تبیان، دستیار زندگی
یکی از جلوه های فناوری اطلاعات شکل گیری شبکه های اجتماعی است. اما آنچه مهم است محتوایی است که درون این شبکه ها جای می گیرد و فرصت ها و تهدیداتی را ایجاد می کند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فرصت ها و تهدیدها درشبکه های اجتماعی


یکی از جلوه‌های فناوری اطلاعات شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی است. اما آنچه مهم است محتوایی است که درون این شبکه ها جای می گیرد و فرصت‌ها و تهدیداتی را ایجاد می کند.

فرصت ها و تهدیدها درشبکه های اجتماعی

موضوع تأثیر تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی جدید بر اقتصاد، سیاست، جامعه، فرهنگ و ... اخیراً حجم عظیمی از پژوهش‌ها و تحقیقات را به خود اختصاص داده است. انقلاب اطلاعات کنونی که حول تکنولوژی‌های اطلاعاتی به وقوع پیوسته، چهارمین انقلاب اطلاعاتی در تاریخ بشر است. انقلاب کنونی در تکنولوژی‌های اطلاعاتی، ارتباطات انسان را به سطح جدید ارتقا داده است.

تهدیدها

انواع تهدیدات ناشی از این شبکه‌ها را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار داد در زمینه مسائل سیاسی مهمترین مسئله موجود به وجود آمده موجودیت‌های بدون سرزمین یا به عبارتی امپراتوری‌های بدون خاک است این دو در واقع به معنای تهدید و تضعیف مرزهای ملی و هویت‌های ملی و قومی است.

در واقع می توان این کاربران را شهروندان امپراطوری های نوین دانست که مهمترین وجه تمایز این امپراطوری ها با دولت – ملت های کنونی غیر سرزمینی بودن آن است.

این شبکه های اجتماعی و از جمله بزرگترین و مهمترین آنها فیس بوک، تویتر و گوگل پلاس، فارغ از محدودیت های دولت های مدرن کنونی با کمرنگ سازی مرزهای سیاسی و نیز متکثر نمودن هویت‌ها و مرجع وفاداری خود دست به تشکیل امپراطوری هائی زده اند که با بی معنی شدن مفهوم مکان در فضای مجازی، دارای صدها میلیون شهروند هستند که عنصر سرزمین را از ویژگی های حکمرانی خود نمی دانند. شهروندان این امپراطوریهای لامکان در عین حال که خود را بسیار آزاد می پندارند، به شدت تحت نظارتند.

باید گفت که در هیچ برهه ای از تاریخ بشر و در هیچ مکانی، انسان چنین زیر ذره بین قرار نداشته است. حکمرانان این امپراطوری، با اشتراک گذاری عکس، فیلم و موسیقی شهروندانش، با کامنت گذاری آنها و در کل، هر عملی که در این لامکان صورت می پذیرد،  رفتار فردی و اجتماعی، جهت گیری های سیاسی و اقتصادی آنها را درک و پیش بینی و نیاز های آن ها را بازاریابی می کنند و بدین ترتیب این حاکمان نامرئی از این قدرت برخودارند که با در دست داشتن اطلاعاتی ذی قیمت از شهروندان جامعه خویش، و با سوء استفاده از این اطلاعات، آنها را کنترل و هدایت کنند.

برای استفاده مفید از این شبکه‌های اجتماعی باید فضای امنیتی و تابو بودن این شبکه‌ها را برداریم و استفاده از این شبکه‌ها را حساس( امنیتی) نکنیم و این شبکه را به عنوان یک امر عادی جاری در نظر بگیریم و در این زمینه به آموزش و فرهنگ سازی دست بزنیم

فرصت ها

معنا و مفهوم، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های رسانه‌های اجتماعی، افزایش روز افزون شمار کاربران، تأثیرات این رسانه‌ها در هویت‌یابی و نقش دوگانه آن‌ها در دامن زدن به وفاق یا تضادهای اجتماعی است. گسترش این شبکه‌های نوین اجتماعی فضای مناسبی برای بیان هویت گروه‌های پراکنده فراهم آورده است. اکنون این اجتماعات این امکان را یافته‌اند که با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، هویت جمعی خود را به نوعی تقویت کنند. این امر به خصوص در کشور ما، که دارای وسعت سرزمینی فراوان و تنوع قومیتی گوناگون است، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد تا از طریق این شبکه‌های اجتماعی امکان تبادل فرهنگی میسرتر گردد.

این شبکه‌ها می‌توانند نوعی فعالیت مدنی را برای شهروندان به وجود بیاورند. شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و … همگی در یک چیز مشابه هستند. شما در آن‌ها سعی می‌کنید مطالب خود را با دیگران به اشتراک بگذارید و برای خود همفکر و دوست پیدا کنید. دقیقاً مانند یک جامعه فیزیکی.

استفاده از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری برای بیان عقاید و دیدگاه‌های سیاسی – اجتماعی به خصوص در میان کشورهای در حال توسعه و کشورهای با نظام‌های نیمه باز و تقریبا بسته بیشتر مشهود است. نوع استفاده‌ای که کاربران از این شبکه‌ها می‌کنند در میان مناطق و کشورهای مختلف متفاوت است.

فرصت ها و تهدیدها درشبکه های اجتماعی

دانشگاه و شبکه های اجتماعی

دانشگاه‌ «هاروارد» با توجه به سطح بالای فعالیت در زمینه ارتباط با دانشجویان از طریق فیس‌بوک‌، موفق شده است بیشترین لایک را به خود اختصاص دهد. این رقم حدود چهار برابر بیشتر از دانشگاه «ییل» است که در رتبه دوم قرار دارد.

کمتر از یک دهه است که رسانه‌های اجتماعی در خدمت بسیاری از مراکز آموزش در سراسر دنیا به ویژه ایالات متحده آمریکا در آمده است.

بعضی دانشگاه‌ها استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محور قرار داده و پیشبرد هدف‌های تحصیلی‌، آموزشی و تبلیغی خود را مدیون آن‌ها می‌دانند. بعضی دیگر اما استفاده از همان شیوه‌های سابق را ترجیح داده و پای رسانه‌ها را به مراکز آموزشی خود باز نکرده‌اند.

دانشگاه «هاروارد» به عنوان یکی از معروف‌ترین مراکز تحصیلی که در بیشتر سیستم‌های رتبه‌بندی معتبر دنیا در صدر جدول قرار دارد. بیشترین استفاده را از شبکه‌های اجتماعی داشته است.

مسئولان این دانشگاه‌ها با تاکید بر این موضوع که شبکه‌های اجتماعی نقش بسزایی در آموزش و پرورش دانشجویان داشته‌، سعی در هرچه فراگیرتر کردن این مسأله دارند. جلسات توجیهی بسیاری برای دانشجویان برگزار کرده و آن‌ها را به شیوه‌های صحیح استفاده از این شبکه‌ها تشویق می‌کنند.

این دانشگاه‌ها معتقدند با استفاده از شبکه‌های اجتماعی معروف مانند فیس‌بوک و توئیتر که بین دانشجویان محبوبیت زیادی دارند، می‌توانند اهداف آموزشی خود را جلو ببرند.

شبکه های اجتماعی فرصتی برای جذب مخاطب در شرایطی که در داخل ایران بحث فیلترینگ نرم‌افزارهای ارتباطی مانند «وایبر» و «واتس اپ» روز به روز جدی‌تر می‌شود، در حال حاضر برخی از شبکه‌های تلویزیونی برون‌مرزی نیز با بهره‌گیری از این امکان، در تلاش برای ارتباط بیشتر با مخاطبانشان هستند.

در حال حاضر شبکه‌ای مانند «پرس تی‌وی»، از این ابزارها استفاده می‌کند و از مخاطبانش می‌خواهد با استفاده از این ابزارهای ارتباطی، در تولید برنامه‌های این شبکه مشارکت کنند.

این شبکه تلویزیونی همواره از ابزارهای ارتباطی جدید برای افزایش مخاطبانش استفاده کرده است؛ خصوصا در دوره‌ای که شبکه‌های برون مرزی صداوسیما از روی ماهواره قطع شدند. بنابراین در شرایطی که شبکه اجتماعی فیس‌بوک برای کاربران اینترنت در داخل ایران، فیلتر بود و مانند امروز، دسترسی به آن جز از طریق فیلترشکن ممکن نبود، شبکه پرس تی‌وی 25 مهر ماه 1391، یک روز پس از اینکه پخش برنامه‌هایش در اروپا متوقف شده‌ بود، با تنظیم درخواستی از طریق شبکه اجتماعی فیس‌بوک خواستار حمایت کاربران اینترنتی شد.

بعد از مدتی روابط عمومی سازمان صدا و سیما گزارش داد: « از تاریخ 21 بهمن تا 20 اسفند تعداد علاقمندان این شبکه در صفحه فیس بوک 29400 نفر بیشتر شده و به بیش از 272000 نفر رسیده است».

این اقدام شبکه تلویزیونی پرس تی‌وی در شرایطی که رسانه‌های جهان می‌کوشند با استفاده از ابزارهای ارتباطی جدید در جذب مخاطب گوی سبقت را از یکدیگر بربایند، کاری کاملا ضروری به نظر می‌رسد.

برای استفاده مفید از این شبکه‌های اجتماعی باید فضای امنیتی و تابو بودن این شبکه‌ها را برداریم و استفاده از این شبکه‌ها را حساس( امنیتی) نکنیم و این شبکه را به عنوان یک امر عادی جاری در نظر بگیریم و در این زمینه به آموزش و فرهنگ سازی دست بزنیم. باید دولت با استفاده صحیح و آموزش از تضعیف یا به خطر افتادن حوزه خصوصی افراد جلوگیری کند. این یک امر بدیهی است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی در حال گسترش است و هر روز تعداد بیشتری از افراد به این شبکه‌ها می‌پیوندند، و با توجه به این امر باید در این زمینه برنامه ریزی کنیم.

فرآوری: زهرا فرآورده

بخش ارتباطات تبیان


منابع: عصر ایران/ ایسنا/ پارسینه

مطالب مرتبط:

قوانین بازی در شبکه های اجتماعی

انتقاد آقایان اینترنتی به فیلترینگ

دستور اخیر رئیس جمهور درباره شبکه‌های اجتماعی