تقسیم بندی قارچ ها بر اساس نوع زندگی

قارچ ها را از لحاظ نوع زندگی به سه دسته تقسیم می شوند:

1. انگل: قارچ هایی که روی موجودات زنده دیگر زندگی می کنند و غذای خود را به دست می آورند.

2. همزیستی: برخی از قارچ ها به صورت هم زیست با ریشه گیاهان هستند که به این قارچ ها میکوریزا می گویند.

3. ساپروفیت (گندوری): قارچ هایی که روی محیط های مرده رشد می کنند.

2-4 سلسله قارچ ها

اما سلسله قارچ ها به دو شاخه اصلی تقسیم می شوند، قارچ های حقیقی و قارچ های کاذب، قارچ های حقیقی خود به پنج زیر شاخه تقسیم می شوند که عبارتند از:

1. زیر شاخه ماستیگو مایکوتینا

این قارچ ها، قارچ های زئوسپوری هستند که ممکن است ساختار آن ها و یا هاگ هایی که تولید می کنند متحرک و دارای تاژک باشند. نوع تاژک و محل قرار گرفتن آن در این قارچ ها از نظر رده بندی مهم است قارچ های این زیر شاخه از نظر نوع ساختار و تولید مثل جزء پست ترین قارچ ها به شمار می آیند. اشکال ابتدایی این قارچ ها فاقد ریسه یاهیف بوده و ساختار تک یاخته ای دارند که در واقع بخشی رویشی و نیز زایشی قارچ به شمار می آید. سپس ساختار آن ها اندکی پیشرفته تر شده، بخش رویشی و زایشی از یکدیگر مجزا می شوند.

2. زیر شاخه زیگومایکوتینا

قارچ های این گروه نیز جزء قارچ های پست به شمار می آیند و ریسه یا هیف آن ها فاقد دیواره های عرضی (سپتا) است. تولید مثل غیر جنسی توسط هاگ های غیر متحرکی انجام می شود که معمولاً در کیسه ای به نام اسپورانژیوم بوجود می آیند. تولید مثل جنسی توسط آمیزش دو گامتانژ صورت می گیرد. کیسه ای به نام اسپورانژیوم بوجود می آیند. در این حالت اندام های جنسی دیده نمی شوند. هیف یا ریسه های رویشی، گامتانژ را بوجود می آورند. این قارچ ها اغلب خاکزی هستند و غیر از خاک بر روی مواد قندی مانند نان و مربا و غیره زیست می کنند.

3. زیر شاخه آسکومایکوتینا

این گروه به علت داشتن ریسه یا هیف دیواره های عرضی (سپتا) هستند این قارچ ها جزء قارچ های عالی به شمار می آیند. در نتیجه تولید مثل جنسی، هاگ هایی به نام آسکوسپور در درون کیسه هایی به نام آسک تولید می کنند. کیسه های آسک حاوی آسکوسپورها ، اغلب توسط پوششی به نام آسکوکارپ احاطه می شوند. آسکوکارپ ها به شکل های مختلف بسته، نیمه باز و باز وجود دارند.

4. زیر شاخه بازیدیومایکوتینا

تکامل یافته ترین قارچ ها در این شاخه قرار می گیرند. هیف ها یاریسه ها دارای دیواره های عرضی هستند. در یاخته های هیف یک یا دو هسته وجود دارد. تولید مثل جنسی به صورت رویشی انجام می گیرد در نتیجه آن هاگ هایی به نام بازیدیوسپور تولید می شوند که بر روی بازیدیوم قرار می گیرند. هنگام رویش بازیدوسپور، ریسه یا هیف تک هسته ای حاصل می شود و از ترکیب دو ریسه یا هیف تک هسته ای مخالف، ریسه یا هیفی دو هسته ای بوجود می آید.

هنگام تولید مثل جنسی، دو هسته مخالف با یکدیگر ترکیب شده، هسته دیپلوئیدی را تشکیل می دهند که با تقسیم میوز چهار هسته هاپلویید و در نتیجه چهار بازیدسپور را بوجود می آورد. در قارچ های چتری، بازیدیوسپورها بر روی تیغه های شعاعی به نام گیل قرار دارند. در قارچ های منفذ دار یا سوراخ دار ، بازیدیوسپورها در اطراف منافذ یا سوراخ ها قرار می گیرند ولی در قارچ های توپ پفکی، بازیدیوسپورها در داخل بازیدیوکارپ بسته قرار دارند.

5. زیر شاخه دوترومایکوتینا

این گروه به قارچ های ناقص نیز معروف اند زیرا در چرخه آن ها تولید مثل جنسی دیده نمی شود و تنها روش تکثیر آن ها تولید مثل غیر جنسی است. این قارچ ها اکثراً بر حسب اندازه، شکل رنگ و ویژگی های موجود در کونید یا حاصل از تولید مثل غیر جنسی آن ها شناسایی و طبقه بندی می شوند. درطبیعت این قارچ ها پراکندگی فراوان دارند و باعث ایجاد بیماری در گیاهان ایجاد می شوند.

نکته: تمام تصاویر استفاده شده در بخش 2-4 تصاویر قارچ های خوراکی هستند.

تکلیف1: برای این جلسه در مورد انواع تولید مثل و تکثیر قارچ ها در اینترنت تحقیق و جستجو کنید. نتایج حاصل از تحقیقتان را خلاصه نویسی کرده و برای ما ارسال نمایید.

تکلیف2: چند عدد قارچ خوراکی و غیر خوراکی در اختیار دارید. آیا می توانید نوع این قارچ ها را مشخص کنید؟ آیا می توانید تشخیص دهید کدام یک از آنها خوراکی و کدام یک غیر خوراکی هستند؟ از قارچ هایی که در اختیار دارید تصویر برداری کنید و به همراه اطلاعات آنها برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید:

منابع مطالعه: عنوان "انواع قارچ ها" و "نحوه تولید مثل قارچ ها" را در اینترنت جستجو نمایید تا تصاویر و اطلاعات کامل تری به دست آورید.

http://www.fungiran.blogfa.com/cat-1.aspx

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تهیه: الهام گارسچی - تنظیم: داودی

مطالب مرتبط:

پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه اول
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه دوم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه سوم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه چهارم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه پنجم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه ششم
پرورش قارچ خوراکی (دکمه ای) - جلسه هفتم

پرورش قارچ خوراکی (دکه ای ) - جلسه هشتم