تعلق خمس به سهم کارکنان شرکت ها!!
تأخیر پرداخت خمس از سال خمسى به سال دیگر جایز نیست، هر چند هر وقت آن را بپردازد اداى بدهى حاصل مىشود، مكلف پس از رسیدن سال خمسى تا خمس مالش را نداده، نمىتواند در آن تصرف كند، و اگر در آن قبل از پرداخت خمس تصرف كند مقدار خمس آن را ضامن است، و چنانچه با عین مال غیر مخمّس كالا یا زمین و یا مانند آنها بخرد، معامله در مقدار خمس فضولى و موقوف بر اجازه ولىّ امر خمس است، كه پس از اجازه ولىّ امر باید خمس آن كالا یا زمین را به قیمت فعلى حساب نماید و آن را بپردازد.
سهام، در حکم سرمایه بوده و خمس دارد. پس در فرض سوال، هر مقدار از آن که تا پایان سال خمسی، قسطش پرداخت شده باشد، مشمول خمس می‌گردد، ولی می‌تواند خمس آن را پس از فروش سهام پرداخت کند.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در فرض سوال نسبت به مقداری که اقساط آن از سود آن پرداخت شده خمس تعلق می‌گیرد.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی متعلق خمس می‌باشد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سوال خمس دارد.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
در حکم سرمایه است و به تفصیلی که در سرمایه بیان شده است عمل شود.
یادآوری:
در هفت چیز خمس واجب می‌شود: اوّل: منفعت کسب. دوّم: معدن. سوّم: گنج. چهارم: مال حلال مخلوط به حرام. پنجم: جواهری که به واسطه غواصی ـ یعنی فرو رفتن در دریا ـ به دست می آید. ششم: غنیمت جنگ.
هفتم: بنا بر مشهور زمینی که کافر ذمّی از مسلمان بخرد.
و در این قسمت چند مسئله درباره خمس منفعت کسب از آیة الله سیستانی دام ظله را مطرح می کنیم:
ـ هرگاه انسان از تجارت یا صنعت، یا کسب‌های دیگر مالی به دست آورد، اگرچه مثلاً نماز و روزه میتی را به جا آورده و از اجرت آن مالی تهیه کند، چنان چه از مخارج سال خود او و عیالات‌اش زیاد بیاید، باید خمس ـ یعنی یک پنجم ـ آن را بدهد.
ـ اگر به واسطه قناعت کردن، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
ـ کسی که دیگری تمام مخارج او را می دهد، باید خمس تمام مالی که به دست می آورد را بدهد.
ـ اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد، معامله‌ای که کرده صحیح است، و خمس پولی را که به فروشنده داده به صاحبان خمس مدیون می باشد.
ـ اگر مسلمان اثناعشری مالی را که خمس آن داده نشده بخرد، خمس آن به عهده فروشنده است، و بر خریدار چیزی نیست.
ـ اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به مسلمان اثناعشری ببخشد، خمس آن به عهده خود بخشنده است، و چیزی بر این شخص نیست.
ـ اگر از کافر یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد، یا خمس نمی دهد، مالی به دست انسان آید، واجب نیست خمس آن را بدهد.
ـ انسان می‌تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد، و جایزاست دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد، ولی اگر بداند تا آخر سال به آن نیاز پیدا نمی‌کند ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید فوراً خمس آن را بدهد. و اگر برای دادن خمس، سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
ـ اگر منفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند، و خمس باقیمانده را فوراً بدهند.
ـ اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و آن را نفروشد و در بین همان سال قیمتش پائین آید، خمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست.
ـ اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و به امید اینکه قیمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمتش پائین آید، خمس مقداری که بالا رفته ـ بنا بر احتیاط ـ بر او واجب است.
و چند استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:
جواب: تأخیر پرداخت خمس از سال خمسى به سال دیگر جایز نیست، هر چند هر وقت آن را بپردازد اداى بدهى حاصل مىشود، مكلف پس از رسیدن سال خمسى تا خمس مالش را نداده، نمىتواند در آن تصرف كند، و اگر در آن قبل از پرداخت خمس تصرف كند مقدار خمس آن را ضامن است، و چنان چه با عین مال غیر مخمّس كالا یا زمین و یا مانند آنها بخرد، معامله در مقدار خمس فضولى و موقوف بر اجازه ولىّ امر خمس است، كه پس از اجازه ولىّ امر باید خمس آن كالا یا زمین را به قیمت فعلى حساب نماید و آن را بپردازد.
جواب: چیزى از درآمد سال به جاى مال مخمسى كه مصرف شده، استثنا نمىشود.
جواب: استثناى آن اشكال ندارد.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله سیستانی دام ظله
سایت راسخون
مطالب مرتبط:
