رونویسی در یوکاریوت ها (2)
اهداف:
آشنایی با شروع رونویسی در یوکاریوت ها
آشنایی با تفاوت های شروع رونویسی در یوکاریوت ها و پروکاریوت ها
آشنایی با اجزای شروع رونویسی در یوکاریوت ها
شروع رونویسی در یوکاریوت ها:
همان طور که طرح " رونویسی در یوکاریوت ها (1) " اشاره شد فرایند رونویسی در یوکاریوت ها نیاز به عوامل عمومی رونویسی دارد و RNA پلی مرازها نمی توانند به تنهایی از عهده رونویسی بر آیند. به خاطر اینکه این مجموعه از پروتئین ها روی تمام پروموترهایی که با RNA پلی مراز II رونویسی می شوند تجمع پیدا کرده اند واژه ی عمومی به آن ها اطلاق می شود. شروع تجمع این مجموعه پروتئینی با اتصال فاکتور عمومی رونویسی TFIID به توالی کوتاهی از مارپیچ دو تایی DNA که دارای نوکلئوتیدهای A و T است صورت می گیرد. به این توالی، توالیTATA یا جعبه TATA گفته می شود.
این اتصال سبب نوعی تغییر شکل موضعی در DNA می گردد که به عنوان یک علامت برای اتصال پروتئین های دیگر روی پروموتر می باشد. این جعبه حدود 25 نوکلئوتید قبل از جایگاه شروع رونویسی قرار دارد. پس از اتصال زیر واحد TFIID به جعبه TATA سایر عوامل دیگر نیز سوار می شوند و همراه با RNA پلی مراز II یک کمپلکس آغاز کننده رونویسی کامل را تشکیل می دهند. حال که RNA پلی مراز همراه با کمپلکس همراه خود به DNA متصل شد باید از آن ها جدا شود تا کار اصلی خود را انجام دهد. آنزیمی به RNA پلی مراز کمک می کند تا با انجام فسفریلاسیون از قید فاکتورهای رونویسی آزاد شود.این رها کردن RNA پلی مراز توسط یکی از زیر واحدهای عمومی به نام TFIIH صورت می گیرد.
فیلم:
برای دریافت فایل آموزشی کلیک کنید.
رونویسی در یوکاریوت ها با کمک عوامل عمومی رونویسی انجام می گیرد. یکی از اجزای این عوامل کار شناسایی توالی TATA را برعهده دارد. سپس RNA پلی مراز نیز به این گروه متصل شده و ایجاد یک کمپلکس می کنند.
حال که با شروع نحوه رونویسی در یوکاریوت ها و پروکاریوت ها آشنا شدید و تفاوت های آن ها را با هم بررسی کردیم نوبت به مرحله بعد می رسد. اصل رونویسی در تمام موجودات زنده یکسان انجام می شود. اما مسیری که رونوشت های RNA طی می کنند تا بتوانند مورد استفاده سلول قرار گیرند با هم متفاوت است. DNA باكتریایی مستقیما بر سیتوپلاسم قرار دارد که ریبوزوم هم در آنجاست. همان طور که در طرح " ریبوزوم‌ها " ذکر شد ریبوزوم ها محل ساخته شدن پروتئین ها هستند. همزمان با رونویسی RNA پیامبر، ریبوزوم ها فوراً به انتهای 5´ آزاد RNA متصل شده و ساخته شدن پروتئین را شروع می کنند.
اما در سلول های یوکاریوتی DNA در هسته است و رونویسی از آن نیز در هسته رخ می دهد اما محل ساخته شدن پروتئین روی ریبوزوم در سیتوپلاسم است. بنابراین قبل از اینکه یک RNA پیامبر یوکاریوتی بتواند ترجمه شود باید از طریق منافذ کوچک موجود در هسته به خارج آن منتقل شود. اما قبل از خروج RNA باید مراحلی تحت عنوان پردازش RNA را پشت سر گذارد. در یوکاریو ت ها اغلب به RNA حاصل از رونویسی که هنوز روی آن پردازش صورت نگرفته تحت نام رونوشت اولیه شناخته می شود.
شاید سوالی که برای شما پیش بیاید این است که اصولاً چرا باید RNA دچار پردازش شود و به عبارت دیگر چرا پس از رونویسی در هسته مستقیماً از سوراخ های پوشش هسته وارد سیتوپلاسم نمی گردد؟ RNA حاصل از رونویسی بسیار ناپایدار است و ممکن است در مسیر دچار آسیب شود بنابراین یکی از فواید پردازش حفظ و ماندگاری RNA می باشد. از طرف دیگر در مرحله پردازش روی RNA نشانه های قرار داده می شود که در مرحله بعد توسط ماشین ساخت پروتئین به راحتی شناخته می شود.
