چرا کند می‌نویسی؟!
نوک مداد سیاه میثم با فشار دستش دوباره شکست، آن روز بیشتر وقتش صرف تراشیدن نوک مداد شده بود. با اینکه نیم ساعتی از تکلیف سر کلاسی می‌گذشت و تقریباً همه بچه‌ها دو صفحه از مشق‌هایشان را انجام داده بودند؛ اما هنوز میثم نتوانسته بود نصف صفحه هم بنویسد! همکلاسی میثم شانه‌اش را تکان داد : «چرا اینقدر کند می‌نویسی!؟»
معلم با خودکار قرمزش چند ضربه محکم روی میز زد و بلند گفت: «بچه‌ها! وقت تموم شد.»
در نوشتار دانش آموزان مخصوصاً مقطع ابتدایی، مشکلات فراوانی مانند کند نویسی، کج نویسی، پر فشار نویسی و موارد بسیار دیگری وجود دارد که مجموع این مشکلات بد نویسی نام می‌گیرد. یکی از اصلی‌ترین چنین مشکلاتی کند نویسی است. کند نویسی سبب بروز مشکلات فراوانی در درس املا می‌شود و کودک را در انجام تکالیف ناتوان می‌سازد. اگر کند نویسی در سنین پایین درمان نگردد، در بزرگسالی باعث به وجود آمدن مشکلات دیگری می‌شود.
علت کند نویسی
از علل کند نویسی می‌توان به این موارد اشاره کرد: عدم هماهنگی چشم و دست، عدم صحیح در دست گرفتن قلم و فشار زیاد قلم روی کاغذ، ضعیف بودن عضلات انگشتان و دست، ملال‌آور بودن نوشتن به دلیل ضعف یا عدم داشتن انگیزه و...
تقویت هماهنگی چشم و دست چگونه انجام می‌شود؟
در صورت مشاهده علائم زیر می‌توانید از تمرین‌های تقویت عضلات استفاده کنید:
- شل و ضعیف بودن عضلات دست و عدم رشد.
- طرز گرفتن مداد و كاغذ و عدم استفاده از مدادهای استوانه‌ای.
- فشار زیاد روی مداد و كاغذ، نحوه‌ی نوشتن به صورت قطعه قطعه و جدا از هم.
بنابراین، اولیای خانه و مدرسه باید جهت تقویت هماهنگی چشم و دست برنامه ریزی کنند. اما قبل از انجام برنامه‌ای که برای تقویت هماهنگی چشم و دست طراحی شده، بهتر است اول اطمینان یابند که چشم و دست برتر کودک هر دو در یک طرف قرار دارد. در اغلب افراد طرف راست بدن نسبت به طرف چپ برتری دارد؛ بدین معنی که آنان بیشتر از چشم، گوش، دست و پای راست استفاده می‌کنند. در بعضی هم قسمت چپ بدن برتری دارد و چشم، گوش، دست و پای چپ را مورد استفاده قرار می‌دهند. به همین دلیل ابتدا با انجام تست‌هایی برتری هر کدام از اندام‌ها را مشخص سازید تا دریابید که دانش آموز راست دست همه‌ی فعالیت‌ها را با طرف راست بدن انجام می دهد یا برعکس. فعالیت‌های زیر جهت تقویت هماهنگی چشم و دست مناسب است:
- گرفتن و پرتاب کردن توپ.
- انداختن توپ در حلقه‌ی مینی بسکت.
- تیر اندازی با تفنگ‌های پلاستیکی به سوی هدف.
- انداختن توپ چسبانک به سوی هدفی معین.
- انداختن حلقه‌های پلاستیکی دور چوبی که به صورت عمودی قرار گرفته است.
- بازی با توپ و راکت، البته بهتر است از توپ ابری استفاده شود.
- حمل استکان پر از آب به شکلی که هنگام راه رفتن آب آن نریزد.
- پیچاندن نخ دور قرقره.
- بازی یک قل دوقل.
راهکار برای درمان
کودکان کند نویس قلم را با فشار زیاد در دست می‌گیرند تا حدی که دستشان عرق می‌کند. معلمان باید میزان فشار وارد کردن دست بچه‌ها به قلم را کنترل نمایند. همچنین نکات دیگری نیز باید مورد توجه قرار گیرد از جمله:
- هر گونه ترس و اضطراب را از کودک دور سازید.
- تکالیف مدرسه باید برای دانش آموز شیرین و جذاب باشد.
- به هیچ وجه از مدادها و خودکارهای خیلی بلند و خیلی کوتاه استفاده نشود.
- از کاغذ و برگه‌های سفید مرغوب استفاده گردد؛ در ضمن کاغذها نباید کاهی، روغنی و موج دار باشند.
- هیچ گاه از کاغذهای بدون خط زمینه در ابتدای آموزش کودکان استفاده نشود.
- تا حد ممکن در مدارس از تخته‌ی دارای خط زمینه استفاده شود و اگر از تخته وایت برد استفاده می‌گردد، قلم‌هایی با قطر کوچک به کارگیرید. البته در دوره‌ی ابتدایی نوک قلم وایت برد باید از نوع گرد باشد نه مورب.
- معلمان پیش دبستانی و کلاس اول باید طرز صحیح قلم به دست گرفتن دانش آموزان را هر روز کنترل کنند. قلم باید میان چهار انگشت شصت، اشاره، میانه و انگشتری قرار گیرد. قسمت انتهای قلم را نباید گرفت؛ همچنین انگشتان نباید زیاد به نوک قلم نزدیک باشد.
- به منظور تقویت عمل انبساط و انقباض ماهیچه‌های انگشتان دانش آموزان بهتر است دانه‌های تسبیح را روی زمین ریخته و از کودک بخواهیم آن‌ها را با سر انگشت شصت، اشاره و میانه جمع آوری کند
- هوا نویسی (نوشتن با قلم روی هوا و فضای اطراف) کمک قابل توجهی در تندنویسی می‌کند، این عمل به تسریع حرکات عضلات دست، بازو، ساعد و هماهنگی مغز با چشم و دست تأثیر بسیاری دارد.
- حتماً فاصله و زاویه دید کودک تا دفتر را همواره کنترل نمایید.
- بیشتر فعالیت‌های نوشتاری بچه‌های کند نویس باید در مدرسه و میان همکلاسی‌ها انجام گیرد تا حس رقابت کودک تحریک و خودباوری او رشد کند.
- هر چند وقت یک بار مسابقه‌ی تند نویسی در کلاس انجام گردد تا این گونه کودکان به فعالیت واداشته شوند.
- رنگ آمیزی نقاشی‌ها به صورت حرکت افقی، عمودی و مورب کمک شایانی در تندنویسی دانش آموز دارد.
- کودکان کند نویس را وادار سازید تا روزی 5 دقیقه سینه خیز بروند، چون این عمل در هماهنگی اعضای بدن بسیار موثر است. همچنین قبل از نوشتن، هر روز 5 دقیقه انگشتان کودک را نرمش باز و بسته بدهید.
- ترغیب و تشویق بچه‌ها به خوش نویسی و تندنویسی نیز موثر می‌باشد.
- به علت خستگی زودرس این گونه دانش آموزان، بهتر است فعالیت‌های آنان در چند مرحله انجام گیرد؛ در ضمن به آن‌ها تکالیف کم حجمی بدهید.
- تجربه ثابت نموده انجام بازی‌های محلی که با حرکت سریع و زیاد همراه است، در تندنویسی کودک موثر می‌باشد.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مریم عرفانیان
تنظیم: علی سرمدی
