خلاصه ای از ترجمه تا تنظیم بیان ژن
اهداف:
آشنایی با ترجمه در یوکاریوت ها و پروکاریوت ها
آشنایی با نحوه ی تنظیم بیان ژن
شرح درس:
ترجمه:
وقتی mRNA ی تولید می شود، اطلاعات موجود در توالی نوکلئوتیدی این مولکول جهت ساختن پروتئین استفاده می شود. انتقال پیام از RNA به پروتئین نیاز به زبان دیگر است. به همین خاطر به این مرحله ترجمه گفته می شود. هر سه بازی که کنار هم قرار گیرند یک پروتئین ایجاد می شود. tRNA در ساختن پروتئین بسیار مهم است. شناسایی و اتصال اسید آمینه ی صحیح بستگی به آنزیم هایی به نام آمینوآسیل tRNA سنتتاز دارد که هر اسید آمینه را به صورت کووالان به محل مناسبش روی مولکول های tRNA مربوطه متصل می کنند. برای هر اسید آمینه یک آنزیم سنتتاز مجزا وجود دارد.
ماشین سازنده پروتئین ریبوزوم ها هستند. زیر واحد کوچک ، tRNAها را با کدون های روی mRNA تطبیق می دهد، در صورتی که زیرواحد بزرگ موجب تسریع در واکنش های تشکیل پیوندهای پپتیدی می شود ، که پیوندهای پپتیدی اسیدهای آمینه موجود در زنجیره ی پلی پپتیدی را به یکدیگرمتصل می کند. هر ریبوزوم دارای چهار جایگاه اتصال برای مولکول های RNA است که یکی برای mRNA و سه جایگاه برای tRNA می باشد. این سه جایگاه به نام های A,P,E شناخته می شوند.
ترجمه شامل سه مرحله شروع، ادامه و پایان است. مولکول tRNA به جاگاه P ریبوزوم وارد می شود. آمینواسید بعدی وارد جایگاه A که خالیست می شود. کدون و آنتی کدون با هم جفت شده و مولکول mRNA حرکت می کند. tRNA به جایگاه E حرکت کرده و آمینواسید به جایگاه p می رود.
ترجمه mRNA با کدون AUG شروع می شود. به طوری که اولین اسید آمینه در انتهای آمینی تمام پروتئین های تازه ساخته شده متیونین است. این متیونین در مراحل بعدی حذف می گردد. اکثر مولکول های پروتئینی بین بیست ثانیه تا چند دقیقه ساخته می شوند. سلول می تواند پروتئین هایی که می سازد به یکی از روش های زیر کنترل کند:
برای دریافت فایل آموزشی کلیک کنید.
اگرچه نمونه های تنظیمی در هر مرحله ای از مراحل فوق دیده می شود اما برای اکثر ژن ها، کنترل رونویسی یکی ا از بهترین حالت های تنظیم ژن می باشد. بیان یک ژن به فاکتورهای زیادی مانند نوع سلول، محیط اطراف، سن، پیام های برون سلولی بستگی دارد. باکتری ها از پروتئین های تنظیم کننده ژنی (فعال کننده ها و مهارکنندها) جهت تنظیم بیان ژن هایشان استفاده می کنند.
قسمتی از DNA را که محل اتصال فعال کننده های ژنی یوکاریوتی است، انهانسر (enhancer) می نامند. در یوکاریوت ها پروتئین های تنظیم ژنی متصل به توالی های تنظیم ژنی دور می توانند فعالیت RNA پلی مراز متصل به پروموتور را افزایش و یا کاهش دهند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی
تنظیم: مهساشاه حسینی
