آشنایی با برخی بازی های ایرانی5

(قسمت پنجم)

18- تیله بازی

در این بازی بچه ها(بیشتر پسر بچه‌ها) روی زمین چاله ‌هایی کوچک (پنج تا شش چاله) به پهنای کف یک دست و عمق تقریبی دو تا سه انگشت با فاصله‌های نیم متری از هم کنده و گوی‌های شیشه‌ای کوچکی(به اندازه تقریبا دو برابر یک نخود) که به تیله معروف است را در دست گرفته و از یک نقطه شروع و به نوبت سعی می‌کنند تیله خود را با قرار دادن آن بین نوک انگشت شصت و انگشت وسط به داخل یکی از گودال ها بیندازند، اگر افتاد یک امتیاز به نفع او شده و سپس نوبت بازیکن بعدی است و فرد امتیاز آورده در دور بعد تیله ‌اش را از همان مکانی که تیله قرار گرفته است با همان شیوه مخصوص به سمت چاله بعدی پرت می کند، و اگر هم نیفتاد تیله همان جا که افتاده ‌است می‌ماند تا دو باره نوبت به او برسد و دوباره تلاش کند. این بازی تا وقتی ادامه دارد که یکی زودتر از بقیه همه چاله‌ها را طی کند یا اینکه به توافق خودشان انتهای بازی را مشخص کنند. این بازی مقید به تعداد افراد نیست و با هر تعداد نفری قابل اجراست.

19- خرپلیس (خر و پلیس)

خر پلیس در اصل یک بازی خنده دار و سرگرم کننده است. روش بازی به این صورت است که در این بازی حداقل باید 6 نفر حضور داشته باشند تا بازی قابل انجام باشد. در ابتدا با گچ یا ذغال دایره بزرگی روی زمین کشیده می‌شود. بازیکنان نیز به دو گروه تقسیم شده و پس از قرعه کشی یک گروه به داخل دایره رفته افراد آن دست خود را به دوش هم تیمی های خود گذاشته و به اصطلاح یک حلقه از خران را تشکیل می‌دهند، یک نفر هم به عنوان پلیس خرها در مرکز دایره می ‌ایستد، سپس بازی به این صورت شروع می ‌شود که بازیکنان تیم بیرونی به دور دایره چرخیده و در انتظار یک فرصت مناسب می ‌گردند تا بتوانند به اصطلاح سوار یک خر در داخل دایره شوند و در این حین نیز پلیس خرها مراقبت نموده و با زدن ضربه به پای آنان مانع از سوارشدن آنها می ‌شود. اگر پلیس بتواند قبل از سوارشدن آنها بر خرها همگی را از دور بازی خارج کند آنها برنده شده و جای خود را با گروه دوم عوض می کنند. شیرینی بازی در اینجاست که پلیس نتواند مانع سوارشدن به خرها شود و یا آنقدر ناشی باشد که کسی از افراد گروه دوم بتواند از خودش هم سواری بگیرد.

20- شاه، وزیر

این بازی معمولا با 4 نفر انجام می شود. ابتدا تکه ‌های هم شکل و کوچکی از کاغذ تهیه می ‌شود و روی هر کدام یکی از کلمات «شاه» «وزیر» «جلاد» و «دزد» نوشته می شود، سپس کاغذها به شکل یکسان تا می ‌شود تا کسی از داخل آن خبردار نشود، سپس آنها را بُر زده و هر کدام از بازیکنان کاغذی را برمی ‌دارند، و آن را باز می ‌کنند تا از سمت خود آگاه  شوند. اما فقط شاه است که خود را معرفی می نماید و با لفظ «وزیر من کیست؟» از سه نفر دیگر می ‌خواهد که هرکدام وزیر هستند خود را معرفی نمایند. آنگاه وزیر با نشان دادن کاغذ، خود را به شاه معرفی می کند. در این قسمت شاه با نشان دادن آن دو نفر به وزیر امر می کند که: «دزد را از میان این دو پیدا کن» در اینجا وزیر باید با زیرکی و از طریق ذهن خوانی و قیافه شناسی یک نفر از آنها را به عنوان دزد معرفی نماید.

اگر حدس وزیر درست باشد شاه فرمان شکنجه دزد را به جلاد که حالا مشخص شده است صادر می ‌کند و جلاد هم دزد بخت برگشته را شکنجه می کند. شکنجه ‌ها می ‌توانند بسیار متفاوت باشند اما معروف ‌ترین آنها اجرای شکنجه «سبیل آتشین» است و آن به صورتی است که جلاد دو انگشت شصت خود را در پشت لب دزد گذاشته و با تمام قدرت و در حالیکه فشار می دهد به سمت چپ و راست می ‌کشد. اما اگر حدس وزیر اشتباه بود و جلاد را اشتباها بجای دزد معرفی کرده بود، جلاد بلافاصله پس از حدس وزیر می ‌گوید: «چرا به جلاد توهین کردی؟!!» و سپس شاه شکنجه ‌ای را برای وزیر بخت برگشته مشخص می کند تا جلاد به انجام برساند.

این بازی به مراتب قابل انجام است تا سمت ‌ها بین همه بازیکنان در چرخش باشد.

21- قلعه

در بازی قلعه یا نجات هر چه تعداد نفرات بیشتر باشد بهتر و مهیج تر است. پس از مشخص شدن دو گروه بوسیله قرعه کشی یک گروه برای دنبال کردن گروه دیگر به عنوان گرگ مشخص می شود و گروه دیگر نیز بره نام دارند. با شروع بازی همه گرگ ها به دنبال بره ها می دوند و افرادی از آنها را دستگیر کرده و به محلی که از قبل به عنوان قلعه گرگ ها انتخاب کرده ‌اند می برند (به اصطلاح اسیر می ‌شوند).

اگر در این حال یکی دیگر از بره ها بتواند به قلعه نزدیک شده و دستش را به بره دستگیر شده بزند آن فرد آزاد می‌شود. بازی تا هنگامی که تمام بره ها دستگیر شوند ادامه می‌یابد و سپس دو گروه تعویض می‌شوند. بازی قلعه در بین دانش آموزان ایران طرفداران زیادی دارد.

22- گاو گوساله

این بازی کمی شبیه به گل یا پوچ بوده و با تعداد نفرات متفاوتی قابل اجراست. بازی بدین صورت است که ابتدا پنج سنگ کوچک متفاوت یا شیء دیگر که هر کدام سنبل گاو، گوساله، فنگل، پنیر و شاه دراز باشد انتخاب می کنند. سنگ یا شیء باید طوری انتخاب شود که رنگ یا شکل ظاهری آن به نامش شباهت داشته باشد تا همه بازیکنان تشخیص دهند. همچنین اندازه آنها باید در حدی باشد که هر کدام به راحتی در مشت بسته جای گیرند. با شروع بازی همه افراد دور هم جمع می شوند و یک نفر رئیس بازی انتخاب می ‌شود.

او اشیاء را پشت خود یا در پیراهن و یا کیسه یا هر جایی که افراد دیگر نبینند قایم می کند و به طور تصادفی یکی را در مشت بسته بیرون می‌آورد و بصورت سوالی و با لحن شعرگونه از نفر اول می پرسد: «گو، گوسال، فنگل پنیر یا شادراز؟» و او باید با یک مورد پاسخ دهد. اگر درست پاسخ داد نوبت نفر بعدی می ‌شود ولی اگر پاسخ غلط داد جریمه می ‌شود. جریمه معمولا کولی دادن به نفر مقابل بوده است اما می ‌توان نوع جریمه‌ها را در اول بازی بصورت توافقی مشخص کرد. سپس نوبت به نفر بعدی است که جواب دهد و همینطور بازی ادامه دارد.

مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسندگان: نسرین علی فرد – محسن تقوی پور

تنظیم: نسرین علی فرد