دست ترکیه در آستین داعش؟!

واکنش ترکیه در قبال تحولات چند سال اخیر منطقه خاورمیانه به قدری متناقض بوده که عملا نوع قضاوت‌ها در مورد حرکت دولتمردان این کشور در راستای منافع جهان اسلام را با تردید جدی مواجه کرده است.

از زمان تحولات اخیر منطقه خاورمیانه که با بیداری اسلامی همزمان شد، ترکیه مواضع متناقضی اتخاذ کرده است. گاهی این حرکت را مورد حمایت قرار داد و گاهی دولت‌هایی که در راستای مبارزه با تروریسم گام بر می‌داشتند را سرکوب‌گر معرفی کرد. ترکیه با حمایت و پشتیبانی از محمد مرسی در جریان انقلاب مصر، نشان داد که همگام با سایر کشورهای اسلامی در راستای تحقق منافع اسلام گام بر‌می‌دارد. اما تحولات سوریه شرایط جدید پدید آورد و عملا ترکیه همانند محمد مرسی مخلوع، با متهم کردن بشار اسد و دولتش به سرکوب مردم، عملا به حمایت از تروریست‌ها گام برداشت. کمک رسانی مادی و معنوی به مخالفان دولت سوریه در راس سیاست‌های این کشور تعریف شد که عملا مورد انتقاد جدی از سوی کشورهای مختلف و حتی احزاب سیاسی داخلی ترکیه قرار گرفت. در واقع ترکیه با اتخاذ چنین رویکردی عملا خواستار تغییر شرایط به نفع خود و سیادت در جهان اسلام بود تا از این طریق بتواند امپراطوری عثمانی را مجددا احیا کند. در این راستا همگامی با قطر و عربستان در کمک به مخالفان دولت سوریه و حتی تقویت مخالفان دولت عراق و همراهی با کردهای عراق، علی رغم درگیری چند دهه‌ای با کردها در ترکیه، را دردستور کار قرار داد. اتخاذ این سیاست متناقض و عدم حرکت در راستای منافع جهان اسلام باعث شد که دیدهای مثبتی که نسبت به ترکیه در جریان تحولات غزه و فلسطین ایجاد شده بود، روند منفی و نزولی خود را طی کند و دیدگاه‌های موجود نسبت به ترکیه را تغییر دهد. تحولات مربوط به داعش و اتفاقات چند ماهه اخیر نیز از این قضیه مستثنی نیست. برخی اظهارات و اسناد حکایت از این دارد که دولت ترکیه همواره در ارتباط با این گروهک بوده و زمینه‌های توسعه شان را فراهم آورده است.

با توجه به وجود مرزهای گسترده ترکیه با سوریه و ورود به اصطلاح مجاهدان داعش از طریق مرزهای زمینی به سوریه، به راحتی می‌توان این نتیجه را گرفت که دولت ترکیه حتی اگر این ورود‌ و خروج‌ها را تسهیل نکرده باشد، قطعا از آنها با خبر بوده و به عبارتی با هماهنگی دولت ترکیه این اقدام انجام پذیرفته است. از سوی دیگر برخی اخبار نیز از تامین مالی و حتی معالجه تروریست‌های داعش در مراکز درمانی این کشور حکایت دارد. امروزنیز شاهدیم که تروریست‌های داعش در مراکز درمانی ترکیه در حال درمان می باشند و پس از درمان با دریافت کمک‌های مالی و تسلیحاتی عازم نبرد تروریستی دیگری می‌شوند. در شرایط امروز حاکم بر شهر عین‌العرب یا کوبانی سوریه نیز این ریاکاری در رفتار ترکیه عملا مشهود و قابل مشاهده است. از سویی نخست وزیر ترکیه در مصاحبه‌های خود به حمایت ترکیه از مقاومت‌های مردمی برای عدم سقوط کوبانی تاکید دارد و از سویی دیگر بدون هیچ واکنشی در مرزهای مشترک، نظاره‌گر سقوط آرام آرام کوبانی است. ترکیه علی رغم تائید پارلمان این کشور برای حضور در ائتلاف علیه داعش، هیچ نقشی را در این زمینه بر عهده نمی‌گیرد و تنها به نظاره‌گری ساکت تبدیل می‌شود. انتشار اخباری در مورد آزادی رهبر معنوی داعش در ترکیه و جمع آوری کمک‌ و عضو‌گیری برای داعش در این کشور نیز تردید‌های جدی در صداقت ترکیه در مبارزه با داعش ایجاد کرده است. اتخاذ این سیاست متناقض و ضد انسانی از سوی ترکیه قطعا شرایط در جهان اسلام را با مسائل و مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.

بدون تردید ترکیه دارای نفوذ معنوی جدی در کشورهای سنی منطقه است و با توجه با ثبات اقتصادی موجود در این کشور و طی شدن روند توسعه توسط این کشور در یک دهه اخیر و بالا رفت ضریب نفوذ و توانایی این کشور در منطقه، هرگونه اتخاذ مواضع متناقض می‌تواند بحرانی اساسی را پدید آورد. فراهم شدن زمینه همراهی سایر کشورهای عرب منطقه با داعش قطعا شرایط بحرانی جدیدی به ضرر منطقه و البته به نفع داعش پدید خواهد آورد. ترکیه باید به این مساله واقف شود که همواره مثل دشمن دشمن من دوست من، کارساز نیست و داعش به عنوان دوست تلقی نمی‌گردد. وجود تفکرات سلفی در داخل ترکیه قطعا تمایل شدیدی به عملکرد داعش خواهد داشت و می‌تواند ترکیه را نیز در این دام بی‌اندازد. از این روست که ترکیه باید هرچه زودتر موضع خود در قبل داعش را روشن کند و در دام آمریکا برای تغییر نقشه خاورمیانه نیفتد. هرگونه اقدامی خارج از این چارچوب بدون هیچ شک و تردیدی ترکیه را درگیر خواهد کرد همانگونه که در طی دهه های اخیر با مشکل کردهای جدایی طلب در مرزهای خود مواجه بوده، این بار نیز با تروریست های داعش مواجه خواهد شد که به طور مستمر امنیت این کشور را به چالش خواهند کشید.

مطالب مرتبط:

پیروز بازی بزرگ ایران و ترکیه؟

ترکیه؛ مبارزه با استبداد یا فتنه گری؟

مساله کردها در ترکیه و سوریه