تبیان، دستیار زندگی
در حال حاضر، جمعیت کره زمین بسیار زیاد است. طبق آمارهای جهانی، عده زیادی از زنان در بازار کار مشغول به فعالیت هستند و این مسئله نسبت به گذشته، افزایش چشم گیری داشته است. همین امر موجب شده تا تربیت و نگهداری از فرزندان با مشکلاتی مواجه باشد و زنان از فرصت
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تک فرزندی، فرصت یا تهدید!

در حال حاضر، جمعیت کره زمین بسیار زیاد است. طبق آمارهای جهانی، عده زیادی از زنان در بازار کار مشغول به فعالیت هستند و این مسئله نسبت به گذشته، افزایش چشم گیری داشته است. همین امر موجب شده تا تربیت و نگهداری از فرزندان با مشکلاتی مواجه باشد و زنان از فرصت کمتری برای فرزند داری برخوردار باشند.

فاطمه ناظم زاده - بخش اجتماعی تبیان
تک فرزندی

از طرفی هم با توجه به پیشرفت های حاصله در زمینه های مختلف، سطح اطلاعات و آگاهی افراد نسبت به گذشته بالا رفته و موضوع نحوه تربیت فرزندان،از اهمیت زیادی برای والدین برخوردار است و همین مساله موجب شده تا در این زمینه، حساسیت های متعددی برای والدین ایجاد شود. حساسیت هایی که در زمینه های مختلفی از زندگی اجتماعی وجود دارد.

هزینه های پرورش کودک، تأمین هزینه ‌ی غذا، لباس، مدرسه، پزشکی ‌و آموزش های متفرقه و... برای بیش‌ تر خانواده‌ ها حائز اهمیت است.

از طرف دیگر به دلیل پیشرفتهای حاصله در علم پزشکی، امید به زندگی، بالا رفته و احتمال زنده ‌ماندن کودک، بسیار افزایش یافته است. شاید موارد مذکور برخی از عوامل گرایش خانواده ها به تک فرزندی باشد.

آنچه در این نوشتار مورد نظر است، اشاره به موضوع تک فرزندی و پیامدهای این پدیده نسبتا نوظهور در جامعه می باشد.

تک فرزندی خوب است یا بد؟

با توجه به شرایط زندگی در دنیای امروز و تحت تاثیر زندگی مدرن و ماشینی به وجود آمده، تعداد والدین تك فرزند روز به روز در حال افزایش است؛ اما نباید از یاد برد كه داشتن یك فرزند، از معایب و مزایایی برخوردار است. خانواده های تك فرزندی بر مسائلی خاص تأكید دارند كه ممكن است در خانواده های چند فرزندی وجود نداشته باشد. این یک امر طبیعی است که تک فرزندها بیش از چند فرزندها، مورد توجه والدین هستند.

سطح وسیع و گسترده ای از توجه، از جانب والدین نسبت به تک فرزندها وجود دارد که موجب می شود تا تک فرزندها نتوانند ناامیدی ها و فشارهای روحی را تحمل كنند

به گونه ای که والدین تمام آمال و آرزوهای خود را در فرزند خود خلاصه می کنند و همین امر موجب می شود تا از همان کودکی به دنبال فراهم کردن شرایطی خاص برای کودک خود باشند. خاص بودنی که از نحوه لباس پوشیدن کودک شروع می شود تا بردن او به آتلیه های سرشناس و گرفتن عکس های متعدد در سنین مختلف و استفاده از کلاس ها و کارگاه های بازی، که همه اینها به طور مجموع، شرایط رفاهی ویژه ای را برای کودک تک فرزند ایجاد میکند. به این ترتیب سطح وسیع و گسترده ای از توجه، از جانب والدین نسبت به تک فرزندها وجود دارد که موجب می شود تا تک فرزندها نتوانند ناامیدی ها و فشارهای روحی را تحمل كنند.

یعنی مراقبت و توجه بی اندازه از طرف والدین موجب می شود تا وقتی در موقعیتی در میان گروه همسالان قرار گیرند، چنانچه توهینی به آنها شود، بی آن كه قصد و غرضی در كار باشد این توهین را رفتاری عمدی و به پشتوانه نیتی خاص تفسیر می كنند. چنانچه از مسئله ای رنجیده خاطر شوند این حالت را تا مدت های مدید در درون خود زنده نگاه می دارند. آنها فقط به برقراری روابطی علاقه مندند كه دربرگیرنده منافع آنان باشد و احساساتشان را نیز جریحه دار نكند. آنها ممكن است ناراحتی های خود را برای دیگران بیان نكنند و فردی درون گرا شوند.

این در حالی است که اغلب والدین این فرزندان معتقدند که هدف اصلی شان از تک فرزندی این است که بتوانند تربیتی تمام وکمال را ارائه بدهند در حالیکه از این نکته غفلت دارند که همین تک بودن موجب سرازیر شدن سیل محبت و توجه والدین به سمت یک فرزند می شود و همین امر مشکل زاست. در حالیکه اگر این محبت بین دو فرزند تقسیم شود بسیاری از مشکلات از بین خواهد رفت. مساله را می توان به این صورت تحلیل کرد که تک فرزندها از ابتدای زندگی خود و در طی مراحل رشد، در خانواده ای حضور دارند که و با افرادی در تعامل هستند که بالغ هستند و مسلما چنین شرایطی بسیار متفاوت است با شرایط کودکی که خواهر و برادری دارد که همواره در تعامل و برقراری ارتباط و حتی رقابت با او می باشد.

مشخص است که تک فرزندان در مراحل رشد خویش، با کمبودهایی مواجه خواهد بود. آنان کودکانی هستند که در محیط خانه كسی را ندارند تا با او رقابت یا بازی و دعوا كنند. بنابراین برخی از احساسات را تجربه نمی كنند و فرصتی برای كنترل و مدیریت آنها نخواهند داشت. شاید به همین خاطر است که برخی از روانشناسان تربیتی معتقدند موضوع تربیت و موفقیت والدین در این امر وقتی تکامل می یابد که تک فرزندی وجود نداشته باشد.

تصور کنید در جامعه کنونی، سن ازدواج به دلایل مختلفی بالا رفته است و از طرفی مساله ارتقای تحصیلی و سپس ارتقای شغلی بانوان، موجب شده تا بچه دار شدن در سنین بالاتر را ترجیح دهند و در نهایت به داشتن یک فرزند بسنده کنند. این امر موجب می شود تا نهایت تلاش خود را برای فراهم کردن امکانات مختلف در جهت پرورش تک فرزند خویش، به کار گیرند. به این ترتیب توجه بیش از حدی به کودک وجود دارد و رفاه او به حدی زیاد می شود که شرایط رشد فکری و طبیعی را برای بالغ شدن از او می گیرد.

بهتر است قدری در باورهایمان تامل کنیم و از هزینه نگهداری از فرزند نترسیم و بدانیم که روزی رسان خداست و از طرف دیگر باور داشته باشیم که کیفیت بالای تربیت، صرفا در تک فرزندی نیست و چه بسا با حضور فرزند دوم، موفقیت در تکمیل فرآیند تربیت، بیش از پیش شود

تمایل بیش از حد والدین به حمایت از تنها فرزندشان، مانع از آن می شود كه فرزندشان عواقب اشتباهات خود را بیازماید و مسئولیت عمل خود را بپذیرد. آنها کمتر ممکن است در مقام انتقاد از فرزندشان باشند و یا با او مخالفت كنند و همواره تسلیم خواسته های او می شوند تا از این طریق مانع ناراحت شدن او شوند. توجه بسیار زیاد نسبت به تک فرزندان موجب می شود که آنها در محیطی گلخانه ای بزرگ شوند و آنچه مسلم است واقعیت زندگی به گونه ای است که بیابان خشک و بی آب و علف هم دارد و یک گیاه گلخانه ای وقتی به چنین محیطی وارد شود به احتمال زیاد نابود خواهد شد.

بهتر است واقع بینانه تر به این موضوع بیندیشیم. اغلب والدین تک فرزندان و یا کسانی که تمایل به تک فرزندی دارند اینطور بیان می کنند که انرژی و توان تربیت بیش از یک کودک را ندارند. این در حالی است که معایب و مشکلات ناشی از تک فرزندی در برخی از موارد به گونه ای است که شاید عدم داشتن فرزند به نوعی بهتر باشد. چرا که تک فرزندان در طول زمان به مشکلاتی دچار می شوند که چند فرزندان کمتر در معرض آن هستند و این فرضیه ای اثبات شده در تحقیقات تربیتی و روانشناسی است.

درست است که فرزندآوری و پرورش یک کودک امری دشوار و بسیار سخت است اما مسلما شرایط و چگونگی تربیت او از اهمیت بیشتری برخوردار است. چه بسا خانواده هایی که از ترس همین قضایا به تک فرزندی بسنده کردن و مشکلات آینده یگانه فرزندشان از خانواده ای که سه فرزند داشت، بیشتر بود.

بهتر است قدری در باورهایمان تامل کنیم و از هزینه نگهداری از فرزند نترسیم و بدانیم که روزی رسان خداست و از طرف دیگر باور داشته باشیم که کیفیت بالای تربیت، صرفا در تک فرزندی نیست و چه بسا با حضور فرزند دوم، موفقیت در تکمیل فرایند تربیت، بیش از پیش شود.


کلیدی ترین دلایل کاهش نرخ جمعیت

سهم7میلیون خانواده؛حداکثر یک فرزند!

ایران از سرسره پایین می‌آید؟