دعواشو مسئولا میکنند ضربشو مردم میخورن!

اتحاد و انسجام اسلامی یكی از بنیادی‌ترین آرمان هایی است كه بایسته است در سایه تحقق حاكمیت اسلام، تجلی یابد. از این رو، حضرت علی (علیه السلام) آن را نعمت و موهبتی بی‌مانند ارزیابی كرده و خاطر نشان نموده است كه بنیان این ارزش دینی و اجتماعی، اعتقاد به یگانگی مبدأ هستی، پیام‌آور او و قرآن اوست.

بر این اساس، ایشان مهم‌ترین دستاورد رعایت حقوق حاكم از سوی مردم و پرداخت حقوق مردم از سوی حاكم را دستیابی به «وحدت و انسجام» دانسته و برخی آثار و پیامدهای اتحاد و تفرقه را برشمرده‌اند.

اتحاد و انسجام اسلامی در آیینه سخنان امیرالمومنین، علی (علیه السلام)، در اثر گران‌سنگ نهج‌البلاغه، از چنان جایگاهی برخوردار است كه حضرتش آن را موهبت بی‌بدیل الهی معرفی كرده و گرانبهاترین نعمت برشمرده است. این ارزش دینی و اجتماعی، برابر فرموده حضرت علی (علیه السلام)، بر پایه اعتقاد به یگانگی خدا (= توحید)، باور به رسالت پیامبر خاتم (= نبوت) و معجزه جاودان ایشان (= قرآن كریم) بنا نهاده شده و در سایه رعایت حقوق حاكم از سوی مردم و پرداخت حقوق مردم از جانب والی، در جامعه اسلامی نمود خواهد یافت.

اهمیت و جایگاه اتحاد و انسجام اسلامی

از آموزه‌های اثر شریف نهج‌البلاغه این‌گونه برداشت می شود كه حضرت علی (علیه السلام) جایگاه و منزلتی بس والا برای «وحدت امت اسلامی» قائل بوده‌اند؛ به گونه‌ای كه آن را منت و موهبتی بی‌بدیل از جانب خداوند متعال برشمرده‌اند و در نكوهش كوفیان ـ كه قدردان این نعمت نبوده‌اند ـ می‌فرمایند: آگاه باشید! كه شما دست از رشته اطاعت كشیده و با زنده كردن ارزش های عصر جاهلیت، دژ محكم الهی را در هم شكسته‌اید؛ در حالی‌كه خداوند بر این امت اسلامی بر «وحدت و برادری» منت گذارده بود كه در سایه آن زندگی كنند؛ نعمتی كه هیچ كس نمی‌تواند بهای آن را تعیین نماید؛ زیرا از هر ارزشی برتر و از هر كرامتی والاتر است. (الشریف الرضی، نهج‌البلاغه (گزیده‌ای از سخنان حضرت علی ‌(علیه السلام)، ترجمه: محمد دشتی خ192)

امروز تفاهم و وحدت طلبى یك وظیفه است. یك بحث علمى و اعتقادى در نهج البلاغه این حقیقت را به ما نشان مى دهد و ما نمى توانیم چشممان را روى هم بگذاریم و آنچه را كه نهج البلاغه با صراحت مى گوید، ندیده بگیریم

اهتمام و عنایت حضرت علی (علیه السلام) به مسئله «وحدت و انسجام اسلامی» به حدی است كه ایشان برای تحقق این مهم، از حق مسلّم و منصوص خود ـ كه همانا خلافت پس از پیامبر اكرم (صلی الله علیه و اله) است ـ گذشته‌اند و می‌فرمایند: آن‌گاه كه پیامبر به سوی خدا رفت، مسلمانان پس از وی در كار حكومت با هم درگیر شدند؛ سوگند به خدا نه در فكرم می‌گذشت و نه در خاطرم می‌آمد كه عرب، خلافت را پس از رسول خدا (صلی الله علیه و اله) از اهل بیت او بگرداند یا مرا پس از وی از عهده‌دار شدن آن باز دارد! (الشریف الرضی، نهج‌البلاغه(گزیده‌ای از سخنان حضرت علی‌(علیه السلام) ، ترجمه: محمد دشتی ن 62)

ایشان در ادامه، حفظ دین را ـ كه بی‌تردید یكی از مهم‌ترین مبانی اتحاد اسلامی به شمار می‌آید ـ عامل پذیرش حكومت، عنوان و تصریح می‌كنند: پس از خلافت برتافتم تا آنجا كه دیدم گروهی از اسلام بازگشته، می‌خواهند دین محمد (صلی الله علیه و آله) را نابود سازند؛ پس بیم داشتم كه اگر اسلام و اهلش را یاری نكنم، رخنه‌ای در آن دیده،‌ یا شاهد نابودی آن باشم كه مصیبت آن بر من سخت‌تر از رها كردن حكومت بر شماست. پس در میان آن آشوب و غوغا به پا خاستم؛ تا آنكه باطل از میان رفت و كشتی دین در ساحل امن آرامش، پهلو گرفت. (الشریف الرضی، نهج‌البلاغه(گزیده‌ای از سخنان حضرت علی‌(علیه السلام)، ترجمه: محمد دشتی ن 62)

وحدت در نهج البلاغه

بطور کلی حضرت امیر علیه السلام در خطبه هاى خود، عامل همه ى خوشی ها و برخورداری ها و عزت و شرف ملت هاى گذشته را دورى گزیدن از پراكندگى و جدایى و ملازم شدن با الفت و وحدت مى داند و مردم را به یگانگى و حفظ وحدت و الفت تحریص مى كند.

امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه مى فرمایند: در اقوام گذشته هر جا وحدت و اتفاق نظر و هماهنگى و همدلى بین مردم بود، عزت و بزرگوارى و قدرت و شرف متعلق به آن اقوام و ملت ها بود و هر جا دل ها و راه ها از هم جدا شد و وحدت از سر مردم سایه برچید وضع زندگى مردم نابسامان شد و عزت آنها تبدیل به ذلت شد، پیشرفت آنها متوقف شد و دچار عقب نشینى و عقب گرد شدند

ایشان در خطبه هاى خود كینه ى دل ها نسبت به یكدیگر درگیرى و بدخواهى افراد نسبت به هم، پشت كردن و عدم همكارى مردم را علت سقوط و انحطاط آنان ذكر مى كند. (106)

حضرت در نهج البلاغه محور وحدت را رهبرى جامعه مى داند؛ یعنى امام و رهبر جامعه مركز و محور وحدت است و حضرت امیر علیه السلام خطاب به مسلمانان زمان خود بر محور وحدت بودن رهبر و امام تاكید كرده است. با توجه به همین محور بود كه مسلمانان در زمان حضرت رسول اكرم صلى الله علیه و آله به عزت و شرف رسیدند. در حالى كه در زمان حكومت على علیه السلام مردم با بى توجهى خود به رهبرى یعنى بى توجهى به محور وحدت، دچار تفرقه شدند و دنیاى اسلام از آن زمان به انحطاط كشیده شد و تا قرون متمادى نتوانست كمر راست كند. (107)

پی نوشت ها:

106-بیانات مقام معظم رهبرى در خطبه هاى نماز جمعه تهران 14/1/68.

107-بیانات مقام معظم رهبرى در خطبه هاى نماز جمعه تهران 14/1/68.

108-بیانات مقام معظم رهبرى در كنگره هزاره نهج البلاغه (كنگره اول )، 1360.

109-خطبه هاى نماز جمعه تهران ، 25/1/1368 / روزنامه جمهورى اسلامى 26/1/1368.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش نهج البلاغه تبیان

منابع:

سایت تعلیمات اسلامی واشنتگتن

نهج البلاغه از دیدگاه مقام معظم رهبرى حضرت آیت الله العظمى خامنه‏اى ـ محمد مهدی علیقلی

اتحاد و انسجام اسلامی در نهج‌البلاغه ـ مهدی عبداللهی‌پور