آشنایی با نحوه قیمت گذاری كالاها و خدمات عمومی - جلسه اول

هدف از انجام این پروژه  آشنایی با  کالاهای عمومی و خصوصی، تفاوت آنها باهم و نحوه قیمیت گذاری کالاهای عمومی می باشد. 
كالای عمومی كالایی است كه بر خلاف كالای خصوصی (خوراك، پوشاك و ...) ، مصرف آن توسط یك فرد مانع از مصرف آن توسط دیگران نمی شود. فرضاً پارك های عمومی، سینماها، شبكه های مختلف تلویزیونی، اتوبان ها و .... همگی مواردی از كالاهای عمومی هستند كه بطور همزمان می توانندمصرف كننده های متعددی داشته باشند. این كالاها برخلاف كالای خصوصی در بازار قیمت گذاری نمی شوند و سناریوهای مختلفی برای قیمت گذاری این كالاها در جهان می توان یافت. دانش آموزان در این جلسه با این نوع كالا آشنا می شوند و با انجام چند فعالیت درباره ی تفاوت های كالاهای عمومی و خصوصی بحث خواهند كرد.

خدمات عمومی

1-2 شبیه سازی تهیه خدمات عمومی
1- دانش آموزان را در چندگروه تقسیم بندی نمایید.

2- از دانش آموزان بخواهید فرض كنند همه گروهشان قرار است برای زندگی به یك سرزمین جدید بروند. در این سرزمین هیچ وسیله رفاهی وجود ندارد. اما می توانند هر امكانی را با پول برای خود بوجود آورند. برای داشتن خانه، غذا، كتاب، سرگرمی، پوشاك و ... كافی است مقدار مشخصی پول بپردازند. لازم به ذكر است همه افراد به مقدار محدود و مساوی پول در اختیار دارند (فرضاً 10.000.000 تومان). از آنها بخواهید هر كس تصمیم خود را برای خرید و فراهم كردن امكانات در گروه مطرح نماید.

3- از گروه ها بپرسید آیا همه افراد گروه انتخاب یكسانی داشته اند؟ از افراد بپرسید چه میزان از یك كالای انتخابی خود را حاضرند با چه میزان از كالایی دیگر جایگزین نمایند؟ فرضاً چه میزانخوراكی را با چه میزان پوشاك یا .... در این قسمت مثال هایی را مطرح كنید كه می تواند توسط چند نفر بطور همزمان استفاده شود، فرضاً دو نفر می توانند از یك تلویزیون استفاده كنند و در این صورت هر یك از آنها پول كمتری بابت خرید آن پرداخت نمایند. یا مثال هایی دیگر از قبیل پارك، روشنایی خیابان محل زندگی، اتوبان و .... از بچه ها بخواهید تفاوت بین این نوع كالاها را با كالاهایی از قبیل خوراك، پوشاك و ... بیان نمایند. دانش آموزان نظرات مختلفی بیان خواهند كرد. شما نیز می توانید در شكل گیری و بیان نظرات متفاوت كلاس را هدایت كنید:

• كالای عمومی با مصرف یك نفر تمام نمی شود.
• اگر یك نفر پول یك كالای عمومی مثلاً ایجاد پارك را بدهد و آن را ایجاد كند، بقیه هم می توانند از آن استفاده كنند.
• نمی توان قیمت مشخصی برای كالای عمومی تعیین كرد و بنابراین جایی مثل بازار برای ارائه و قیمت گذاری این نوع كالاها مناسب نیست.
• دولت باید این كالاها را برای همه فراهم كند.
• این كالاها در افزایش رفاه همه افراد جامعه موثر هستند.
• میزان رفاهی كه برای هركس از این كالاها ایجاد می شود متفاوت است و بنابراین افراد قیمت های مختلفی حاضرند پرداخت كنند.
• و ....

خدمات عمومی

4- پس از مشخص شدن اختلاف بین كالای خصوصی و عمومی، از بچه ها بپرسید كه هر فرد حاضر است چه میزان پول برای استفاده از این قبیل كالاها بپردازد؟ فرضاً برای روشنایی این سرزمین هر فرد حاضر است چه مبلغی بپردازد؟ ( 100.000 تومان، 1.000.000 تومان، یا هیچ). با توجه به میزان پرداختی متفاوت افراد گروه برای روشنایی، می توان فهمید كه روشنایی سرزمین برای همه مزیت یكسانی ندارد.

5- از گروه ها بخواهید فرض كنند روشن نمودن سرزمین ، 1.000.000 تومان هزینه در بر دارد. در صورتی كه جمع رقم پرداختی توسط كلیه افراد گروه جمعاً فقط 300.000 تومان است. با این فرض و با توجه به میزان پولی كه هر یك از افراد حاضر بوده اند برای روشنایی سرزمین بپردازند، از آنها بپرسید این هزینه بهتر است چگونه بین آنها تقسیم شود؟ بچه ها ممكن است جواب های متفاوتی بدهند. مانند:

• تقسیم هزینه به نسبت مساوی
• تقسیم هزینه به نسبت میزان پولی كه هر یك برای این كار تخصیص داده بودند.
• اصلاً سرزمین روشن نشود و هیچ كس هیچ پولی پرداخت نكند.
• و ....

6- این بار از گروه ها بخواهید فرض كنند روشن نمودن سرزمین، 1.000.000 تومان هزینه در بر دارد و جمع رقم پرداختی توسط كلیه افراد گروه جمعاً 1.000.000 تومان است. با این فرض از آنها بپرسید بهتر است هزینه چگونه بین افراد گروه تقسیم شود؟

7- بار دیگر سئوال بالا را با فرض اینكه جمع رقم پرداختی توسط كلیه افراد گروه بیش از 1.000.000 تومان باشد، مطرح نمایید.

8- در هر مورد درباره تمام روش های پیشنهادی دانش آموزان در كلاس بحث كنید. اجازه دهید هر پیشنهاد از لحاظ هزینه ها و فایده هایی كه دارد در كلاس بررسی شود. به طور مثال سئوالات زیر را دركلاس مطرح كنید:

• اگر جمع هزینه پرداختی توسط افراد كمتر از هزینه روشن كردن سرزمین باشد و این منجر به تصمیم عدم پرداخت گردد چقدر رفاه از دست می رود؟
• این سئوال را دركلاس مطرح كنید و با این بحث کلاس را خاتمه دهید كه اگر كسی بداند با پول پرداختی توسط بقیه افراد گروه بجز وی سرزمین روشن می شود، قطعاً وی این پول را پرداخت نخواهد كرد. برای جلوگیری از سوء استفاده چنین افرادی چه باید كرد؟