بهترین تدریس را داشته باشید

بسیاری از معلمان دوست دارند بهترین آموزگار دانش آموزان به لحاظ تدریس باشند. معمولاً همه آن‌ها پایان سال تحصیلی از شاگردان می‌خواهند که برگه‌ای بردارند و درباره میزان رضایتشان از رفتار و نحوه تدریس معلم بنویسند، این اتفاق بسیار خوبی است اما کارایی چندانی ندارد! زیرا معلمان در پایان سال تحصیلی این کار را انجام می‌دهند و دقیقاً آخرین جلسه‌ای که با دانش آموزان دارند و معمولاً چون احساسات حاکم می‌شود اکثر شاگردان رضایت خودشان را اعلام می‌دارند و کمتر کسی شکایتی دارد.

بهترین زمان برای این کار، بعد از امتحانات است که شما هم میانگین نمرات کلاس را در درس دارید و می‌توانید نتیجه زحماتتان را ببینید، هم دانش آموزان در احساسات جدایی و پایان ترم نیستند. حتی می‌توانید به جای یک برگه ساده، با سوالاتی چهار گزینه‌ای از شاگردان نظر سنجی کنید.

آنچه معلمان می‌جویند

هر معلم روش خاصی برای تدریس انتخاب می‌کند، اما با این حال در جستجوی روشی بهتر و کاراتر برای درس دادن هم هست؛ مثلاً با همکاران مشورت می‌کند یا از بازنشستگان این شغل مدد می‌جوید. نمی‌دانم تا به حال پرسشی از دانش آموزان را در تحقیقات خود به کار برده‌اید یا نه؟ آن‌ها بهتر از هر کسی می‌توانند در این امر به شما یاری رسانند.

مثلاً سه نوع تدریس را که دیگران رای بیشتری به آن داده‌اند (در مشورت‌ها) انتخاب کنید؛ از هر سه روش بهره گیرید، بعد از شاگردان بپرسید از کدام طریق درس را بهتر متوجه شدند؟ آن وقت از بهترین روش استفاده کنید.

به طور مرسوم معلمی که شاگردانش در پایان ترم میانگین نمرات بالاتری داشته باشند، بسته به سهل و سخت بودن درس، او را در فرایند تدریس موفق‌تر می‌دانند. عوامل زیادی در یک تدریس موفق تأثیر گذار است؛ مثلاً تسلط معلم بر کتاب، نظم و وقت شناس بودن او، همچنین تدریس ساده همراه با ذوق و سلیقه. در این میان از یک نقش نباید غافل ماند و آن حواس دانش آموزان است. بهترین معلم دنیا در صورت حواس پرت بودن دانش آموز کاری از پیش نخواهد برد. بنابراین، یکی از راه‌های توفیق معلم در تدریس تمرکز حواس شاگردان می‌باشد.

حواس شاگردان را جمع کنید

روز اول تدریس به بچه‌ها بگویید چه رفتارهایی دارید که با دیگران متفاوت است؛ مثلاً اگر تکیه کلامی دارید و یا هر چیز دیگری که فکر می‌کنید ممکن است دانش آموزان برای شوخی و خنده از آن استفاده کنند به آن‌ها بگویید. مثلاً «بچه‌ها من خیلی آرام و شمرده حرف می‌زنم» یا «من عادت دارم هنگام سرو صدا با خودکار به میز بزنم.» گفتن این جملات از حواس پرتی شاگردان جلوگیری می‌کند و جلو استهزاء آنان را می‌گیرد.

ساده و رسمی لباس بپوشید تا حواس بچه‌ها به رنگ، نگین و... لباس شما پرت نشود. قبل از تدریس اگر انگشتر یا ساعتی دارید که ممکن است منجر به عدم تمرکز دانش آموزانتان شود، از دست خارج کنید. در کلاس حتماً تلفن همراه خود را خاموش نگهدارید.

جمله‌ای را همیشه قبل از شروع درس به کار ببرید تا هر زمان که این جمله را می‌گویید شاگردان متوجه شروع درس شوند و حواسشان را جمع‌تر کنند. به روز باشید و تا می‌توانید درباره درسی که می‌دهید اطلاعات و مثال‌های جدید بیابید، این‌گونه تدریس شما زمان بیشتری در ذهن شاگردان می‌ماند و بهتر به یاد می‌آورند. اگر از گچ و تخته سیاه استفاده می‌کنید حتماً دستکش به دست کنید. معمولاً کلاس‌های درس یک ساعت و چهل و پنج دقیقه است این زمان را برای حل تمرین، درس دادن، ارزشیابی، و ده دقیقه استراحت تقسیم بندی کنید، زمان استراحت را که بی شک خودتان هم به آن احتیاج دارید در مرکز این زمان‌ها بگذارید. حتی به شاگردان اجازه دهید در این دقایق چیزی میل کنند.

همکاری دیگران لازم است

مدیر و معاونان مدرسه را در جریان قرار دهید تا هنگام تدریس و حل تمرین مزاحم کلاس شما نشوند؛ زمان استراحت کلاسی را بیان کنید تا اگر ضرورتی پیش آمد در آن زمان به شما دسترسی داشته باشند. جریان هوا را قطع نکنید، پنجره‌ها را باز بگذارید تا هوای تازه وارد کلاس شود. در زمستان که هوا سرد می‌باشد پنجره‌ها بسته است، اما هر از گاهی در کلاس را برای تازگی هوا بازبگذارید.

جویدن آدامس، بازی با مداد و خودکاری که شکلی خاص دارد حواس دانش آموزان را پرت می‌کند. بعد از اتمام تدریس مطالب را از اولین تا آخرین، با بچه‌های کلاس مرور کنید؛ مثلاً بپرسید: «مبحث اول راجع به چی بود؟» (پاسخ شاگردان) «حالا کی می تونه توضیح بده؟»

سعی کنید دو تمرین خارج کتاب به شاگردان بدهید و از آن‌ها بخواهید تا در کلاس پاسخ گویند؛ سپس از طریق پاسخ‌ها متوجه میزان یادگیری دانش آموزان خواهید شد.

نتیجه گیری

 ساده‌ترین تعریفی که می‌توان از تدریس بیان کرد ارائه مطالب آموزشی می‌باشد؛ اما اینکه مطالب آموزشی را چگونه می‌توان به دانش آموزان آموخت مسئله‌ای است که ذهن بسیاری از معلمان را به خود مشغول کرده است. آن‌ها می‌کوشند تا بهترین و موفق‌ترین تدریس را ارائه دهند. امیدواریم این نوشتار آموزگاران را در چنین امری یاری رساند.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه رضایی گلستان

تنظیم: علی سرمدی