امنیت ، ضامن سرزندگی فضاهای شهری

مصاحبه با دکتر سید حسین بحرینی(بخش سوم)

آقای دکتر در ادامه ی بحث لطفا کمی از عوامل مخرب سرزندگی در فضاهای شهری برایمان صحبت کنید ؟

عواملی زیادی هستندکه می توانند مخرب باشند مثل سروصدای زیاد و یا گرما و سرمای زیاد و یا امکان تصادف با اتومبیل و موتور سیکلت و ... که باید آنها را حذف کنیم . ولی مجددا تکرار کنم که هر گروه سنی و جنسی و حتی گروه هایی که ممکن است از نظر مسایل فرهنگی متفاوت باشند نیازهای خاص خودشان را دارند که باید به آنها توجه شود . فضایی که برای بچه ها خوب است برای افراد مسن مطلوب نیست و یا مثلا حتی برای خانمها شاید یک نوع فضا مناسب باشد و برای آقایان نوعی دیگر . بنابراین میشود این موارد را در طراحی فضاهای شهری با یک ظرافت خاصی بکار گرفت تا مردم در این فضاها حضور پیدا کنند . البته یک نکته ی اساسی دیگر هم هست که باید اینجا اشاره کنم . وآن این است اگر شما بهترین فضا را هم طراحی کنید هنوز ممکن است در مردم انگیزه ی حضور در فضاهای شهری وجود نداشته باشد .چون در فرهنگ ما قرنها ،اصولا سابقه ی شرکت در فضای شهری را نداشته ایم و جز در موارد خاص مثل مراسم عزاداری و سایر مراسم آیینی ،بقیه اوقات فضای شهری ما ناامن و نامطلوب بوده است.

بنابراین بحث اقلیم و بحث فرهنگ در اینجا مهم به نظر میرسد...

بله بحث اقلیم و بحث فرهنگ و حفظ زندگی جمعی در طراحی خیلی مهم است . همانطور که عرض کردم ممکن است در مورد کشورهای دیگر بتوان گفت اینترنت و سایر وسایل ارتباطی ازین دست باعث شده است که مردم برای مدتی از فضاهای شهری دور بشوند اما برای ما اصلا سابقه فرهنگی در ین رابطه وجود دارد . اگر با کسانی که در گذشته در بافت های قدیمی زندگی می کردند در اینباره صحبت کنید میگویند که به محض تاریک شدن هوا دیگر کسی از خانه بیرون نمی رفت ، چون روشنایی کافی وجود نداشت و کوچه پس کوچه ی ها تبدیل به محلی می شد برای فعالیت افراد بزهکار و تردد در آنها بسیار خطرناک میشد .

بله ، اما اینجا سوالی که برای خودم مطرح می شود این است که این ناامنی که میفرمایید ذهنی بوده است و یا عینی؟

هر دو ، یعنی نا امنی تا عینی نباشد ذهنی هم نمی شود . فرضا در زمان کودکی خودم که در یکی از محلات قدیمی زندگی می کردیم به خاطر دارم که بعد از تاریکی واقعا امکان تردد در خارج از منزل وجود نداشت یا اگر قصد خروج از منزل داشتیم حتما باید با همراهی بزرگترها و گروهی می بود . پس قطعا ناامنی به طور عینی وجود داشته است چه ناامنی ایجاد شده توسط حیوانات وحشی و چه افراد بزهکار که به هر حال برخورد با آنها خوشایند نبود . و همه ی اینها قطعا بر احساس ناامنی اثر میگذاشت بخصوص به دلیل تاریک بودن هوا و اینکه تاریکی همیشه برای انسان رعب انگیز بوده است .

پس باید تمهیداتی در جهت افزایش امنیت و بالتبع زیست پذیری فضاهای شهری اندیشید . آیا همجواری مناطق مسکونی با فضاهای تجاری و آموزشی و تفریحی و یا به عبارتی وجود کاربری های مختلط در یک منطقه شهری ، در این رابطه کمکی می کند ؟

خیلی ، به طور مثال منطقه ای که صرفا کاربری های اداری را در خود جای داده است که بعداز ظهر تعطیل میشوند . مکان مناسبی هست برای وقوع اتفاقات متعدد چراکه کسی در آنجا رفت و آمد نمی کند و تبدیل به یک فضای دنج غیر قابل دفاع می شود . در حالی که اگر شما در همان مکان یک چراغ روشن و یا یک کیوسک نگهبانی نصب کنید ، این کار یک مقدار زیادی احساس امنیت را به وجود می آورد و یا مثلا چند مغازه ی خرده فروشی در آن منطقه باشد که تا نیمی از شب فعالیت می کنند و به دلیل تردد مشتریان و ایجاد حس دیده شدن امنیت افزایش می یابد .

بنابراین به این نتیجه میرسیم که یک وضعیتی که می تواند خلاف سرزندگی و زیست پذیری فضاهای شهری عمل کند احساس نا امنی است و آن چیزی که میتواند این احساس ناامنی را به وجود بیاورد این است که فرد بزهکاری که قصد دامن زدن به ناامنی را دارد ، احساس کند که دیده نمی شود و در یک فضای دنجی قرار گرفته است که می تواند دست به هر کاری بزند . بنابراین اختلاط فعالیت ها و یا استفاده از فعالیتهای 24 ساعته که در خیلی از نقاط دنیا مطرح است ، در همه ی شهرها بخصوص در شهرهای توریستی اهمیت زیادی دارد .از این نظر که ، نه فقط باعث ایجاد امنیت که مسبب پیدایش احساس امنیت در ذهن مردم میشود. چون اساسا مکانهای خلوت و تاریک و دنج باعث به وجود امدن ناامنی میشود . پس می توانیم جهت ایجاد سرزندگی و امنیت کاربری تجاری ، خدماتی ، اداری ، مسکونی و ... را بخصوص در مراکز محلات با هم مخلوط کنیم ، چون شهروندان قصد حضور فعال در همه ی فضاها را ندارند و معمولا حضور افراد در مراکز محله و مراکز شهری اتفاق می افتد پس اگر بتوان این فضاها را فعال و سرزنده کرد ، مردم بخش عمده ای از وقت خود را در فضاهای شهری می گذرانند .

در هفته آینده و در بخش آخر مصاحبه با آقای دکتر بحرینی به بررسی نقش شهرسازی ایرانی – اسلامی در افزایش سرزندگی فضاهای شهری خواهیم پرداخت .

زینب محسنی نیا

دانشجوی دکتری شهرسازی

بخش محیط شهر تبیان

______________________________________________________________________________

فاتحه ی فضاهای شهری خوانده نشده است