تبیان، دستیار زندگی
اهداف این جلسه شامل شناسایی حیوانات شهر محل زندگی آشنایی با تنوع درختان و گیاهان محل زندگی ایجاد جرقه اولیه در ذهن و توجه به جایگاه جانوران و گیاهان در سیستم یك شهر می باشد...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تنوع زیستی - جلسه دوم

اهداف:

  • شناسایی حیوانات شهر محل زندگی
  • آشنایی با تنوع درختان و گیاهان محل زندگی
  • ایجاد جرقه اولیه در ذهن و توجه به جایگاه جانوران و گیاهان در سیستم یك شهر

وسایل مورد نیاز:

  • چند برگ روزنامه جهت خشک کردن برگ درختان
  • برگ های متنوع درختان (مطابق آنچه در متن درس اشاره شده است)
  • با توجه به فصل، میوه و بذر درختان

1-1 تنوع درختان و گیاهان محل زندگی

مرحله اول

در این مرحله از دانش آموزان بخواهید برخی از اجزای طبیعی محیط شان را نام ببرند. (مانند: درخت حیاط مدرسه، كوه، نهر آب و ...). چون قرار است ابتدا این اجزاء را بشناسیم تا بعد بتوانیم نقششان را پیدا كنیم، مثلاً در مرحله اول با درختان و گیاهان شهر شروع می‌كنیم. سپس از آنها بخواهید نام چند درخت محیط اطراف را بیان کنند. حال درباه مفهوم تنوع صحبت کنید. اینكه همه درخت ها با اینكه درخت هستند، ولی همه شبیه هم نیستند و كاركردهای متفاوتی می‌توانند داشته باشند. مانند آب كه می‌تواند شور و یا شیرین باشد و جانورانی كه در آن زندگی می‌كنند هم به همین نسبت متفاوتند. یا حتی آب شیرین هم می‌تواند چند نوع باشد، مثلاً آب شیرین سرد یا پر اكسیژن كه در آن قزل آلا می‌تواند زندگی كند و آب شیرین گرم یا كم اكسیژن كه قزل آلا در آن دوام نمی‌آورد و به جای آن محیط خوبی برای گربه ماهی‌هاست. یا همین مثال در مورد انواع كوه‌ها (صخر‌ای، سنگلاخی و ...) یا ساحل‌های مختلف دریاها (گلی، صخره‌ای، ماسه‌ای و ...) یا ...


تنوع حیات

مرحله دوم

در این مرحله تکلیفی كه دانش‌آموزان تا جلسه بعد باید انجام دهند را برایشان توضیح دهید. از دانش‌آموزان بخواهید مظاهر تنوع درخت‌ها و گیاهان را تا جلسه بعد جمع آوری و شناسایی كنند.

مثال: در مورد درخت‌ها ودرختچه‌ها:

تنه درخت: كاغذ بر روی تنه درخت‌های مختلف بگذارند و با مداد سیاه بكشند.

برگ: چند نمونه از برگ همان درختان را جمع‌ آوری و خشك كنند ارتفاع درخت یا درختچه را تخمین بزنند.

میوه و بذر: با توجه به فصل، میوه و بذر مروبط به هر درخت را نیز جمع ‌آوری و خشك كنند.

باید بدانند كدام برگ، میوه و تنه مربوط به هم هستند.

_ طریقه خشك كردن برگ و یا گیاه: برگ و یا گیاهان جمع آوری‌شده را لابه لای برگه‌های روزنامه قرار دهید و بر روی آن اجسام سنگین و یا كتاب بگذارید (دقت كنید كه جسم سنگین تمامی بخش گیاه را به طور یكسان پوشانده باشد). چند روز صبر كنید و هر روز روزنامه‌ها را عوض كنید تا به علت وجود رطوبت برگ یا گیاهشان كپك نزند. دانش‌آموزان باید بتوانند این نمونه‌ها را شناسایی كنند و در مورد خصوصیاتشان تحقیق كنند تا در آینده بتوانند رابطه‌ها را كشف كنند.

تفاوت رنگ در برگ درختان

_ در مورد هر نمونه یك پاراگراف از خصوصیات آن كافی است. لازم نیست نمونه‌ها بسیار زیاد باشد. بلكه مهم شناسایی شدن و خصوصیات آنها است.

_ سعی كنید نمونه‌هایی را جمع كنید كه به نسبت بقیه تعدادشان در اطرافشان زیادتر است.

2-1 تنوع زیستی جانوران

در این مرحله قصد داریم بحث تنوع گیاهان شهر را جمع ‌بندی کرده و در مورد انواع حیوانات شهر صحبت کنیم. شناسایی حیوانات شهر محل زندگی در راستای سیر پروژه است كه در جلسه اول باز شده است. برای آنكه نقش چیزی را بفهمیم باید اول آن را بشناسیم و بعد كاركردش را بفهمیم.

مرحله اول
از دانش‌ آموزان بپرسید: "چه كسانی در شهر ما زندگی می‌كنند؟"

نكته: توجه كنید كه "زندگی می‌كنند" یعنی: موجود زنده هستند و بخشی از دوران زندگی‌شان در آن محل است (به دنیا می‌آیند، رشد می‌كنند، ازدواج می‌كنند، بچه دار می‌شوند و ...) و با محیط خودشان (شهر) تعامل دارند (یعنی هم آنها بر روی محیط شان تأثیر می‌گذارند و نقشی را ایفا می‌كنند و هم محیط بر روی آنها تأثیرگذار است.

پاسخ‌های دانش‌آموزان ممكن است متفاوت باشد. در بین صحبت‌هایشان ممكن است به گیاهان و حیوانات شهر اشاره كنند. اگر اشاره نكردند از آنها بپرسید : "با توجه به مفهوم زندگی كردن چرا ما گیاهان و حیوانات شهر را یادمان می رود و آنها را مثل خودمان شهروند شهر نمی‌دانیم؟" و اگر اشاره كردند از آنها دلایل شان را بخواهید. این بحث را باز بگذارید. این سئوال تنها برای باز كردن یك مسئله است و تلاش برای جواب به آن به هدف پروژه بسیار نزدیك است و به آن كمك می‌كند.

مرحله دوم
همانطور که گفته شد اول باید عناصر یك مجموعه را بشناسیم تا بعد بتوانیم در مورد نقششان قضاوت كنیم و نظر بدهیم. یك گروه دیگر از موجودات زنده شهر حیوانات هستند. از دانش‌آموزان بخواهید كه حیواناتی را كه در شهر دیده‌اند نام ببرند. نكته: طبقه بندی حیوانات را مجددا با بچه‌ها مرور كنید. حیوانات شهر از تمام این دسته‌ها می‌توانند باشند. (خزندگان، پرندگان، پستانداران، ماهی‌ها، بی‌مهرگان شامل: حشرات، عنكبوتیان و ...). ممکن است برای برخی گروه ها قادر به شناسایی نام تک تک آنها نباشید. در این صورت می توانید تنها نام کلی آنها را بنویسید. مثلاً: عنکبوت ها

مرحله سوم
در این مرحله كاری كه دانش‌آموزان تا جلسه بعد باید انجام دهند را برایشان توضیح دهید:

  • دانش‌آموزان باید فهرستی از حیوانات شهرشان (از همه طبقات جانوری) تهیه كنند. برای تكمیل فهرستشان بهتر است به اداره محیط زیست شهرشان بروند و با كارشناسان مربوطه صحبت كنند.
  • نكته: در برخی از طبقات تعداد زیاد است مانند: پرندگان. لزومی به پیدا كردن همه آنها نیست. بلكه آن تعدادی كه شاخص هستند را دانش‌آموز مشخص كند، كافی است .
  • مانند درختان، در مورد هریك از این حیوانات باید توضیح مختصری در مورد خصوصیات، رفتار و شیوه زندگی‌شان جمع‌ آوری كنند.

تکلیف: همان طور که به تفسیر در متن درس بیان شد، تکلیف این جلسه، جمع آوری و شناسایی مظاهر تنوع درخت‌ها و گیاهان است. از مجموعه جمع آوری شده خود عکس تهیه کنید و برای ما ارسال نمایید.

_ مطابق مطالبی که در درس بیان شد فهرستی از حیوانات شهرتان (از همه طبقات جانوری) تهیه كنید و برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای این جلسه کافی است  در محله خودتان به دنبال موجودات زنده ای که در محل شما و با شما زندگی می کنند بگردید. هم چنین از اداره محیط زیست شهرتان بازدید نمایید و از کارشناسان مربوطه در مورد تنوع گیاهان و جانوران محل یا شهر خود صحبت کنید.

منابع مطالعه: فایل ضمیمه شده حاوی اطلاعات مفیدی در ارتباط با تنوع زیستی است.

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی

مطالب مرتبط

تنوع زیستی  - جلسه اول

تنوع زیستی  - جلسه دوم

تنوع زیستی - جلسه سوم
تنوع زیستی - جلسه چهارم
تنوع زیستی - جلسه  پنجم
تنوع زیستی - جلسه ششم