بهداشت محیط مدرسه + بهداشت دانش آموزان= مدرسه سالم

هر ساله با ورود فصل پاییز و بازگشایی مدارس، دانش آموزان زیادی در سراسر کشور قدم به مدرسه می‌گذارند تا سال جدید تحصیلی را آغاز کنند. در چند سال اخیر چیزی که به طور جدی درباره محیط مدرسه مورد توجه قرار گرفته بهداشت محیط آنست و مسئولین از اولیاء مدرسه می‌خواهند تا حداکثر تلاش را جهت پاکیزگی این محیط انجام دهند. بر کسی پوشیده نیست که بهداشت مدرسه در گرو بهداشت دانش آموزان و سلامت دانش آموزان در گرو سلامت مدرسه است. بدین معنی که اگر مدرسه شرایط بهداشتی مناسبی داشته باشد و از لوازم و ملزومات طهارت و پاکیزگی تهی نباشد دانش آموزان سالمی در آنجا پرورش خواهند یافت. از طرفی دیگر، شاگردان باید بهداشت فردی و عمومی را رعایت کنند تا از آسیب‌ها کاسته شود.

مهمترین مکان‌ها

سخن از پاکیزگی که به میان می‌آید اکثر افراد ناخودآگاه ذهنشان سمت سرویس بهداشتی می‌رود و چنین نگرشی اهمیت این مکان را نسبت به مکان‌های دیگر می‌رساند. هر مدرسه باید یک نظافتچی مختص سرویس‌های بهداشتی داشته باشد، شخصی که همه روزه دستشویی ها را تمیز کند به خصوص اگر مدرسه ابتدایی است. نظافتچی باید مطمئن شود که مایع دستشویی در جامایعی برای شستن دست‌ها موجود می‌باشد و حتماً باید از مایع دستشویی استفاده گردد؛ چون میکروب‌های موجود در فضا به صابون می‌چسبند.

دستشویی ها باید به تهویه مناسب مجهز باشند تا بتوانند هوای داخل را تسویه کنند و حداقل در هفته دو بار با مایعات کف شو، تمامی سطوح آن شسته شود. تمام مدارس باید جعبه کمک‌های اولیه با همه لوازم متعارف داشته باشند تا در صورت بروز مشکل (زمین خوردن و...) مورد استفاده قرار گیرد.

در فصول سرد سال که بیماری سرماخوردگی شیوع پیدا می‌کند بعد از اتمام زمان کلاس و تخلیه مدرسه، شخصی باید بخاری‌های کلاس‌ها را خاموش کند و در و پنجره‌ها را چند ساعتی باز بگذارد تا هوای کلاس تخلیه شود. صبح قبل از ورود دانش آموزان نیز باید تمام بخاری‌ها را روشن کرد و درها را بست تا هم از هدر رفت انرژی جلوگیری شود وهم کلاس گرم بماند.

بهتر است بوفه مدرسه مأموری جهت نظارت مواد خوراکی داشته باشد؛ اما اگر این امکان وجود نداشت کسی را انتخاب کنند تا از سلامت خوراکی‌ها اطمینان حاصل شود. همچنین، از ورود خوراکی‌هایی مثل لواشک، آب‌میوه های صنعتی، ساندویچ‌های بدون استاندارد، چیپس و پفک جلوگیری گردد.

سعی کنید قبل از شروع مدارس نیمکت کلاس‌ها را شست و شو دهید، چون بچه‌ها در طول روز بسیار با نیمکت تماس دارند و گاهی ممکن است دست به چشم و دهانشان ببرند. باید بدانید تمام این وظایف نباید بر عهده یک نفر باشد مخصوصاً اگر مدرسه دو شیفت است. برای کارهای نظافت مدارس دو شیفت باید حداقل چندنفر را استخدام کرد.

هر مدرسه معلم بهداشتی دارد که ساعتی از طول هفته را با بچه‌ها می‌گذراند و توصیه‌های لازم بهداشتی را به آنان می‌دهد؛ مثلاً طرز صحیح ایستادن، راه رفتن و تغذیه صحیح دانش آموزان را متذکر می‌شود. متأسفانه چون بچه‌ها زیاد به بهداشت توجهی ندارند زمینه بسیاری از بیماری‌ها را برای خود و دیگران فراهم می‌کنند. اگر سیبی را دو نفری گاز بزنند یا از یک نی آبمیوه بنوشند و از این قبیل موارد آسیب زا است. معلم بهداشت می‌تواند جلو چنین رفتارهایی را بگیرد و به کودکان تذکر دهد.

بنابراین، از مربی بهداشت بخواهید برای هر کلاس یک مأمور بهداشت انتخاب کند. وظیفه او اینست که به طور مرتب یا حداقل دو بار در هفته دانش آموزان را چک کند که دستمال و لیوان همراه داشته باشند، مو و ناخن‌هایشان مرتب باشد، از دست فروش‌ها خوراکی تهیه نکنند و تغذیه مناسب میل نمایند.

در فصول سرد که بچه‌ها بیمار می‌شوند مسئولیت‌هایی به دوش مربیان می‌افتد؛ مثلاً اگر در یکی از دانش آموزان علائم سرماخوردگی دیدید سریعاً از والدین کودک بخواهید تا او را به منزل برگرداند. در هر ساعت تفریح از شاگردان بخواهید دست‌های خود را با مایع بشویند که بزرگترین سد در مقابل بیماری‌هاست. از بچه‌ها بخواهید هنگام عطسه و سرفه با دستمالی جلو دهان و بینی خود را بگیرند و از لیوان یکدیگر استفاده نکنند. این‌گونه، از بیماری‌های واگیرداری مثل آبله مرغان و اوریون پیشگیری می شود.

آبله مرغان و اوریون

آبله مرغان یک بیماری با جوش‌های پر از آب می‌باشد که با تب خفیف، بی حالی و خارش همراه است. بعد از ورود ویروس به بدن دو هفته طول می‌کشد تا علایم بیماری ظاهر شود.

در ضمن 2 روز قبل از پیدایش جوش‌ها تا زمانی که تمام جوش‌ها خشک شوند، ممکن است بیماری از طریق ترشحات بیمار و بزاق وی به دیگران سرایت شود؛ پس لازم است تا بهبودی کامل کودک مبتلا را از سایر دانش آموزان دور نگاه داشت.

ویروس اوریون نیز از طریق بزاق و ترشحات فرد بیمار وارد بدن می‌شود و دو هفته بعد باعث تب، ضعف، درد عضلانی و بی اشتهایی می‌گردد. بنابراین اگر دانش آموزی را با فک و لپ ورم کرده دیدید تا زمان آمدن والدین، کودک را به اتاق بهداشت مدرسه ببرید. محیط مدرسه به دلیل تماس نزدیک و مداوم دانش آموزان با یکدیگر، امکان انتقال بیماری‌های بسیاری را فراهم می‌کند.

درنهایت این که

متأسفانه امکانات بهداشتی در بسیاری از نقاط کشور ما یا وجود ندارد و یا اگر هست خیلی کمرنگ می‌باشد، از این رو همه ساله شاهد بیماری‌های واگیردار زیادی هستیم که گریبان کودکان ما را می‌گیرد. بنابراین، مواردی که گفته شد جزء حداقل‌های بهداشتی یک واحد آموزشی است که به راحتی با امکاناتی ساده می‌توانیم جلو شیوع بسیاری از بیماری‌های واگیردار را بگیریم.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مریم عرفانیان

تنظیم: علی سرمدی