20 نظر درباره ممیزی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره جدید فعالیت‌هایش (دولت یازدهم) بسیاری از چالش‌ها را از میان برداشت. از جمله اقدامات این دوره می‌توان به اصلاح آیین‌نامه ممیزی اشاره کرد که اکنون در مرحله بازبینی کارگروه تخصصی است.
اصلی‌‌ترین چالش حوزه نشر، نبود توافق ملی در حوزه ممیزی بود؛ طی سالیان گذشته یعنی از زمانی‌که ممیزی در کشور مطرح و انجام شد، این موضوع، موافقان و مخالفانی را همراه داشت. این افراد دیدگاه‌های کاملاً متفاوتی دارند.
بدون تردید در این حوزه (ممیزی) همگان را نمی‌شود راضی نگاه داشت اما ارائه یک مدل کلی که مورد توافق نسبی نویسندگان و ناشران _ مجموع موافقان و مخالفان_ باشد، ضرورت دارد. چرا که نبود همین مدل باعث شده است ممیزی در همه دولت‌ها به چالش تبدیل شود.
زمانی که دولت یازدهم روی کار آمد حوزه نشر با چالش‌هایی مواجه بود. از جمله این چالش‌ها می‌توان به مواجهه با اعتراضات ناشران و نویسندگانی که آثارشان در دوره قبل، بنا به دلایلی مشروط شده بود (حدود 650 اثر) اشاره کرد. رسیدگی به این اعتراضات یک چالش بسیار بزرگ بود که مسئولان فرهنگی پاسخگویی به آنها را در دستور کار خود قرار دادند. این آثار اکنون در دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی در حال بازبینی هستند.
سرعت فرایند ممیزی در دولت یازدهم
از طرف دیگر دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید کار جاری و روزانه خود را نیز با سرعت و کیفیت بیشتر از قبل انجام می‌داد؛ در این راستا در بهمن و اسفند سال گذشته، روزانه 180 کتاب برای بررسی و صدور مجوز نشر به این دفتر ارسال می‌شد. این کتاب‌ها نیز باید بررسی و تعیین تکلیف می‌شدند ضمن اینکه در این دفتر، اضطراری برای رسیدن این آثار به بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز وجود داشت. همچنین با آغاز دولت یازدهم، بازبینی رویه‌های جاری این دفتر، نحوه بررسی کتاب‌ها و اعلام نظر درباره آنها همچنین بازبینی در فعالیت همکاران و کارمندان این دفتر در رئوس برنامه‌ها قرار گرفت.
دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره جدید فعالیت‌های خود آیین‌نامه ممیزی را بازبینی کرده است که پس از بررسی در کارگروه به‌زودی در اختیار ادارات ارشاد استان‌ها قرار خواهد گرفت.
دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حُسن‌اعتمادی که به ادارات ارشاد استان‌ها و ناشران دارد، مباحث ممیزی کتاب و صدور مجوز نشر کتاب را به استان‌ها تفویض خواهد کرد.
با آغاز فعالیت دولت یازدهم، فرآیند ممیزی با سرعت بیشتری انجام می‌شود، به‌گونه‌ای که میانگین زمان بررسی و اعلام نتایج در این دوره، به 25 روز کاهش یافته است. مصوبه دیگر دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد، تشکیل کارگروههای کارشناسی در مراکز انتشاراتی است. این فرایند به مشارکت تعداد بیشتری از ناشران سراسر کشور در حوزه ممیزی کتاب کمک شایانی میکند. همچنین شیوه‌نامه تشکیل کارگروههای کارشناسی در استان‌ها تدوین شده است.
آنچه می‌خوانید مجموعه اظهار نظرهای نویسندگان و اهل قلم درباره موضوع ممیزی کتاب و تصمیمات دولت یازدهم در این زمینه است.
| ردیف | گفت و گوشونده | نقل قول کلیدی |
| 1 | علی جنتی، وزیر فرهنگ | می‌توان ممیزی و نظارت را به ناشران سپرد |
| 2 | سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر | تغییراتی در وضعیت ممیزان کتاب رخ داده و روزهای خوبی در راه است |
| 3 | نجفعلی میرزایی، مدیر عامل موسسه خانه کتاب | مناسبات نقد و ممیزی کتاب از جمله مسائل قابل توجه است که کمتر به آن توجه کرده‌ایم. بسیاری از ناشران از سخت‌گیرانه بودن ملاک‌ها و موازین ممیزی کتاب در ارشاد می‌نالند و از آن طرف عده زیادی هم به دنبال هر چه سختگیرانه‌تر شدن روند اعطای مجوز به کتاب‌ها هستند. |
| 4 | خشایار دیهیمی | مترجم کهنه‌کار و زبردست متون فلسفه سیاسی معتقد است واگذاری ممیزی کتاب به ناشران و نویسندگان، نهایتاً به راه‌پیمایی عناصر تندرو کشیده خواهد شد و به جای چند کتاب، بسیاری از کتاب‌ها از دسترس جامعه خارج می‌شوند. |
| 5 | علی معلم دامغانی | حق انتخاب و ممیزی با مردم است. اینکه مردم چه چیزی را دوست دارند و برای چه چیز بیشتر مایه می‌گذارند، به عهده آنان است. |
| 6 | اسماعیل آذر | هم به مولف حق می‌دهم و هم به وزارت ارشاد ولی این دو طوری باید باهم کنار بیایند که حدیث سیخ و کباب باشد؛ یعنی نه سیخ بسوزد و نه کباب! |
| 7 | صادق زیباکلام | در جوامع توسعه یافته چیزی به اسم ممیزی کتاب وجود ندارد. اگر هدف از ممیزی جلوگیری از فساد باشد، ممیزی دقیقا نشان داده که هیچ کاربرد و تاثیری در این موضوع نداشته است. |
| 8 | نجفقلی حبیبی | من فکر می‌کنم که خود اهل علم و قلم به عنوان صاحبان عرصه فرهنگ باید تولی گری این عرصه را به دست بگیرند و یک نهاد اجتماعی مردمی باید وجود داشته باشد که افراد خودشان کار ممیزی را به جای دولت انجام دهند. |
| 9 | محمود آموزگار | ناکارآمدی روش فعلی ممیزی مشهود است. معتقدم دولت باید هزینه‌های فعلی این حوزه را در مسیر فرهنگی صرف کند و با فرهنگ‌سازی میان تولیدکنندگان محتوا از یک سو و با گسترش دامنه رواداری جامعه از سوی دیگر، روحیه نقدپذیری افراد را ارتقا دهد. |
| 10 | محمدرضا زائری | متاسفانه ممیزی که کار بررسی کتاب به او واگذار می‌شود با سلیقه خودش عمل میکند، اما نتیجه کارش به نام انقلاب و جمهوری اسلامی تمام می‌شود. |
| 11 | عماد افروغ | افروغ با اشاره به طرح ممیزی توسط ناشران که خود او در مجلس پیشنهاد کرده، مشکل کتاب نخوان بودن مردم را جای دیگری می داند و می گوید شخصاً معتقدم اگر مسئولیت ممیزی را به خود ناشران واگذار کنیم، این امر به درونی شدن قوانین و مقررات در حوزه فرهنگی جامعه ما کمک میکند |
| 12 | احمد پوری | اگر برای ارزیابی کیفی کتاب‌ها یک گروه کارشناسی انتخاب کنیم که برخی از آثار را بپذیرند و برخی را نه، باز هم همان مسیر گذشته را رفته‌ایم و با قضاوتی سلیقه‌ای روبرو هستیم؛ باید ممیزی را به استقبال یا روی خوش نشان ندادن مردم بسپریم |
| 13 | مهدی گلشنی | عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقد است که ممیزی باید به کارشناسی و ارزیابی تغییر یابد و البته با وجود اینکه در سپردن ممیزی به ناشران اشکالی نمی‌بینم اما در شرایط فعلی با آن موافق نیستم |
| 14 | علی اکبر گرجی | استاد دانشگاه شهید بهشتی معتقد است: هر اندازه که ممیزی وزارت فرهنگ و ارشاد کمتر شود و رعایت خط قرمزها به ناشران و خود نویسندگان واگذار شود، دامنه آزادی بیان توسعه می‌یابد. |
| 15 | ضیاء موحد | همه تقصیرها را نباید به گردن دولت انداخت چون دولت هم با افراد ذی‌نفوذی روبروست که اگر دستشان برسد جلوی چاپ دیوان حافظ و سعدی و مولانا را هم می‌گیرند. |
| 16 | اسدالله امرایی | اهل فرهنگ به کسی توهین و اهانت نمی‌کند و معتقدم که اهل فرهنگ کاملا این آمادگی را دارند که امور مربوط به حوزه چاپ نشر را در اختیار بگیرند و به بهترین شکل آن را پیش ببرند.به هر حال این مردم هستند که تصمیم می‌گیرند چه کتابی بخوانند. |
| 17 | اسماعیل امینی | کسانی که در حوزه نشر فعالیت دارند، نویسنده یا مترجم یا ناشر هستند، که بیشترین صلاحیت را برای کار ممیزی دارند. |
| 18 | سعیدبیابانکی | باید کتاب ها را هم مثل فیلم ها درجه بندی کرد |
| 19 | مهدی فضائلی | مدیر انتشارات سروش گفت: نحوه اعمال ممیزی می‌تواند به لحاظ اجرایی بسیار موثر باشد، چراکه بخش بسیاری از نارضایتی‌ها از نحوه اجرای ممیزی است و ضرورت دارد در اجرای آن تجدید نظر و با شفافیت بیشتری عمل شود. |
| 20 | بیژن علیپور | واگذاری ممیزی به ناشران آمار کیفی کتاب را بالا می‌برد و در بهبود عملکرد ناشران بسیار مهم و تأثیرگذار است. |
منبع: ایبنا
