قدرت تصمیم گیری فرزندتان را بالا ببرید

تصمیم گیری یک قدرت است

یادم هست زمانی که کودک بودم همیشه دلم می‌خواست لباس و کفش مدرسه یا مهمانی را خودم انتخاب کنم یا تصمیم بگیرم که برای مجلس یا مهمانی چه بپوشم، اتفاقی که هرگز در زندگی و دنیای کودکی ام رخ نداد و حالا بعد از گذشت بیست سال هنوز در مواقع حساس و مهم قدرت تصمیم گیری دقیقی ندارم. حتی وقت مشورت کردن با دیگران!

بخش بزرگی از زندگی انسان‌ها وابسته به تصمیم گیری و نحوه انتخاب آن‌هاست. زمانی که شما در خانه، مغازه و محل کار خودتان هستید، پیش از خواب و بعد از خواب، زمانی که خانه را ترک می‌کنید در حال تصمیم گیری هستید. بگذارید با این مقدمه کوتاه سراغ موضوع اصلی برویم. از همین حالا سعی کنید کودکتان را برای تصمیمات مهمی که قرار است در آینده بگیرد آموزش دهید و او را آماده سازید. خیلی ساده و البته دقیق.

مطمئنم اگر بدانید كودكانی كه حق انتخاب و تصمیم گیری به آن‌ها داده می‌شود، از اعتماد به نفس خوبی برخوردارند و خودشان را ارزشمند و مساوی با دیگران می‌بینند حتی یک ثانیه را هم هدر نمی‌دهید و اقدامات لازم را انجام می‌دهید. دقت کنید که والدین نباید مسئولیت تصمیم گرفتن بچه‌هایشان را بر عهده بگیرند. به بیان ساده‌تر، هیچ پدر و مادری نباید جای فرزندش تصمیم بگیرد. اغلب والدین از روی دلسوزی و به خاطر اینكه بچه‌ها كوچك و كم تجربه هستند، همیشه برای آن‌ها تصمیم گیری می‌کنند و به همین سادگی حس اعتماد به نفس را از آنان می‌گیرند. فرزندتان از وقتی که خردسال هست، باید بیاموزد كه خودش تصمیم بگیرد و بیاموزد که دربزرگسالی قدرت تصمیم گیری یکی از بزرگترین نیازهایش خواهد بود. پس از کودکی گوش فرزندتان را با این جمله آشنا سازید «تصمیم با خودته.»

نقش شما چیست؟

اما، کمک شما از ساده‌ترین راه‌های ممکن آغاز می‌شود؛ مثلاً اگر قرار است کودکی در انتخاب تنقلات مورد نظر خود حق تصمیم گیری داشته باشد، بهتر است دو یا سه خوراکی سالم به او پیشنهاد کنید و اجازه دهید که خودش یکی را انتخاب کند. اگر شما فقط یک انتخاب مجاز برای کودک فراهم سازید، در واقع موقعیتی ایجاد می‌شود که تصمیم گیری صورت نگرفته است.

گاهی به فرزندتان درباره انتخاب‌هایش کمک کنید؛ مثلاً بگویید «اگه جای تو بودم...» این‌گونه دیگر نظر خود را بر او تحمیل نکردید. بهتر است هنگام تصمیم گیری تمام نقاط مثبت و منفی را بازگو کنید؛ اما نهایتاً انتخاب را به عهده خودش بگذارید. ولی هرگز فرزندتان را در انتخاب تنها نگذارید؛ درست است که تصمیم نهایی را او می‌گیرد اما درباره عواقب با وی همراه باشید. حتی اگر گاهی انتخابی نادرست داشت سرزنشش نکنید این کار شما باعث ترس و عقب نشینی او از تصمیم گیری می‌شود. به وی تذکر دهید که تصمیم اشتباهش باعث این اتفاق بوده اما همین طور که دلبندتان بزرگتر می‌شود او را با واقعیت‌های یک انتخاب اشتباه آشنا سازید. فراموش نکنید شما او را برای آینده تربیت می‌کنید. وقتی کودک تصمیم درستی می‌گیرد او را تحسین کنید و کم کم راه‌های صحیح انتخاب کردن را به وی بیاموزید. همه ما می‌دانیم درس‌هایی که در کودکی می‌آموزیم را کمتر از یاد می‌بریم.

 وجود داشتن و نداشتن حق انتخاب

وقتی حق انتخابی وجود ندارد چرایی آن‌را برای کودک توضیح دهید. در برخی موقعیت‌ها نظیر حفظ ایمنی کودک و یا برنامه‌های زمان بندی شده، حق تصمیم گیری وجود ندارد. رعایت مقررات هنگام عبور از خیابان، عدم انجام اقدامات خطرناک نظیر شرکت در آتش بازی و ترک مدرسه در زمان مقرر نمونه‌هایی است از برنامه‌هایی که جایی برای انتخاب و تصمیم گیری ندارد. به کودک توضیح دهید که چرا در این موقعیت‌ها حق انتخاب وجود ندارد و مردم باید از قوانین و برنامه زمانی معینی پیروی کنند.

اطلاعاتی به كودك بدهید تا به وی كمك كند كه سریع‌تر و راحت‌تر تصمیم بگیرد. زمانی که فرزندتان تصمیم خود را گرفت از او به طور مکرر ایراد نگیرید. او کودک است و به زمان بیشتری برای یاد گرفتن این مسایل احتیاج دارد؛ این کار شما در واقع اعتماد به نفس وی را از بین می‌برد.

گاهی وقت‌ها مسئولیت خرید خانه را به فرزندتان بدهید. پیش از خرید می‌توانید به او یاد دهید که مثلاً چه سبزی را  بخرد و یا چه میوه‌ای مناسب خوردن است. خرید به کودکتان کمک می‌کند که بفهمد تصمیم گیری برای خود عواقبی در پی دارد. به بچه‌های بزرگترهم می‌توان یاد داد که هنگام خرید قیمت‌ها را با هم مقایسه کنند و تفاوت بین جنس خوب و بد را دریابند.

البته همیشه همه چیز به این خوبی نیست و تصمیم‌ها به همین راحتی گرفته نمی‌شوند؛ گاهی ممکن است کودک با پول تو جیبی که جمع آوری کرده قصد خریدن دو وسیله داشته باشد اما پول فقط برای خرید یکی از آن دو وسیله کفایت می کند و فرزند شما ناراحت است! یادتان باشد در این مواقع هر کاری انجام دهید جز منصرف کردن فرزندتان از خرید؛ در اینجا رفتار و حرف‌های شماست که بسیار تأثیر گذار است.اگر کودکتان برای خرید هردو وسیله پافشاری می‌کند با او تند برخورد نکنید فقط بگویید: «بهت پول قرض می دم ولی ماه دیگه پول تو جیبی نداری.» یا «تا ماه دیگه صبر کن پول تو جیبی‌ات رو بدم، اون وقت هردو تا وسیله رو با هم بخر...» تمام انتخاب را برعهده خود او بگذارید و به نقاط مثبت تصمیم وی نگاه کنید.

نتیجه گیری

برای همه ما آسانتر است که خود به جای فرزندانمان تصمیم بگیریم. اما تجربه از طریق تصمیم گیری‌های خوب و بد به دست می‌آید. قدرت تصمیم گیری، کودکان خام و بی تجربه را به بزرگسالانی مسئول و مستقل تبدیل می‌نماید. تصمیم گیری موجب احساس تملک بر عمل و مسئولیت در کودکان می‌شود.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه رضایی گلستان

تنظیم: علی سرمدی