تبیان، دستیار زندگی
سوختگی ها با اتیولوژی های مختلف یکی از علل مهم مرگ و میر در دنیا به شمار می آید. در این مطالعه از مخلوط عصاره کافور، موم عسل، سقز و کنجد که داری اثرات بیولوژیک متعدد هستنند استفاده شد. پس از تهیه موش نژاد....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تقدیر از متوسطه 2 سرای دانش انقلاب

در نهمین جشنواره پروژه های دانش آموزی تبیان

پژوهشگران جوان متوسطه 2 سرای دانش انقلاب به مدیریت جناب آقای محرمعلی خیرآبادی در نهمین دوره جشنواره پروژه‌های دانش آموزی تبیان حضور داشتند.

پروژه ی بررسی پتانسیل عصاره مخلوطی سقز، کافور و کنجد بر روی سوختگی موش نژاد Balbc از این مدرسه جزء تقدیری های سمینارهای این دوره از جشنواره شد. محمد محسن سانکهن، سید محمد محمود سید میرزا آقا بزرگ و عرفان خاقانی زاده پژوهشگران عزیزی هستند که این پروژه را با راهنمایی جناب آقای امیرحسین نوروزنژاد انجام داده اند. در زیر خلاصه ای از این پژوهش ارایه می گردد.

بررسی پتانسیل ترمیم زخم توسط عصاره ی مخلوطی کنجد، سقز، کافور و موم عسل در مدل حیوانی زخم سوختگی

عسل

چکیده:

سوختگی ها با اتیولوژی های مختلف، یکی از علل مهم مرگ و میر در دنیا به شمار می آید. در این مطالعه از مخلوط عصاره کافور، موم عسل، سقز و کنجد که داری اثرات بیولوژیک متعدد هستنند استفاده شد. پس از تهیه موش نژاد Balb-C  و زدودن موهای ناحیه ی لومبار، سکه ای که بر روی قسمت B چراغ الکلی به مدت 30 ثانیه قرار گرفته بود به مدت 3s تماس با محل مورد نظر به منظور القا سوختگی تماس داده شد. عصاره ی مورد نظر به مقادیر مختلف بر روی زخم استعمال و با گروه کنترل مورد مقایسه قرار گرفتند.

پس از یک هفته تیمار به وسیله اندازه گیری قطر زخم مشخص گردید که گروه های مورد آزمایش با تفاوت مشخصی از گروه کنترل بهبود بیشتر و بهتری را دارا بودند. اثر درمانی این عصاره که به نظر می رسد تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. با توجه به مشاهدات نظری عوارض جانبی ای مشاهده نشد.

مقدمه:

سوختگی ها با اتیولوژی های مختلف، یکی از علل مرگ و میر در دنیا هستند، شیوع سوختگی در کشورهای جهان سوم چندین برابر آمریکای شمالی و اروپا است. بسیاری از محققین در پی یافتن داروهایی هستند که با کم ترین عوارض جانبی، بهبهودی سریع تر و کامل تر ایجاد کنند.

عفونت، شایع ترین عارضه ی سوختگی و یکی از مهم ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در این بیماران است. بنابراین استفاده از دارویی مناسب که با ترمیم سوختگی مانع عفونت نیز شود بسیار مۆثر خواهد بود.

کافور یک ماده ی گیاهی است که در سطح جهان به خصوص در آسیا مورد بررسی قرار داشته و دارد. نام علمی این درخت Cinnamonom camphora  می باشد. در عصر ما نوع ترکیبی آن در زمینه ی پزشکی، بهداشت و صنعت کاربردهای وسیعی یافته است.

کافور از قدیم در طب سنتی ایران اهمیت زیادی داشته و کاهش دهنده میل جنسی محسوب می شود. تجویز کافور ممکن است از کانالیزه شدن توبول های سمینیفر به شکل معنی داری کاسته و بالغ شدن سلول های جنسی را کاهش داده و از این طریق ساختار تکاملی دستگاه تولید مثلی جنسی را تحت تأثیر قرار دهد. از باور پیشینیان چنین بر می آید که علاوه بر مصرف کافور به عنوان تحریک کننده ی خون و سیستم تنفسی، محرک روانی و در استعمال خارجی به عنوان یک ماده آرایشی استفاده می شده است.

کنجد که نام علمی آن Sesamumindicum می باشد. این گیاه قدیمی دارای روغنی است که کاربردهای زیادی در علوم مختلف دارد و به دلیل وجود یک ترکیب فلنی آنتی کسیدان به نام سزامولین روغن آن از دوام خوبی برخوردار است. تربانتین که نام علمی آن Turpentine است یک مخلوط روغن و رزین است که در پوست و چوب برخی درختان خانواده ی کاج ها وجود دارد. هم چنین از عبارت تربانتین برای نامبردن از روغن پالایش شده از محلول های رزینی در روغن استفاده می شود. این روغن (که اغلب روغن تربانتین یا جوهر تربانتین نامیده می شود.) مایعی بدون رنگ و فرار با بوی قوی می باشد. عمدتاً از آن به عنوان حلال و رقیق کننده برای رنگ ها و روغن های جلا با پایه ی روغن استفاده می شود.

مواد و روش ها

حیوانات

تعداد 20 راس موش نر نژاد Balb-C به سن پنج هفته از انستیتو پاستور خریداری شد. موش ها در دمای 20 درجه با آب و غذای کافی نگه داری و به 4 گروه 5 تایی تقسیم شدند.

عصاره گیری

در ابتدا روغن کنجد، موم عسل، سقز و کافور به ترتیب با نسبت های 10، 1، 1 ، و 1/2 آماده شدند. سپس موم عسل و سقز را داخل ظرف ریخته و با کمک حرارت کم به فاز مایع وارد شد. پس از حل شدن موارد ذکر شده روغن کنجد اضافه شده و با افزایش حرارت و رسیدن به نقطه جوش، پودر کافور به آرامی به مخلوط حاصل اضافه شد. این روش حاصل یک باور سنتی و حاصل جمع آوری اطلاعات توسط نویسندگان می باشد.

مدل زخم

در گام اول موهای ناحیه ی لومبار موش ها به قطر 1/5 سانتی متر زدوده شد. موش ها به وسیله ی پنبه آغشته به کلروفورم بیهوش شدند. سپس با گرم کردن سکه ای به قطر 1 سانتی متر با آلیاژ 92% مس، 6% نیکل و 2% آلومینیوم بر روی نقطه ی B یک چراغ الکلی در حال سوختن به مدت 30 ثانیه و با تماس دادن آن به مدت زمان 3 ثانیه با ناحیه لومبار زخم ایجاد گردید. گروه های اول، دوم، سوم، به ترتیب با 0/2 ، 0/4، 0/6 گرم عصاره به صورت موضعی تیمار شدند. گروه چهارم نیز به عنوان کنترل و گروه پنجم نیز به منظور بررسی واکنش های احتمالی پوستی مورد آزمایش قرار گرفتند.

پس از گذشت مدت یک هفته وضعیت زخم ها با اندازه گیری قطر آن و نیز مقایسه با کنترل بررسی شد.

موش

یافته ها

پس از گذشت مدت زمان مذبور و اندازه گیری اندازه زخم به صورت کلی نتایج، حاکی از اثر بخش بودن عصاره در ترمیم زخم بوده است. با اندازه گیری مشخص شد که بالاترین میزان ترمیم زخم متعلق به تیمار 0/6 گرم عصاره در روز بوده است. میانگین اندازه زخم ها در موش ها تیمار شده با مقادیر مختلف در مقایسه با میانگین اندازه زخم ها در گروه کنترل نشانگر بهبود %0 در گروه اول، %0 در گروه دوم و %0 در گروه سوم بود.

گروه دیگر که به منظور بررسی آثار احتمالی پوستی مجزا شده بودند نیز به صورت ظاهری هیچ گونه آثار و علامت پوستی ای را نشان ندادند.

بحث و نتیجه گیری

هدف از این مطالعه ترمیم زخم سوختگی درجه دو با استفاده از عصاره ی مخلوطی موم عسل، کنجد، کافور و سقز بوده است که در طی آزمایشات صورت گرفته این ماده پس از یک هفته بر روی ترمیم زخم تاثیر مثبت داشته است. حیوانات مورد مطالعه در مقایسه با کنترل مورد بهبود نسبی قرار گرفتند.

این عصاره در مقایسه با عصاره های دیگر در طرح های مختلف پاسخگوی بهبود زخم زودتری بوده است. در مقاله ی اثر موضعی ترکیب کلم سفید و سفیده ی تخم مرغ بر ترمیم زخم سوختگی دکتر غلامرضا حسن زاده در گروه سولفا دیازین نقره درصد بهبودی 24 درصد بوده است و در گروه مخلوط عصاره ی برگ کلم قرمز و سفیده ی تخم مرغ 32 درصد بهبودی داشته است.

اما در آزمایش اثر عصاره ی مخلوطی کنجد، عسل، کافور و سقز میزان بهبودی پس از یک هفته 36 درصد بهبودی و میزان بهبودی با پماد سولفادیوزین 22 درصد بهبودی صورت گرفته است. عصاره ی این طرح، صد در صد طبیعی و گیاهی بوده و به ظاهر هیچ گونه اثر سمی ای بر وی ندارد و موش ها نسبت به این عصاره آلرژی نشان نمی دهند.

آن طور که به نظر می رسد این عصاره موجب افزایش سرعت رشد موهای موش شده است و برای اولین بار در جهان مورد بررسی قرار گرفته است. مواد این عصاره به وفور در دسترس مردم قرار داشته و از نظر قیمت تقریباً مناسب است. خاصیت ضد میکروبی عسل هم چنین به علت توانایی تولید پروکسید هیدروژن می باشد. پروکسید هیدروژن در عسل با غلظت 1mil mol/L در عسل وجود دارد و با رقیق شدن فعال و به آهستگی آزاد شده و به بافت آسیبی نمی رساند. عسل دارای مخلوطی از شکر و ترکیبات است کربوهیدرات اصلی آن فروکتوز 38% ، گلوکز 31%، بقیه کربوهیدرات آن مالتوز، ساکارز و دیگر کربوهیدرات ها است.

عسل شامل چندین ویتامین B6، C، تیامین، نیاسین، ریبو فلاوین، پانتوتیک اسید و همچنین مواد معدنی شامل کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سدیم، روی و نیز شامل اسیدهای آمینه می باشد. ترکیبات آنتی اکسیدان در عسل شامل Chrysin، Pinobanjsin، Pinocembin و کاتالاز می باشد. این ترکیبات به خصوص ویتامین ها به جذب بیشتر عصاره توسط پوست کمک می کند.

روغن کنجد

روغن کنجد یک روغن گیاهی غنی از اسیدهای چرب غیر اشباع  (امگا 3 و امگا 6) می باشد و دارای خواص آنتی اکسیدانی است. در دانه و برگ گیاه کنجد ترکیبات فنولیک (فنل ها، استرول، لیگنال ها و فلاونونیدها)، آمینو اسیدهای غیر پروتئینی، گلیکوزیدهای سیانوژنیک، آلکالوئیدها، اسیدهای چرب چند گانه غیر اشباع، موسیلاژ، فیفولیپیدها و ویتامین هایی مانند B1، B2، C و E، مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، منیزیم، روی، مس، فسفر و عناصر کمیاب وجود دارد. از اهداف فرعی این طرح بررسی اثر هایپرترمی بر روی این زخم می باشد.

از علایم ویتامین B2 یا ریبوفلاوین می توان به ایجاد زخم در گوشه ی دهان، متورم و سرخ شدن زبان و یا ترک خوردن لب ها اشاره کرد. با پیشرفت کم بود این ویتامین در گوشه ی دهان فرد، زخم ایجاد می شود و فرد نمی تواند دهانش را به راحتی باز کند، زبان فرد ارغوانی رنگ، متورم و دردناک می شود. البته همه ی این علائم با هم بروز نمی کند. بلکه گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می شود.

آنتی اکسیدان های طبیعی معمولاً ترکیبات فولیک گیاهی هستند و می توانند به عنوان عوامل کاهنده (رادیکال های آزاد) کی لیت کننده فلزات و فرونشاننده اکسیژن یکتایی عمل کنند. تحقیقات نشان داده که غذاهای غنی از ترکیبات فنولیک یا یک سری از خصوصیات فیزیولوژیکی همانند آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی، ضد جهش زایی، بازدارنده ی اکسیداسیون لیپو پروتئین و تجمع پلاکت ها، فعالیت ضد التهابی و غیره را دارا می باشد.

ویتامین B6 به جذب پروتئین در بدن کمک می کند. در جلوگیری از ناراحتی های عصبی موثر است و مانع از بروز ناراحتی های پوستی می شود و مانع از بروز پیری زودرس می شود.

با توجه به موارد گفته شده، این عصاره با توجه به دارا بودن اثرات متفاوت که هر یک به نوعی تسریع کننده فرآیند ترمیم زخمی است، و می تواند کاندید مناسبی برای تولید یک داروی موثر بر ترمیم زخم باشد. اثرات آنتی باکتریال عصاره به عدم عفونت و جلوگیری از چرکی شدن آن می تواند کمک نمایند. هم چنین اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و مهار کنندگی اکسیداسیونی عسل در عصاره اثرات آن به مراتب در حالات پاتولوژیک احتمالی در مطالعه مفید بوده است. با توجه به تمامی این موارد نویسندگان این مقاله پیشنهاد پژوهش آینده را در راستای مطالعات تکمیلی ارایه می نمایند.

مطالب مرتبط:

عسل و خواص آن، جلسه اول

زنبور عسل Bee

حشرات مفید

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه سارا خرّمی نژاد

تنظیم: نسرین صادقی