تبیان، دستیار زندگی
سورفکتانت های طبیعی نوع دیگری از سورفکتانت ها هستند که از ساپونین های مشتق از گیاهان مختلف ساخته می شوند ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ایده ی برگزیده شیمی
نهمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان

نهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. همچون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: ساخت شامپو ساده با چند سورفکتانت ساده و مقایسه با استاندارد شامپو

نام ارایه دهنده: مهدیه دشتی - زینب قاسمی

زمینه و نوع پروژه: شیمی آلی - عملی

درجه سختی: متوسط

سورفکتانت ها، مواد فعال در سطح هستند که در آب قابل حل هستند. اجزای اصلی صابون ها و شامپوها را تشکیل می دهند. این ها ذرات چربی و اجرام چسبیده به آن را احاطه می کنند و ساختمان شیمیایی به نام میسل ایجاد می کنند. طوری که بعد از شسشو با آب، چربی و آلودگی ها از سطح مو و پوست برداشته می شود، چهار گروه از سورفکتانت ها که براساس ساختمان شیمیایی و بار الکتریکی از یکدیگر متمایز می شوند، وجود دارند:

سورفکتانت های آنیونی

سورفکتانت های کاتیونی

سورفکتانت های غیر یونی

سورفکتانت های خنثی

هر کدام از این ها ویژگی های مخصوص یه خود را دارند و قابلیت آن ها در پاک کنندگی به ایجاد کف و ایجاد درخشندگی یا نرمی موها با یکدیگر متفاوت است. شامپوها معمولا دارای ترکیبی از سورفکتانت های مختلف هستند که برای انواع موها طراحی می شوند. به عنوان مثال سورفکتانت های آنیونی دارای خواص پاک کنندگی خوبی هستند و بنابراین به طور رایج در اکثر شامپوها مورد استفاده قرار می گیرند.

روی برچسب اکثر شامپوها عبارت sodium lauryl sulfate و sodium laureth sulfate که سورفکتانت های آنیونی هستند دیده می شوند.

ایده برگزیده شیمی نهمین دوره

سورفکتانت های طبیعی نوع دیگری از سورفکتانت ها هستند که از ساپونین های مشتق از گیاهان مختلف ساخته می شوند. ساپونین ها خاصیت کف کنندگی خوبی دارند ولی قدرت پاک کنندگی آن ها کمتر است بنابراین به طور معمول در ترکیب با سورفکتانت های صناعی دیگر مورد استفاده قرار می گیرند تا از لحاظ بهداشتی نتیجه مطلوب حاصل گردد.

به زبان ساده سورفکتانت ماده ای است که هنگامی که به مقدار بسیار ناچیز استفاده می شود، کشش سطحی آب را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. کلمه سورفکتانت مجموعه ای از کلمات surface active می باشد. سورفکتانت ها معمولا ترکیبات آلی هستند که دارای گروه های هیدروفولیک (دافع آب) که نقش دم و دنباله را دارد و گروه های هیدروفیلیک (جاذب آب) که نقش سر را دارد، می باشند. بنابراین به تناسب ساختار مولکولی در حلال های آلی و آب حل می شوند و باعث کاهش کشش سطحی در فصل مشترک هوا – آب و یا روغن – آب می شوند. ساختار شیمیایی این مواد اغلب شامل یک مولکول نسبتا طولانی (دنباله هیدروکربنی طولانی) با رزین سازگار بوده و در جهت آن حرکت می کند در حالی که قسمت آب دوست به سمت بیرون جهت گیری نموده (به سمت فاز آب) و با احاطه نمودن رزین باعث سازگاری آن با آب می شود.

ایده برگزیده شیمی نهمین دوره

بسیاری از ترکیبات شیمیایی، کف و سطوح مرطوب ایجاد می کنند ولی جزء فعال سطحی دسته بندی نمی شوند. مانند متیل الکل در محلول آبی

در واقع سورفکتانت ها موادی هستند که می توانند انرژی سطحی را بین سطوح به میزان زیادی تغییر دهند. خاصیت سورفکتانت ناشی از دو شخصیتی بودن ساختمان مولکولی آن است به این معنی که همزمان دارای گروه های آب دوست و آب گریز می باشند. سورفکتانت ها نقش مهمی در بسیاری از کاربردهای عملی و محصولات بازی می کنند. مثلا شوینده ها، انعقاد سازها (مثل خون)، امولیسون کننده ها (مثل کرم)، جوهرسازی، کف سازی (مثل شامپو) دیسپرسنت ها (جداکننده ها)، پلیمرها (مثل لاستیک ماشین) و ...

ایده برگزیده شیمی نهمین دوره

خصلت اصلی یک شوینده این است که تجمع آن را در سطح مایع بیشتر از درون مایع باشد، این پدیده جذب نام دارد و سطوح ما بین مایع – جامد، مایع – مایع، هوا – مایع ایجاد می شود.

در این مقاله با سورفکتانت، خاصیت و موارد استفاده آن آشنا شدید، دانش پژوهانی دبیرستان خدیجه کبری با تحقیق درباره سورفکتانت به ساخت شامپو پرداخته اند، شما نیز می توانید با استفاده از این ایده پروژه های دیگری طراحی کنید.

می توانید خاصیت این ماده را در ساخت کرم، ساخت لاستیک ماشین و .... بررسی کنید.

مطالب مرتبط:

ایده برگزیده فیتو شیمی نهمین دوره جشنواره پروژه های دانش آموزی

ایده برگزیده میکروبیولوژی نهمین دوره جشنواره پروژه های دانش آموزی

ایده برگزیده کشاورزی نهمین دوره جشنواره پروژه های دانش آموزی

فعالیت های دانش آموزان

مهارت های پژوهش

مهارت های فنی

ویترین وسایل مورد نیاز

پروژه های دانش آموزی

انتخاب موضوع

برترین های مسابقات نهمین جشنواره

برترین های سمینارهای علمی نهمین جشنواره

برترین های غرفه های نهمین جشنواره

تقدیر از مسابقات نهمین جشنواره

تقدیر از غرفه های نهمین جشنواره

بخش پروژه های دانش آموزی تبیان

تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی