پایان انقلاب زیبا با شکنجه

سریال انقلاب زیبا که از اواسط مرداد ماه روی آنتن شبکه اول سیما رفته بود، جمعه شب آخرین قسمتش در حالی روی آنتن قرار گرفت که تصاویر وحشتناک شکنجه‌های مرگبار و منزجرکننده، بدون هشدار قبلی چاشنی تند و غیر قابل تحمل فیلم شده بود. این تصاویر بدون توجه به گروه‌های سنی مختلفی که امکان دارد پای تلویزیون نشسته باشند، به روی آنتن رفت.

سال‌های سال است که پخش تصاویر منزجرکننده در شبکه‌های تلویزیونی همواره مورد توجه قرار گرفته و در صدا و سیمای ما هم پخش صحنه‌های خشن و آزار دهنده همواره از خطوط قرمز‌ بوده است، اما پخش قسمت پایانی سریال انقلاب زیبا، با صحنه‌های خشن و آزار دهنده بدون هیچ گونه هشدار(از طریق زیرنویس و یا در ابتدای پخش سریال) ، مسأله‌ای بود که خیلی‌ها را در ابتدا منزجر و در ادامه متعجب کرد.

انقلاب زیبا در حالی به پخش خود در شبکه اول سیما پایان داد که با این پایان، آغازگر اما و اگر‌های تازه‌ای در خصوص خط قرمز‌های پخش صحنه‌های منزجر کننده در سیما باشد. جالب اینجا است که حامد عنقا نویسنده انقلاب زیبا، چندی پیش در گفت‌وگویی با اشاره به خشونت قسمت‌های پایانی سریال اظهار کرده بود که در قسمت‌های آتی انقلاب زیبا خشونتی را می‌بینید که هیچگاه باورتان نمی‌شد که تلویزیون نشان دهد! انگار خود نویسنده هم باور نمی‌کرد که صحنه‌های خشونت‌باری که روی کاغذ نوشته است در پخش دچار ممیزی نشود، غافل از اینکه جمعه شب تلویزیون ممیزی‌های پیشین خود در خصوص پخش صحنه‌های خشونت‌بار را به کناری می‌گذارد تا صحنه‌های شکنجه مانند برق وصل کردن به صندلی و بدن، کشیدن ناخن و سوزن کردن زیر ناخن و داغ کردن سوزن‌ها و دریل کردن دندان‌ها را مقابل دیدگاه میلیون‌ها تماشاگری به نمایش درآورد که بدون توجه به سن و سال و بی‌خبر از همه‌جا، مقابل تلویزیون نشسته بودند.

علی اصغر محکی کارشناس رسانه معتقد است: ممنوعیت پخش صحنه‌های خشونت‌بار در رسانه ملی با این حجم از مخاطبان، بیش از همه به دلیل تأثیرات مخرب روانی و اجتماعی است که این آثار می‌تواند در ذهن مخاطبان به خصوص قشر کودک و نوجوان بر جای بگذارد؛ مسأله‌ای که باعث می‌شد رسانه ملی در پخش فیلم‌های سینمایی غربی هم همواره از پخش صحنه‌های منزجر‌کننده ممانعت کند. از طرف دیگر پخش صحنه‌های خشونت‌آمیز در شبکه‌های تلویزیونی در تمامی جهان همواره با هشدارهای متعدد در ابتدا و در طول برنامه همراه است تا مخاطبان به خصوص کودکان و نوجوان از ادامه تماشای چنین برنامه‌هایی باز داشته شوند.

بررسی های انجام شده نشان می‌داد که خشونت تصویری در بسیاری از مواقع به خشونت واقعی می‌انجامد.

به‌رغم همه اینها، به‌نظر می‌رسد برنامه‌های خشونت آمیز نزد طیف وسیعی از بینندگان تلویزیون طرفدار دارد. محبوبیت برنامه‌های حاوی خشونت، شاید حاکی از تغییر ذائقه این گروه از مخاطبان باشد که به‌دلیل شور و هیجانی که از این طریق به دست می‌آورند همواره تقاضای بیشتری برای دریافت تصاویر خشن دارند؛ شاید هم دلیل آن عدم‌آگاهی این گروه از مخاطبان از تاثیر تماشای صحنه‌های خشن بر زندگی واقعی شان باشد. به‌طور مثال کودکان به دیدن خشونت زیاد عادت می‌کنند بدون آنکه از اهمیت آن مطلع باشند.

عادت به تماشای خشونت، حساسیت اجتماعی را نسبت به خشونت کاهش می‌دهد و رفته رفته، اعمال خشونت بار، امری عادی تصور می‌شود. مشکل، آنجا جدی‌تر می‌شود که این صحنه‌های خشن، عینا مورد تقلید قرار گیرند. وقتی که صحنه‌های خشن به‌عنوان بازتاب خشونت متراکم برنامه‌های تلویزیونی، در حد وسیع مورد تقلید قرار گیرند، می‌توان گفت که خشونت تلویزیونی بر تمامی جامعه تاثیر گذارده و دیدن خشونت و اعمال خشونت، وجهی عادی و طبیعی از رفتار اجتماعی یک جامعه خواهد شد.

البته اینها به معنای این نیست که تلویزیون به‌عنوان عامل اصلی خشونت اجتماعی شناخته شود اما می‌توان براساس شواهد مطالعاتی، مدعی شد که بین آنچه در صفحه تلویزیون دیده می‌شود و آنچه در زندگی واقعی انجام می‌گیرد پیوند نزدیکی وجود دارد. این ادعا به‌ویژه در مورد سرمشق‌هایی که کودکان از تلویزیون می‌گیرند، به‌گونه‌ای جدی‌تر مطرح است، زیرا کودکان نسبت به بزرگسالان باورپذیری بیشتر و نیز استعداد فرمانبری بیشتری از تصاویر تلویزیونی دارند.

تماشای صحنه‌های خشن، همواره تاثیر یکسانی روی افراد ندارد؛ مثلا تحقیقات نشان داده‌ است در صحنه‌هایی که فرد پرخاشگر پیروز، انتقام کتک‌های غیرمنصفانه گذشته را از رقیب ظالم خود می‌گیرد، تاثیر تماشای این صحنه‌ها روی رفتار مخاطبان، خیلی بیشتر از تماشای صحنه‌های خشن دیگری است که در آن فرد پرخاشگر مثلا از خود دفاع می‌کند یا بدون داشتن توجیه خاص از خود خشونت نشان می‌دهد.

به هر حال آنچه نگران‌کننده است این واقعیت است که در کشور ما تحقیقات کافی درباره آثار تماشای برنامه‌ها و صحنه‌های خشن تلویزیونی صورت نگرفته و آنچه مبنای داوری ماست تا حد زیادی ماحصل تحقیقات غربی‌ها در این زمینه است.

بخش ارتباطات تبیان

منابع: ایسنا/ همشهری آنلاین/ روزنامه جوان

مطالب مرتبط:

رسانه ملی؛ آنچه باید باشد و آنچه هست