تبیان، دستیار زندگی
سواد رسانه ای، واقعیت اخبار، پشت پرده وقایع جهان و ... اینها اصطلاحاتی هستند که طی چند سال اخیر در عرصه ی ارتباطات نقش بسزایی را ایفا می کنند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : آزاده مرنی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ضرورت وجود سواد رسانه ای


سواد رسانه ای، واقعیت اخبار، پشت پرده وقایع جهان و ... اینها اصطلاحاتی هستند که طی چند سال اخیر در عرصه ی ارتباطات نقش بسزایی را ایفا می کنند.

ضرورت وجود سواد رسانه ای

به عبارت دیگر در عصر ارتباطات و پیدایش وسایل ارتباطی نوین، مردم جهان بیش از پیش تحت بمباران رسانه ای قرار گرفته اند و این امر غیر قابل کنترل است مگر با ایجاد سواد رسانه ای (Media literacy) و افزایش آن.

در واقع امروزه اکثر رسانه ها بالاخص رسانه های غربی، سعی بر آن دارند تا با تحریف اخبار و وقایع جهان، آنچه را که با اهدافشان نزدیک است به مغز مخاطب تزریق نمایند که البته این مسئله با ایجاد سواد رسانه ای قابل خنثی سازی می باشد زیرا از دیدگاه دانشمندان علوم ارتباطات، در عصر نوین سواد رسانه ای شاه کلید واقعیت رسانه ها محسوب می شود.

باید توجه داشت، افرادی که در سطح بالایی از سواد رسانه ای هستند از بینش و قدرت تشخیص گسترده ای برخوردارند و به سهولت می توانند به واقعیت خبر دست یابند و کذب را از صدق جداسازی نمایند و از این رو، این دسته از مخاطبان بیشترین میزان کنترل را بر پیام های رسانه ای داشته و از تاثیرات تحریف شده جلوگیری می کنند.

هدف اصلی سواد رسانه ای این است که به ما قدرت کنترل بیشتری نسبت به تعابیر پیام های رسانه ای بدهد.

باید توجه داشت که تمامی پیام های رسانه ای دارای تفاسیر و ابعاد مختلفی هستند، بنابراین ضروریست که بر عمق پیام دست یافته و ابعاد آن را مورد بررسی قرار دهیم. واقعیت این است که قدرت های رسانه ای سعی دارند تا با روش های خاص خود طرحی نوین از جنگ، ترور، انسانیت و ... در ذهن مخاطب شکل دهند تا با این روند اذهان عمومی را تحت کنترل کامل خود درآورند. اما اگر سواد رسانه ای در بین مخاطبان اشاعه یابد این مهم غیر قابل اجرا خواهد شد زیرا سواد رسانه ای پاسخی ضروری، غیر قابل اجتناب و واقع نگر نسبت به محیط نوین رسانه ای می باشد.

اولین نکته در موضوع سواد رسانه‌ ای توجه داشتن به میزان و نسبت مصرف از هر رسانه در میان انبوه رسانه‌ ها می باشد. خواندن اخبار باید از موضعی به شکل انتقادی انجام شود و نکته بعدی اینکه به نقش دست ‌اندرکاران و مالکان و در واقع سرمنشا رسانه ‌ها هم باید توجه داشت

سواد رسانه ای چیست؟

سواد رسانه‌ ای (Media Literacy) در یک تعریف بسیار کلی عبارت است از یک نوع درک متکی بر مهارت که براساس آن می‌ توان انواع رسانه‌ ها و انواع تولیدات آن‌ ها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی نمود. سواد رسانه‌ ای می‌ تواند به مخاطبان رسانه‌ ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه‌ ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به عبارت دیگر، سواد رسانه‌ ای کمک می ‌کند تا از اخبار رسانه‌ ها به گونه‌ ای هوشمندانه و مفید بهره‌ مند شد.

با سه گام می توان سواد رسانه ای ایجاد کرد :

الف) ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه‌ ای و یا به عبارت بهتر تعیین میزان و نحوه مصرف غذای رسانه ‌ای از منابع ای گوناگون که در یک کلام همان محتوای رسانه هاست.

ب) آموزش مهارت‌های مطالعه یا تماشای انتقادی.

ج) تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه‌ ها که در نگاه اول قابل مشاهده نیست.

بنابر آنچه که به اجمال بدان اشاره شد، اولین نکته در موضوع سواد رسانه‌ ای توجه داشتن به میزان و نسبت مصرف از هر رسانه در میان انبوه رسانه‌ ها می باشد. خواندن اخبار باید از موضعی به شکل انتقادی انجام شود و نکته بعدی اینکه به نقش دست ‌اندرکاران و مالکان و در واقع سرمنشا رسانه ‌ها هم باید توجه داشت.

از آن جایی که سواد رسانه ای از ضرورت خاصی برخوردار است، نهادهای آموزشی، دانشگاه‌ ها و آموزشگاه‌ های مختلف و حتی مدارس نیز ملزم به آموزش اصل سواد رسانه‌ ای می باشند، نهادهای مدنی و صنفی که هر یک جمعی تخصصی را نمایندگی می ‌کنند نیز می ‌توانند اعضای خود را تحت آموزش مستمر در زمینه سواد رسانه‌ ای قرار دهند و بالاخره نهادهای رسانه ‌ای و انتشاراتی هم می‌ توانند مفاهیم ساده شده‌ ای از این بحث‌  را در دستور کار خود قرار داده و اجرا کنند تا با این روش و آموزش همگانی، به هدف ارتقای سطح سواد رسانه ای دست یافته و از آفت تحریف اخبار و عملیات روانی در امان مانند.

آزاده مرنی

بخش ارتباطات تبیان


مطالب مرتبط:

معیار های گزینش خبر

بی سوادان رسانه ای!

حاشیه های دردسر ساز

رسانه عالمانه را بیشتر دوست داریم