تبیان، دستیار زندگی
سلول برای ادامه حیات خود نیاز به انتقال اطلاعات از یک نسل به نسل دیگر دارد. این انتقال به سادگی اتفاق نمی افتد. در طرحهای قبل در مورد روند این اتفاقات با هم صحبت کردیم . در این چند طرح خلاصه ای از این اتفاقات را با هم بررسی می کنیم.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خلاصه ای از همانندسازی DNA تا رونویسی

اهداف:

آشنایی با همانندسازی DNA

آشنایی با رونویسی

خلاصه ای از همانندسازی dna تا رونویسی

شرح درس:

سلول برای ادامه حیات خود نیاز به انتقال اطلاعات از یک نسل به نسل دیگر دارد. این انتقال به سادگی اتفاق نمی افتد. در طرح های قبل در مورد روند این اتفاقات با هم صحبت کردیم. در این چند طرح خلاصه ای از این اتفاقات را با هم بررسی می کنیم.

همانند سازی DNA:

دو نوع ماده ژنتیکی در موچودات وجود دارد. یکی DNA و دیگری RNA. این دو ماده ژنتیکی از لحاظ ساختار و بازهای تشکیل دهنده شبیه هم هستند البته به غیر از اینکه قند موجود در DNA ، دئوکسی ریبوز و قند موجود در RNA، ریبوز می باشد. بازهای آدنین ، گوانین و سیتوزین در هر دو دیده می شوند، اما تیمین فقط در DNA ، و یوراسیل فقط در RNA دیده می شود.

اولین مرحله در انتقال اطلاعات ژنتیکی از یک سلول به سلول دیگر ، کپی برداشتن از روی نسخه ابتدایی می باشد.

 همانندسازی دارای مراحلی از جمله موارد زیر است:

1) اتصال پروتئین های آغاز کننده به DNA ،
٢) شکستن پیوندهای هیدروژنی بین بازها که باعث جداشدن دو رشته مکمل از یکدیگرمی شود ،
3)الگو قرار گرفتن یکی از دو رشته ،
4) شروع همانندسازی ،
5) تصحیح موارد احتمالی اشتباه

همچنین همانند سازی DNA در پروکاریوت ها به روش نیمه حفاظتی است یعنی یکی از دو رشته به عنوان الگو قرار می گیرد و رشته دوم باقی می ماند. اولین مراحل همانندسازی، باز شدن دو رشته DNA از هم است. در جلو ماشین همانندسازی آنزیمی به نام هلیکاز وجود دارد که با هیدرولیز ATP انرژی لازم برای حرکت در طول DNA و باز کردن مارپیچ مضاعف را امکان پذیر می کند. در ژنوم یوکاریوت ها از چندین مکان این باز شدگی رخ می دهد. مولکول DNA ای که در حال همانندسازی است در زیر میکروسکوپ شبیه به حرف Y می باشد، به این شکل چنگال همانندسازی گفته می شود.

همانند سازی در سلول های یوکاریوتی و باکتری ها به صورت دو طرفه می باشد. این چنگال ها در انسان حدود 100 جفت نوکلئوتید را در ثانیه طی می کنند. این سرعت در باکتری در حدود 1000 جفت نوکلئوتید در ثانیه می باشد. آنزیم DNA پلی مراز مسئول اضافه کردن نوکلئوتیدهای جدید به انتهای 3' زنجیره DNA است. مکانیسم پلیمریزاسیون DNA از 5' به3'  است. نقش آنزیم DNA پلیمراز  در همانندسازی DNA برجسته تر است. جالب است بدانید که میزان اشتباه در این آنزیم تنها یک خطا در هر ده میلیون جفت نوکلئوتید است. جفت شدن بازهای گوانین با تیمین و یا سیتوزین با آدنین که به طور جفت شدن های نادرست محسوب می شوند بسیار ناپداراند و به سرعت باید حذف شوند زیرا همین مقدار کم نیز به اندازه ای خواهد بود که سبب مرگ سلول ها می گردد. اما این جفت شدن های اشتباه توسط آنزیم DNA پلی مراز که عملکرد خود را تصحیح می کند اتفاق نمی افتد. بنابراین این آنزیم دو کاره محسوب می گردد یکی همانندسازی و دیگری تصحیح.

برای دریافت فایل آموزشی کلیک کنید.

آنزیم هلیکاز کار باز کردن دو رشته DNA را برعهده دارد. آنزیم DNA پلی مراز نوکلئوتیدهای جدید را به رشته اضافه می کند و اگر در سر راه آن نوکلئوتیدی به خطا وارد شود، آن را برداشته و نوکلئوتید صحیح را جایگزین می کند.

رونویسی:

DNA به خودی خود نمی تواند منجر به تولید پروتئین شود. به عبارت بهتر بطور مستقیم نمی تواند پروتئین تولید کند. اولین مرحله در خواندن قسمتی از DNA سلول ، کپی برداری از روی توالی DNA به صورت RNA است. به این مرحله رونویسی اطلاق می گردد. رونویسی با جدا شدن و باز شدن پیچش یک بخش کوچک از مارپیچ مضاعف DNA آغاز می شود که این عمل به جهت در دسترس قرار گرفتن بازهای هر دو رشته DNA می باشد. سپس یکی از دو رشته مارپیچ مضاعف DNA به عنوان الگو برای سنتز RNA عمل می کند. پس از اطمینان از صحت جفت شدن، ریبونوکلئوتیدها به صورت کووالان در آمده و با کمک آنزیم دیگری به رشته RNA متصل می شوند. نسخه تولید شده که حاصل فرایند رونویسی است به نام رونوشت شناخته می شود.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی

تنظیم: مهسا شاه حسینی