ایده ی برگزیده فیتوشیمی
نهمین دوره ی پروژه های دانش آموزی تبیان

نهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. همچون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: اسانس گیری از چند گیاه و مقایسه اثر ضدباکتریایی آن ها

نام ارایه دهنده: پریسا خالصی

زمینه و نوع پروژه: فیتوشیمی - تحقیقاتی

درجه سختی: دشوار

گیاهان و حیوانات گستره وسیعی از مواد شیمیایی را تولید می کنند. اغلب این ترکیبات بر پایه کربن هستند به همین دلیل

این ترکیبات شیمیایی که توسط گیاهان و حیوانات ساخته می شوند به متابولیت های اولیه و ثانویه تقسیم می شود. متابولیت های اولیه آن هایی هستند که در تمام گونه ها مشترک هستند و به پروتئین ها، کربوهیدرات ها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک تقسیم بندی می شوند.

متابولیت های ثانویه آن هایی هستند که اغلب به آن ها " ترکیبات طبیعی " گفته می شود و به ترپنوییدها، الکالوئیدها، شیکیمات ها و پلی کتیدها تقسیم بندی می شوند. این طبقه بندی بر پایه روشی است که این ترکیبات ساخته می شوند، این روش های سنتزی راه های بیوسنتزی با بیولوژنتیکی هستند.

اسانس ها ترکیبات معطری هستند که در اندام های مختلف گیاهان یافت می شوند. این ترکیبات از قرن شانزدهم میلادی شناخته شده اند و به دلیل بوی خوب به طور وسیع در صنایع دارویی، غذایی و عطرسازی کاربرد دارند و به علت تبخیر در مجاورت هوا و در حرارت عادی آن ها را روغن های فرار (Volatile oil) و روغن های اتری (Ethereal il) و یا اسانس های روغنی (Essentiol oil) می نامند.

اسانس ها در بعضی گیاهان وجود دارند و بسته به نوع تیره گیاهی ممکن است در ساختمان های ترشحی خاص مانند کرک های غده ای (لابیاته)، سلول های پارانشیمی تغیر یافته (پیپراسه)، لوله های روغنی به نام ویتا (آپیاسه) و کانال های لیزیژن و شینزوژن (کاج و روتاسه) وجود داشته باشد. اسانس ها ممکن است در قسمت های مختلف گیاه یافت شوند. مثلا در همه بافت ها (پیناسه)، فقط در گلبرگ (گل سرخ)، فقط در پوست و برگ (دارچین)، تنها در کرک های غده ای ساقه و برگ (نعناع) و پوست میوه (نارنج) وجود داشته باشد.

مواد متشکله اسانس ها در شرایط متفاوت تغییر می کنند. ارتفاع از سطح دریا، شرایط آب و هوایی، خاک و نور از جمله عوامل موثر بر اسانس یک گیاه از نظر کمی و کیفی است. همچنین سن گیاه، زمان جمع آوری آن (حتی ساعت جمع آوری) و نژاد آن هم می تواند تاثیرگذار باشد.

روش های استخراج روغن های اسانس

1)تقطیر

2)عصاره گیری

دستگاه کلونجرر: این دستگاه جهت اسانس گیری از گیاهان دارویی استفاده می شود.

تقطیر: در این روش اسانس توسط بخار آب از گیاه خارج می شود. از مزایای این روش سهولت و سرعت عمل آن و از معایب آن امکان هیدرولیز و تخریب اسانس ها در اثر حرارت است.

روش های تقطیر:

1) تقطیر با آب، 2) تقطیر با آب و بخار آب، 3) تقطیر با بخار مستقیم، 4) تقطیر در خلاء

دانش پژوهان مدرسه راهنمایی آیین روشن با مطالعه درباره اسانس گیاهان، پس از تهیه اسانس چند گیاه به مقایسه اثر ضدباکتریایی آن ها پرداخته اند.

آیا شما می توانید از میان گیاهانی که می شناسید (یا تحقیق درباره گیاهان مختلف)، چند تا از آن ها را انتخاب کرده و اسانس آن ها را تهیه کنید، به نظر شما چه خاصیت هایی دارند؟

آیا می توانید اسانس آن ها را با هم مقایسه کنید؟

آیا می توانید ترکیب کاربردی از آن ها تهیه کنید؟

با تحقیق بیشتر می توانید ایده های بیشتری از این مقاله بگیرید.

مطالب مرتبط:

ایده برگزیده میکروبیولوژی نهمین دوره ی جشنواره پروژه های دانش آموزی

ایده برگزیده زیست نهمین دوره ی جشنواره پروژه های دانش آموزی

ایده برگزیده مهندسی نهمین دوره ی جشنواره پروژه های دانش آموزی

بخش پروژه های دانش آموزی تبیان

تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی