آشنایی با نحوه قیمت گذاری كالاها و خدمات عمومی - جلسه دوم

2- كلاس را با فعالیت زیر آغاز كنید.

فرض كنید سرزمین مورد بحث در جلسه قبل به بهترین روش و با یك سری لامپ كوچك كه به بهترین شكل ممكن چیده شده اند روشن شده است. پس از مدتی تعدادی از لامپ ها شكسته شده است. چه كسی باید هزینه تعمیر و نگهداری سیستم روشنایی سرزمین را بپردازد؟ كسانی كه لامپ ها را شكسته اند؟ آیا دولت باید نظارتش را بیشتر كند تا افراد خاطی را جریمه نموده و از شكستن بیشتر لامپ ها جلوگیری نماید؟ (گروه ها در مورد این سئوالات فكر كرده و با یكدیگر گفتگو نمایند.)

خدمات عمومی(مدرسه)

3- به دانش آموزان یادآوری نمایید كه باید هزینه ها و فواید هر روشی را كه برای این مشكل پیشنهاد می كنند،محاسبه نمایند. چرا كه منابع محدودند و باید درباره مقدار روشنایی كه می توانند با آن زندگی كنند، تصمیم بگیرند. از آنها بپرسید مردم این سرزمین برای داشتن یك سرزمین كاملاً روشن چه چیزهایی را باید بپردازند؟

4- هزینه ای كه صرف روشنایی سرزمین می شود، می تواند برای موارد دیگری مصرف شود. مثلاً صرف بهداشت یا آموزش شود. از بچه ها ها بپرسید معمولاً در دنیای واقعی چه كسی مسئول هزینه كردن برای بهداشت و آموزش عمومی است؟ (دولت)

خدمات عمومی(بیمارستان)

5- كلاس را با این سئوال ادامه دهید كه چرا دولت متولی برخی از خدمات عمومی است؟ (چون خدمات عمومی معمولاً بسیار بزرگ و مهم است و بخش خصوصی نمی تواند عهده دار آن باشد.) به دانش آموزان توضیح دهید در اقتصاد به اینگونه خدماتی كه بخش خصوصی قادر به ارائه آن نیست و توسط دولت ارائه می شود، موارد شكست بازار گفته می شود.

2-2 موارد شکست بازار

6- اقتصاد دانان انواع موارد شكست بازار را معرفی كرده اند. یكی از موارد شكست بازار انحصار است. وقتی یك كالا بصورت انحصاری ارائه می شود، مردم مجبورند آن را به هر قیمتی كه ارائه می شود، خریداری نمایند و قیمت در یك بازار رقابتی و با توجه به عرضه و تقاضای كالا تعیین نمی شود و اصطلاحاً شكست بازار اتفاق می افتد.

7- یكی از موارد شكست بازار، كالای عمومی است كه در جلسه گذشته تا حدودی با آن آشنا شده اند. متن زیر را در اختیار گروه ها قرار دهید و از آنها بخواهید درباره هر یك از موارد آن با هم صحبت كنند و مثال هایی ارایه دهند.

8- یكی از مشكلات مربوط به كالای عمومی ضایع شدن تدریجی بعضی از این كالاها در اثر استفاده عموم است كه به آن تراژدی كالاهای عممی مشترك گفته می شود. راجع به تراژدی كالاهای عمومی كه به صورت مشترك مصرف می شوند و در اثر استفاده مردم، رفته رفته ضایع شده و از بین می روند. یك چراگاه عمومی را در نظر بگیرید كه همه افراد حق دارند گوسفندان خود را برای چرا به آنجا ببرند. در اثر چریدن گوسفندان به تدریج این چراگاه از بین خواهد رفت و دیگر قابل استفاده نخواهد بود. مواردی از این دست بسیار است كه هر خانوار حق استفاده از منبعی عمومی را دارد. اما به تدریج این منبع در اثر استفاده و اتلاف مردم از بین می رود و قابل استفاده نخواهد بود.

9- متن زیر را در مورد اثرات برون ریز كالاها به گروه ها بدهید و از آنها بخواهید آن را خوانده و به بحث بگذارند:

10- توضیح دهید كه مساله تعمیر و نگهداری لامپ های سرزمین مورد نظر خیلی پیچیده است، چون شكست بازار در این مورد اتفاق می افتد. روش های مختلفی برای حل این مشكل وجود دارد. با چند مثال كلاس را ادامه دهید.

حال از دانش آموزان  بپرسید:
• اگر شما در خانه تان چیزی را خراب كنید، چه كسی باید آن را تعمیر نماید؟
• اگر یك كارخانه سبب آلودگی هوا شود، چه كسی باید پاكسازی هوا را به عهده بگیرد؟
این ها نمونه ای از اثرات برون ریز منفی است كه باید چاره ای برای آنها اندیشید.

11- دانش آموزان را تشویق كنید تا مثال هایی از اثرات برون ریز مثبت ارائه كنند. به عنوان مثال واكسن زدن یا آموزش دیدن یك فرد بر دیگران چه اثراتی دارد؟ تأكید كنید كه اثرات برون ریز دیگران، رفاه هر یك از آنها را تحت تأثیر قرار می دهد.