مثبت و منفی‌های فیلم «فرشته‌ها با هم می‌آیند»
زائری: مهم‌ترین حسن فیلم کمک به نزدیکی مردم با روحانیت است
کریمان مجد: فیلم، کسب درآمد از منبر رفتن را دین‌فروشی معرفی می‌کند
فیلم ساختن درباره‌ی روحانیت همیشه جذابیت‌ها و حساسیت‌های خاص خودش را داشته است. عاملی که سبب شده تا فیلم‌های با موضوع روحانیت غالباً مورد توجه قرار بگیرند و موضوع بحث‌ها و گفتگوهای جدی شوند و البته حالا چند سالی هست که در نتیجه‌ی همین بحث‌ها و نتیجه‌های حاصل از آن و نیز برگزاری همایش‌هایی مثل «روحانی در قاب سینما»، از میزان حساسیت‌ها کاسته شده و بر میزان جذابیت‌های این سوژه برای سینماگران افزوده شده است؛ چنانکه در جشنواره‌ی فجر گذشته، روحانیت در سینمای ایران، پررنگ‌تر از همیشه با فیلم‌هایی مثل «حق سکوت»، «ناخواسته»، «فرشته‌ها با هم می‌آیند» ، «معراجی‌ها» و «طبقه حساس» مورد توجه قرار گرفته بود.
در همین راستا، سینمای ایران از آغاز عید فطر امسال شاهد اکران فیلم «فرشته‌ها با هم می‌آیند» به کارگردانی «حامد محمدی» (نویسنده‌ی آثاری چون «طلا و مس» و «حوض نقاشی») و تهیه‌کنندگی «منوچهر محمدی» با محوریت «روحانیت» روی پرده‌ی سینماها است و مطابق پیش‌بینی‌ها، فیلم، حامیان و مخالفان زیادی هم پیدا کرده است. عده‌ای تصویر این فیلم از «روحانیت» را پسندیده‌اند و عده‌ای هم آن را تحریف شده و ناقص خوانده‌اند. عده‌ای خانوادگی بودن فیلم و شرافت مضمونی آن را ستودند و گروهی دیگر، نوع نگاه این فیلم را به مقوله‌ی روحانیت به باد انتقاد گرفتند و .... اما تاکنون در میان همه‌ی نقدها و تعریف‌ها، کمتر مجال اظهارنظر خود روحانیون که در حوزه‌ی مضمون فیلم شاید صاحب‌نظرتر از دیگران بودند، فراهم شده است.
از همین رو پایگاه رجانیوز تلاش کرده نظر دو تن از روحانیون فعال در حوزه‌ی فرهنگ و رسانه را پیرامون نقاط قوت و ضعف فیلم «فرشته‌ها با هم می‌آیند» و تصویر روحانیت در آن جویا شود. به همین دلیل، به سراغ «حجت‌الاسلام محمدرضا زائری» و «حجت‌الاسلام سجاد کریمان مجد» رفته و از نقاط ضعف و قوت این فیلم پرسیده:
«حجت‌الاسلام محمدرضا زائری»: حسن فیلم کمک به نزدیکی مردم با روحانیت است
«حجت‌الاسلام محمدرضا زائری» - نویسنده و فعال فرهنگی و رسانه‌ای - در گفتگو با گروه فرهنگی رجانیوز، در مجموع، فیلم «فرشته‌ها با هم می‌آیند» را فیلمی مثبت ارزیابی می‌کند: «من این فیلم را پسندیدم. علی‌رغم اینکه به ازای تولید و عرضه‌ی هر محصول فرهنگی مانند یک فیلم سینمایی، همواره انتقاداتی وجود دارد، اما به نظرم کلیت اولین فیلم آقای «حامد محمدی» مثبت و قابل دفاع است. چون هر قدمی که به منظور نشان دادن چهره‌ای مثبت از روحانیت برداشته شود، به نفع مردم و نظام اسلامی است و هر کاری که در جهت تصحیح روابط بین روحانیت و ملت برداشته شود، شایسته‌ی تقدیر است.»
وی سپس پیرامون جنبه‌های مثبت این فیلم می‌گوید: «این اثر از جهت نشان دادن تصویر مثبت و دوست داشتنی از روحانیت و همچنین نمایش روابط خوب خانوادگی یک طلبه و رابطه‌ی عاشقانه وی با همسر و فرزندانش، بسیار موفق عمل کرده است. همچنین جنبه‌ی بسیار مثبت و خوب دیگری که در این فیلم وجود دارد، زیبا نشان دادن زندگی با چندین فرزند است که رهبر معظم انقلاب نیز در قالب سبک زندگی اسلامی بارها و بارها به آن اشاره کردند و بر روی بحث افزایش جمعیت تأکید ویژه‌ای داشتند. اما مهم‌ترین حسن «فرشته‌ها با هم می‌آیند» کمک به نزدیک شدن رابطه‌ی مردم با روحانیت است. با تمام این توضیحات، فیلم را بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم.»
وی در ادامه پیرامون برخی نقاط ضعف این اثر اضافه می‌کند: «به نظر من لزومی ندارد که برای مثبت نشان دادن جلوه‌ی یک طلبه اصرار کنیم که او شغلی به جز روحانی بودن دارد. چون در واقعیت هم چنین چیزی نیست و اکثر طلبه‌ها و روحانیون کشور، کاری به جز تبلیغ و تدریس ندارند. از طرفی همین کار به حدی وقت‌گیر است که طلبه فرصت نمی‌کند به شغل دیگری بپردازد. البته این که در فیلم نشان بدهیم روحانی کارهای دیگری می‌کند بد نیست، اما حسن خاصی هم نیست. آقای «حامد محمدی» از آن جهت که طلبه‌ی فیلمش را به عنوان برق‌کار معرفی می‌کند که نور را به خانه‌های مردم می‌برد و خانه‌ی آن‌ها را روشن می‌کند، بسیار هنرمندانه عمل کرده است. ولی نکته‌ای که گفتم نباید مورد غفلت واقع شود.»
این نویسنده و فعال فرهنگی و رسانه‌ای در پایان صحبت‌های خود، در نقد کسانی که به تندی از «فرشته‌ها با هم می‌آیند» انتقاد می‌کنند، گفت: «ما در حوزه‌ی فیلم ساختن پیرامون روحانیت تازه‌کار و در حال آزمون و خطا هستیم و نباید خیلی سخت‌گیری و تنگ‌نظری کنیم. میدان تجربه برای فیلم‌سازان باید باز باشد و شایسته است که آن‌ها جرأت پیدا کنند و در حوزه‌ی روحانیت باز هم فیلم بسازند. ما هم باید نقاط ضعف و قوت را بگوییم. در انتها به نظرم اولین ساخته‌ی بلند آقای «حامد محمدی» قابل تقدیر و تشویق است.»
«حجت‌السلام کریمان مجد»: در فیلم، کسب درآمد روحانی از منبر معا‌دل دین‌فروشی است
«حجت‌السلام سجاد کریمان مجد» - مستندساز و معاون نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه هنر - در گفتگو با خبرنگار فرهنگی رجانیوز، بحثش را پیرامون فیلم «فرشته‌ها باهم می‌آیند» این چنین آغاز می‌کند: «به عقیده‌ی من به این فیلم باید به چشم چندگانه‌های آقای «منوچهر محمدی» با موضوع روحانیت نگاه کرد؛ نه به عنوان فیلمی از «حامد محمدی» که کارگردانی این اثر را بر عهده داشته است. در حقیقت، این فیلم، ادامه‌ی آثار قبلی «منوچهر محمدی» یعنی «زیر نور ماه» و «طلا و مس» و «مارمولک» و ... است. چرا که گفتمان تمام این فیلم‌ها شبیه هم است.»
«کریمان مجد» در توضیح بیشتر گفتمان آثار «منوچهر محمدی» می‌گوید: «در تمام فیلم‌های ایشان، طلبه باید خرج و مخارج خود را از راهی به جز تبلیغ دین بدست آورد و البته این موضوع در «فرشته‌ها باهم می‌آیند» بسیار پررنگ‌تر است. در این جا، طلبه حاضر می‌شود برای کسب درآمد، به دعوت یک کارگردان، بازیگر شود. این موضوع برای ایشان خیلی مهم است. البته من کاری به درست یا غلط بودن اینکه یک روحانی از سایر کارها به جز تبلیغ دین کسب درآمد کند، ندارم و این موضوع باید در محافل علمی بحث شود، اما این موضوع که طلبه به هیچ وجه نباید از طریق سخنرانی و تبلیغ پولی کسب کند، کاملاً غلط و اشتباه است.»
وی در ادامه به دیالوگی در فیلم که به وضوح به روحانیون منبری اعتراض می‌کند، اشاره می‌کند: «زمانی که در این فیلم همسرِ «احمد آقا» به چاپ عکسی از وی بر روی مجلات اعتراض می‌کند و چالشی بین آن‌ها شکل می‌گیرد، «احمد آقا» در جواب همسرش می‌گوید: خوب بود که من هم می‌رفتم و منبری می‌شدم و از این راه حقوق می‌گرفتم؟ این دیالوگ کاملاً مشخص می‌کند که ذهنیت آقای «منوچهر محمدی» پیرامون طلبه‌هایی که از راه منبر پول می‌گیرند، چیست. ایشان احتمالاً فکر می‌کنند که این کار یعنی دین‌فروشی و طلبه‌ها اگر از این طریق پولی کسب کنند، درحقیقت دارند دین‌شان را می‌فروشند که این تفکر بسیار غلط و اشتباه است.»
وی سپس در مورد این تفکر اشتباه که اگر طلبه‌ای از راه تبلیغ پولی کسب کند، دینش را فروخته است، اضافه می‌کند: «این بحث مفصل است و ساعت‌ها می‌شود راجع به این موضوع بحث کرد. اما مختصراً عرض می‌کنم که دین‌فروشی یعنی کاستن از دین به بهای گرفتن پول و یا ارائه‌ی آن چیزی که مخاطب می‌خواهد به اسم دین بشنود به بهای گرفتن پول. ولی فردی که در راه دین تلاش می‌کند و وقت می‌گذارد و از وقت خانواده‌اش می‌زند تا مطلبی را آماده و بعد ارائه کند و به خاطر این ارائه هدیه‌ای بگیرد، دین‌فروشی نکرده است. چنین تفکری را علاوه بر فیلم‌های «منوچهر محمدی»، به نحوی در «رسوایی» آقای «ده‌نمکی» هم مشاهده کردیم.»
«کریمان مجد» همچنین پیرامون انتقاد عده‌ای مبنی بر اینکه در فیلم‌های «منوچهر محمدی» طلبه‌های معرفی شده، با سیاست و کارهای دولتی کاری ندارند و فقط به زندگی خصوصی خود می‌پردازند، می‌گوید: «ما نباید از یک فیلم‌ساز توقع داشته باشیم که در طی یک فیلم و در طول 90 دقیقه یک روحانی تراز انقلاب را معرفی کند. بلکه اگر یک فیلم بتواند یک جنبه از زندگی خوب یک طلبه را نشان دهد، کافیست. اما اگر به روند فیلم‌سازی «منوچهر محمدی» نگاه کنیم، می‌بینیم که ایشان دو جنبه‌ی سیاست و علم را در روحانیت نشان نمی‌دهند. روحانیون در این فیلم‌ها جریان‌ساز علمی نیستند و از لحاظ علم و معرفت، جایگاه بالایی ندارند.»
معاون نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه هنر، در خاتمه‌ی صحبت‌های خود، پیرامون جنبه‌های مثبت «فرشته‌ها با هم می‌آیند» عنوان کرد: «روی هم رفته این فیلم از لحاظ ساختاری، به نسبت سینمای فعلی ایران، اثر ارزشمندی است و می‌توان از آن دفاع کرد. «فرشته‌ها با هم می‌آیند» فیلمی است که خانواده‌ها می‌توانند به سینما بروند و با خیال راحت از تماشای آن لذت ببرند. در حالی که برخی از فیلم‌های روی پرده به نحوی است که آدم شرمش می‌آید که با خانواده، آن اثر را ببیند. اما همان طور که عرض کردم، به لحاظ محتوایی، این فیلم ایرادتی جدی دارد.»
منبع: پایگاه اینترنتی خبرگزاری رجا
تنظیم: محسن تهرانی - بخش حوزه علمیه تبیان
