تنوع زیستی - جلسه سوم
اهداف:
چرا تنوع زیستی مهم است؟
- آشنایی با مفهوم زیستگاه
- شناسایی انواع زیستگاه در سطح شهر محل زندگی
- مشخص كردن حیواناتی كه در هر كدام از این زیستگاهها زندگی میكنند.
وسایل مورد نیاز:
فایل ضمیمه موجود در متن درس
3-1 چرا تنوع زیستی مهم است
حال که با اهمیت وجود جاندارانی که اطراف ما و با ما زندگی می کنند آشنا شدید، می خواهیم مختصری درباره اهمیت تنوع زیستی صحبت کنیم تا مقدمه ای باشد برای جلسه آینده.
تنوع زیستی پایه و اساس حیات زمین را تشکیل می دهد. رابطه بین انسان و سایر موجودات زیست کره چنان به هم پیوند خورده است که نابودی یک گونه می تواند یک گزینه از امکانات زندگی انسان را کاهش دهد. تنوع زیستی بستر و زیر ساخت حیات ما را حفظ می کند زیرا علاوه بر آنکه نیازهای اولیه و ضروری انسان ها نظیر خوراک، پوشاک و مسکن را فراهم می آورد سلامتی و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روز افزون ما را نیز تأمین می کند و حافظ سلامت ماست. در حقیقت ما در تمام بخش های زندگی به تنوع زیستی وابسته ایم.
تنوع گیاهان و حیوانات
3-2 زیستگاه
حال که اندکی با اهمیت تنوع زیستی آشنا شدید و تا این جلسه تمام موجودات زنده شهر شناسایی شدهاند. در این مرحله می خواهیم با مفهوم زیستگاه آشنا شویم و انواع زیستگاه را در شهر شناسایی کنیم.
فهمیدن مفهوم زیستگاه، یعنی فهمیدن بخشی از آن رابطههایی كه در اواخر پروژه میخواهیم آنها را پیدا كنیم. اما در این جلسه شما در مورد این رابطهها با دانشآموزان صحبتی نمیكنید. در حال حاضر در مرحله شناسایی هستیم. در بحث رابطهها مجدداً به بحث زیستگاه برخواهیم گشت.
مرحله اول
این سئوال را بین دانشآموزان به بحث بگذارید: "چرا ما انسانها در خانه زندگی میكنیم؟" دانشآموزان پاسخهای مختلفی خواهند داد.
خانه
سه نكته اصلی را خانه یا سرپناه برای ما انسانها تأمین میكند. ما در خانه میتوانیم غذا بخوریم، آب بخوریم، استراحت كنیم و ... و همچنین خانه برای ما یك محیط خصوصی میسازد و ما در آن امنیت داریم. از این بحث این گونه نتیجهگیری كنید كه حیوانات نیز مانند ما انسانها احتیاج به محل زندگی دارند كه اینگونه نیازهایشان را درست مانند ما انسانها برایشان تأمین كند و به این محل زندگی در اصطلاح "زیستگاه" میگویند. و هر حیوانی با توجه به نوع نیازش زیستگاه خاصی را برای خود انتخاب میكند. مانند ماهی كه در آب است و یوزپلنگ كه در دشت و تپهماهورها است.
زیستگاه پرندگان
زیستگاه پستانداران
مرحله دوم
در این مرحله كاری كه دانشآموزان تا جلسه بعد باید انجام دهند را برایشان توضیح دهید:
• دانشآموزان باید زیستگاههای مختلف را در شهرشان شناسایی كنند. یعنی هر جا كه حیوانی میبینند (یا حتی آشیانه و لانه یك حیوان) آن منطقه را بنویسند و تا جایی كه میتوانند بخشهای مختلف تشكیل دهنده آن را مشخص كنند. به عنوان مثال: پارك محله یا درختان حاشیه خیابان ولیعصر، حاشیه كانال آب شهر، جویهای بلوار كشاورز و ... و تعیین بخشها به این صورت: پارك محله: بخش زنده (شامل: درختان نوع الف تا د، حیوانات الف تا د) و منابع غیر زنده (خاك، منبع آب از نوع یك حوض و نهرهای كوچك)
• پس از مشخص كردن انواع زیستگاه، دانشآموزان باید نوع حیواناتی را كه (از بین فهرست حیوانات شهر كه در جلسه قبل تهیه كردهاند) در این محلها وجود دارد، به تفكیك مشخص نمایند.
توجه: در شهرهای بزرگ، یک منطقه مشخص از شهر را که به خانه های دانش آموزان و مدرسه نزدیک است، انتخاب کنید و تمام فعالیت های پروژه را بر روی همین محدوده متمرکز کنید.
توجه: این یک جدول پیشنهادی است و لازم نیست جدول دانش آموزان به همین شکل باشد. مهم کارایی جدول طراحی شده است.
برای زیبایی بیشتر کار می توانند در کاغذهای بزرگ و با استفاده از کاغذهای رنگی و یا ... جدول های خود را درست کنند.
تکلیف: همانطور که در متن درس اشاره شد، برای این جلسه زیستگاه های مختلف شهرتان را اعم از پارك محله یا درختان حاشیه خیابان ولیعصر، حاشیه كانال آب شهر، جویهای بلوار كشاورز و ... و تعیین بخشها به این صورت: پارك محله: بخش زنده (شامل: درختان نوع الف تا د، حیوانات الف تا د) و منابع غیر زنده (خاك، منبع آب از نوع یك حوض و نهرهای كوچك) شنایایی کرده و نتایج را برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو / خرید: علاوه بر شناسایی زیستگاه های مختلف در شهرتان می توانید از پارك ملی خُجیر که زیستگاه بسیاری از حیوانات است بازدید نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر به آدرس اینترنتی زیر مراجعه نمایید.
http://www.tebyan.net/2010/8/29/134895.html
منابع مطالعه: کتاب اقلیم شناسی/ تألیف دکتر ابراهیم جعفر پور/ انتشارات دانشگاه تهران
بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تنظیم: یگانه داودی
مطالب مرتبط
تنوع زیستی - جلسه سوم
تنوع زیستی - جلسه چهارم
تنوع زیستی - جلسه پنجم
تنوع زیستی - جلسه ششم