بازیافت کاغذ - جلسه ششم
اهداف: بررسی آمار و ارقام مربوط به زباله های کاغذی و صنعت بازیافت آن در ایران
وسایل مورد نیاز: میکروسکوپ - کاغذهای ساخته شده در جلسه پنجم
6-1 مقدمه
آیا می‌دانید هر ایرانی در سال چند کیلوگرم کاغذ مصرف می کند؟ آیا می‌دانید هر ایرانی هر سال چند کیلوگرم کاغذ به‌صورت زباله تولید می‌کند؟ زباله‌های کاغذی در ایران به کجا ختم می شوند؟
امروزه اکثر کشورهای دنیا درصدد راهی برای بازیافت زباله‌های جامد خود هستند. کاغذ نیز که بخش قابل توجهی از زباله های خشک را تشکیل می‌دهد از این قاعده مستثنی نیست.
پیش تر گفتیم که در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا، کاغذهای باطله بیش از یک سوم از الیاف مورد نیاز ساخت کاغذ، از الیاف قدیمی کاغذهای بازیافت شده تأمین می گردد. اگرچه میزان زباله های کاغذی ما نسب به بقیه کشورهای صنعتی کمتر است ولی با این حال نیاز برای بازیافت این گونه زباله ها از نظر شهرداری ها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
با جداسازی زباله های جامد قابل بازیافت، میزان زباله های قابل دفن کمتر می‌شود. این کار نه تنها به کمتر آلوده شدن محیط زیست کمک می کند و هم چنین با استفاده مجدد مواد طبیعی و معدنی موجود در زباله ها بازیافت شده به حفظ منابع طبیعی نیز کمک می شود. در این جلسه به بررسی انواع زباله، درصد زباله های کاغذی و صنایع بازیافت کاغذ در چند شهر بزرگ ایران می پردازیم.
سطل مخصوص زباله کاغذی
6-2 تاریخچه بازیافت در ایران
در ایران برای بازیافت كاغذ، اولین كارخانه در سال 1313 در كرج و دومین آن در سال 1335 تحت عنوان مقوا سازی شرق در تهران و سومین آن در كهریزك در سال 1336 تأسیس شد. کارخانه صالح آباد که در جنوب تهران واقع شده کار بازیافت زباله از جمله تبدیل کاغذ باطله به مقوا را در سال‌های اخیر شروع کرده است. کارخانه بازیافت کاغذ مشهد به زودی کار خود را مبنی بر تبدیل کاغذهای باطله به مقوا راه اندازی خواهد کرد. شرکت صنایع کاغذ سازی کاوه ( سهامی عام ) به تازگی فعالیت جدیدی را در زمینه تولید کاغذ بازیافت آغازکرده است.
این شرکت که وابسته به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی ازسال 1369 فعالیت های خود را آغاز کرده است و ازآن سال تاکنون درحوزه تولید کاغذ فعالیت کرده است. این سازمان تنها مکانی است که تکنولوژی تبدیل کاغذ باطله به کاغذ را دارد.
بقیه کارخانجات بازیافت کاغذ، در واقع کاغذ تولید نمی کنند، بلکه کاغذهای باطله را به مقوا تبدیل می‌کنند. با وجود این که ایران دارای منابع جنگلی زیادی است ولی صنعت کاغذ سازی خصوصاً صنعت بازیافت کاغذ از رونق چندانی برخوردار نیست و قسمت اعظم بازار کشور از طریق واردات تأمین می‌شود.
6-3 مصرف کاغذ
در تهران، کلانشهری با بیش از 10 میلیون نفر جمعیت، روزانه حدود 7000 تن زباله و مواد زاید در تهران تولید می‌شود که کاغذ بخش عظیمی از این مواد زاید را تشکیل می‌دهد. بر اساس آخرین آنالیز فیزیکی انجام شده بر روی زباله شهر تهران به طور متوسط حدود 4/88 درصد از این زباله ها را کاغذ و 4/48 درصد آن را مقوا تشکیل می دهد. به عبارتی 9/4 درصد ( 658 تن) از زباله دفنی را کاغذ و مقوا تشکیل می دهد.
• هر شهروند تهرانی به طور متوسط سالانه 13 کیلوگرم کاغذ مصرف می‌کند. بیش از 60 درصد از کاغذهای مصرفی شهر تهران در سطل زباله ها و یا مخلوط در زباله های شهری ریخته می‌شود، در حال حاضر روزانه 550 تن کاغذ در شهر تولید می‌شود.
• در طی دو سال گذشته در راستای طرح های آموزشی جهت شهروندان تهرانی تعداد 12000 مخزن جمع آوری کاغذ در مدارس شهر تهران توزیع شده است که پیش بینی می‌شود کاغذ و مقوای حاصله بخش قابل توجهی از مواد خام کارخانه مقوا سازی صالح آباد را تأمین نماید. این کارخانه در جنوب تهران در 23 کیلومتری جاده قدیم قم واقع شده و مسول بازیافت مواد زائد جامد از قبیل کاغذ، پلاستیک، شیشه و چوب می‌باشد.
• نرخ هر کیلو کاغذ وارداتی نزدیک به 2 دلار بوده و واردات سالانه کاغذ حدود 550 هزار تن می‌باشد. با این توجه بازیافت کاغذهای باطله نقش موِثری در افتصاد ملی خواهد داشت.
نمودار غلظت انواع زباله های شهر تهران در سال 1384
غلظت انواع زباله های خانگی در انگلستان
طی اطلاعیه‌ای مدیر عامل سازمان بازیافت و تبدیل مواد تهران اظهار داشته است:
o در 7 ماهه اول سال 1385 روزانه به طور متوسط 6 هزار و 852 تن و ماهانه 211 هزار تن زباله تولید شده است. در مجموع تهرانی‌ها در 7 ماهه اول سال جاری یک میلیون و 480 هزار تن زباله تولید كرده‌اند.
• زباله های شهر تهران در سال 1384 نیز 2 میلیون 947 هزار تن بوده كه متوسط روزانه و ماهانه آن به ترتیب 6 هزار 539 تن و 198 هزار تن است. یعنی بیشتر از سال قبل!
o آمارها نشان می‌دهد هرساله با توجه به رشد جمعیت شهر تهران میزان زباله‌های شهری و صنعتی پایتخت افزایش می‌یابد به همین دلیل نقش مردم در بازیافت و تبدیل مردم بسیار حائز اهمیت است.
o عموم مردم باید تحت آموزش های سازمان بازیافت و تبدیل مواد قرار گیرند تا با نحوه صحیح استفاده از مواد، تفكیک زباله‌ها از مبدأ و كمك رسانی به شهرداری در بازیافت و تبدیل مواد آشنا شوند و در واقع به اهمیت جایگاه و نقش خود در این چرخه پی ببرند.
o تا پایان سال 86 تمامی مناطق 22 گانه شهر تهران تحت پوشش طرح تفکیک زباله از مبدا قرار می‌گیرند و در این مدت با آموزش مردم و استفاده از طرح های تشویقی جهت جدا سازی زباله خشک از زباله تر ، فرهنگ سازی لازم صورت خواهد گرفت.
o کارخانه های مقوا سازی و بازیافت کاغذ و مقوا با ظرفیت اسمی 10تن در روز و میزان سرمایه گذاری بالغ بر 300 میلیون تومان در سال 1383 شروع به فعالیت کرده است. برای رسیدن به توسعه پایدار باید رشد صنعت بازیافت بیشترشود .منازل ،ادارات و مدارس مهم‌ترین منابع تأمین کاغذهای باطله هستند .برای بهره برداری بهینه از صنعت بازیافت باید حس مسئولیت در برابر منابع طبیعی را در مردم به وجود آوریم و چه بهتر که از کودکان شروع کنیم.
ایران از نظر تولید زباله رتبه دهم را در دنیا دارد. جداسازی زباله های تر و خشک باید در کشورمان فرهنگ سازی شود. مراکز آموزشی و رسانه ها باید مسولیت این کار را به عهده بگیرند. بخش های خصوصی و دولتی می‌توانند به کمک نیروهای بالقوه مراکز آموزش عالی، تکنیک صنعت بازیافت مواد را پیاده سازی و اجرا کنند. ما نیز می‌توانیم با کمی تلاش و پشتکار از زباله های مان طلا درست کنیم. کشور ژاپن نیمی از 30 میلیون تن کاغذ مصرفیش را به روش‌های مختلف از زباله شهری جدا کرده و از در آمد حاصل از آن سالانه 2 میلیارد دلار به هزینه جمع آوری و دفع زباله های خود کمک می کند .
نگاهی نزدیک تر به الیاف کاغذهای ساخته شده در جلسه قبل بیاندازید: میکروسکوپ و کاغذهای ساخته شده در جلسه پنجم را آماده کنید. این مشاهده را دقیقاً مشابه آزمایش ارائه شده در جلسه سوم انجام دهید. کاغذهای اولیه که ساخته اید، احتمالاً با ضخامت‌های متفاوت خواهد بود. تکه‌های کوچکی از کاغذهای ساخته شده در جلسه گذشته را جدا کرده و زیر میکروسکوپ الیاف کاغذی آن را بررسی کنید. مشاهدات خود را به‌صورت یک جدول (مشابه جدول 2- جلسه سوم) تهیه کنید. برای هر کاغذ ساخته شده یک شماره تعیین کرده و روی آن یادداشت کنید.
آیا با توجه به ضخامت کاغذها الیاف آن ها نیز متفاوت می باشد؟
ارتباط میزان زباله های کاغذی تهران با قطع درختان جنگلی شمال
تکلیف: به سوالات زیر پاسخ داده و برای ما ارسال نمایید. اگر روزی تمام زباله های کاغذی تولید شده در یک روز شهر تهران، بازیافت شود، با توجه به آمار و ارقام موجود در این درس و دروس گذشته تخمین بزنید
الف) این کار باعث قطع نشدن چند درخت تنومند خواهد شد؟
ب) با بازیافت کلیه کاغذهای باطله در عرض یک سال، چند درخت تنومند قطع نخواهد شد؟
ج) اگر در مناطق جنگلی شمال ایران، فرضاً درختان به فاصله 5 متر از یکدیگر قرار گرفته باشند، با بازیافت یک ساله کلیه کاغذهای باطله، چند هزار هکتار از جنگل ها از نابودی نجات پیدا خواهند کرد؟
محل بازدید/ اردو/خرید: در حال حاضر جمع آوری زباله و دفع آنها بر عهده شهرداری‌ها است. به شهرداری محل خود مراجعه نمایید و در مورد جمع آوری زباله های شهری، زباله های صنعتی، زباله های خطرناک پرسش و تحقیق نمایید همچنین در زمینه جمع آوری و باز یافت زباله های کاغذی اطلاعاتی کسب نمایید. از مسئولین بخواهید در مورد درصد "تفكیک زباله در مقصد" در محل سکونتتان آماری ارائه دهند.
منابع مطالعه: برای اطلاع بیشتر در زمینه‌ی بازیافت کاغذ به سایت‌های فارسی زیر مراجعه کنید و اطلاعات مفیدی کسب نمایید.
سایت اینترنتی سازمان بازیافت تهران وابسته به شهرداری http://www.bazyaft.com
وبلاگ اینترنتی سازمان بازیافت مشهدhttp://bazyaft-m.blogfa.com
مطالب مرتبط:
بخش پروژه های دانش آموزی تبیان
تهیه: بهاره امینی - تنظیم: فاطمه گودرزی
