بازی و اهمیت آن در اردوها

کلمه بازی در فرهنگ لغت فارسی، برابر با سرگرمی، مشغولیت، تفریح، لعب، کار، ورزش و فریب آمده است.

همچنین در تعریف بازی این گونه گفته اند: «هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدف ‌داری که در اوقات فراغت در جهت کسب لذت، تمدد اعصاب، آرام بخشی جسمی یا ذهن بازیگر و اقناع نیازهای آنی یا دراز مدت، چه به صورت انفرادی یا گروهی انجام گیرد بازی نامیده می شود.»

اما زیست شناسان، روان شناسان، جامعه شناسان و هنرمندان در مورد بازی نظرات، تعاریف و برداشت های دیگری ارائه می دهند.

زیست شناسان می ‌گویند: علاقه انسان به بازی ریشه در کنجکاوی او نسبت به کشف و شناخت محیط اطراف دارد.

روانشناسان اما نیاز انسان به بازی را نتیجه وجود انرژی مازادی می ‌دانند که وی در خود نهفته دارد و باید در جایی به مصرف برساند.

از دیدگاه جامعه شناسان نیز بازی وسیله ‌ای برای تمرین آدمی در زندگی اجتماعی تلقی شده است.

هنرمندان نیز اعتقاد دارند: بازی هنری ناشی از فرهنگ و آداب و سنن هرجامعه است.

ولی درهرحال بازی ‌ها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند كه چه در عصر حاضر و چه درگذشته با هدف پركردن اوقات فراغت انسان طراحی شده‌اند.

همچنین در بسیاری از این نمونه بازی ‌ها قوانینِ ساده و اولیه‌ای از شكل بهینه اداره زندگی و هدایت آن آموزش داده و تمرین می‌شود تا افراد را به مهارت‌های لازم برای روبه رویی با موقعیت‌های دشوار زندگی مجهز كند.

ما در این مقاله تنها به بازی هایی خواهیم پرداخت که در کشورمان ایران رواج داشته و دارند. برخی از این بازی ‌ها ریشه در سنت های دیرین ایرانی داشته و برخی دیگر به وسیله قدرت فکر و خلاقیت مردم و جوانان امروزی بروز و ظهور یافته اند. به طور کلی بازی ‌ها در یک دسته بندی عبارتند از:

1- بازی های فکری: شامل هر نوع بازی دونفره یا گروهی است که برای پیروزی در آن نیاز به قوه فکر، اندیشه و تمرکز انسان باشد. مانند شطرنج، دوز، فکربکر، نقطه بازی، مافیا و ...

2- بازی ‌های تفریحی، ورزشی: شامل بازی هایی که برای پیروزی در آن ها باید دارای هوش خوب، زیرکی و توان بدنی بالا بود. مانند گرگم به هوا، قلعه، الک دولک، وسطی و ...

3-بازی ‌های سرگرمی و بامزه: این بازی ‌ها فقط حالت سرگرمی دارد و تنها برای تفریح و شادمانی انجام می شوند. مانند: اتل متل توتوله، یه قل دوقل، لی لی، هُپ هُپ و ...

4- بازی های سنتی و آئینی: کلیه بازی ‌هایی را شامل می شود که در مراسمات آئینی ایرانی انجام می ‌شده است. مانند: طناب کشی، عموزنجیرباف، اسب سواری، چوب بازی و ...

نمادهایی مانند: احترام به دیگران، درك مفهومی و عملی رقابت سالم، دستیابی به مهارت پذیرش شكست، كار گروهی، همكاری و همیاری با دیگران برای رسیدن به یك هدف مشترك، ایثار و فداكاری، تلاش جسمی و فكری، اهمیت راستی و صداقت و...

در واقع بالغ بر 150 نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته كه به مرور زمان و تغییر شیوه‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آنها بیگانه است. این بازی ‌ها در یک تقسیم بندی در دو گروه فضای باز و فضای بسته و در تقسیم بندی دیگر در دو گروه بازی های دونفره و بازی های گروهی قرار می گیرند. تقسیم بندی های دیگر شامل بازی ‌های نوشتاری، بازی های کم تحرک، بازی ‌های یک نفره و... نیز می ‌باشد. این بازی ‌ها در هرحال این امكان را برای افراد مهیا می‌كرده‌اند كه در هر مكان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند.

اکنون اردوهای دانش آموزی یکی از بهترین فضاها برای احیای بازی ‌های سنتی ایران به شمار می روند. اجرا و تشویق دانش ‌آموزان به انجام این بازی ها می ‌تواند دو هدف اساسی نظام آموزشی ما را تامین نماید: ابتدا احیای ارزش های سنتی ایران با زنده نگه داشتن بازی ‌های بومی و سپس بهره ‌برداری از این قابلیت بزرگ برای انتقال مفاهیم سترگ زندگی به نوجوانان در غالب آموزش ‌های غیرمستقیم این بازی ‌ها.

مربیان گرامی اردوها می توانند با مطالعه این مقاله و یادآوری بازی های قدیمی ایرانی، اجرای این بازی ‌ها در اردوها را در دستور کار خود قرار داده تا ضمن ایجاد جوی شاد و مفرح برای بچه ها آن ها را با انواع بازی ‌های سرگرم کننده ایرانی آشنا سازند.

ما در مقاله های آینده ضمن معرفی و تشریح بازی های سنتی ایران که در اردوها قابلیت اجرا با جذابیت بالا را دارند به بازی های امروزی و بازی ‌هایی که در تقسیم بندی های دیگری از انواع بازی قرار می ‌گیرند مانند سرگرمی ها و چیستان ‌ها نیز خواهیم پرداخت.

مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسندگان: نسرین علی فرد – محسن تقوی پور

تنظیم: نسرین علی فرد