حضرت معصومه (س)، شفیعه روز جزا
بیان ویژگی‌هایی از حضرت معصومه (س)
بعد از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ کس و حداقل هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه دخت موسی بن جعفر (سلام الله علیها) نمی‌رسد. حضرت جعفر صادق (ع) در این رابطه می‌فرماید: «با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.»
تعداد امام‌زادگان شایسته تعظیم و تجلیل در «دار الایمان قم» که بر فراز قبور مطهرشان گنبد و سایبان هست، به چهارصد نفر می‌رسد. در میان این چهار صد اختر تابناکی که در آسمان قم نورافشانی می‌کنند، ماه تابانی که همه آن‌ها را تحت‌الشعاع انوار درخشان خود قرار داده، تربت پاک شفیعه محشر، کریمه اهل بیت پیمبر (علیهم‌السلام)، دخت گرامی موسی بن جعفر (ع)، حضرت معصومه (س) است.
پژوهشگر معاصر، علامه بزرگوار، حاج محمدتقی تستری، مۆلف قاموس‌الرجال می‌نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم (ع) با آن همه کثرتشان بعد از امام رضا (ع)، کسی همسنگ حضرت معصومه (س) نمی‌باشد.» محدث گران‌قدر حاج شیخ عباس قمی به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر (ع)، می‌نویسد: «بر حسب آنچه به ما رسیده، افضل آن‌ها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی (ع)، معروف به حضرت معصومه (س) است.» بررسی شخصیت برجسته و فضایل گسترده حضرت معصومه (س) در این صفحات نمی‌گنجد، اما در این نوشته به برخی از ویژگی‌های آن خاتون دوسرا اشاره می‌کنیم:
1- شفاعت گسترده
بالاترین جایگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامی اسلام است که در قرآن کریم از آن به «مقام محمود» تعبیر شده است؛ و گستردگی آن با جمله بلند: (ولسوف یعتیک ربک فترضی) بیان گردیده است. همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم، شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان‌شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد:
1- خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها).
2- شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه (س).
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا (سلام الله علیها) همین بس که شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی طاقه ابریشمی از جانب پروردگار آورد که در آن، جمله «خداوند مهریه فاطمه زهرا را شفاعت گنه‌کاران از امت محمد (ص) قرار داد.» با تقدیر، نقش بسته بود. این حدیث از طریق اهل سنت نیز آمده است.
بعد از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ کس و حداقل هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه دخت موسی بن جعفر (سلام الله علیها) نمی‌رسد، که امام به حق ناطق، حضرت جعفر صادق (ع) در این رابطه می‌فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتناالجنه باجمعهم»: «با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.»
2- عصمت
بر اساس روایتی که مرحوم سپهر در «ناسخ» از امام رضا (ع) روایت کرده، لقب «معصومه» را به حضرت معصومه، امام هشتم اعطا کرده‌اند. طبق این روایت، امام رضا (ع) فرمود: «من زار المعصومه به قم کمن زارنی» «هرکس حضرت معصومه را در قم زیارت کند، همانند کسی است که مرا زیارت کرده باشد.» این روایت را مرحوم محلاتی نیز به همین تعبیر نقل کرده است. با توجه به این که عصمت، به چهارده معصوم (علیهم‌السلام) منحصر نیست، بلکه همه پیامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند؛ و علت اشتهار حضرت رسول اکرم، فاطمه زهرا و امامان (علیهم‌السلام) به «چهارده معصوم»، آن است که آن‌ها علاوه بر مصونیت از گناهان صغیره و کبیره، از «ترک اولی» نیز که منافات با عصمت ندارد، پاک و مبرا بودند.
مرحوم مقرم در کتاب‌های ارزشمند: «العباس» و «علی الاکبر» دلائل عصمت حضرت ابوالفضل و حضرت علی‌اکبر (علیهماالسلام) را بر شمرده است؛ و مرحوم نقدی در کتاب «زینب الکبری» از عصمت حضرت زینب (سلام الله علیها) سخن گفته است؛ و مۆلف «کریمه اهلبیت»، شواهد عصمت حضرت معصومه (س) را بازگو نموده است؛ و با توجه به این که حضرت معصومه (س) نام شریفشان «فاطمه»است و در حال حیات به «معصومه» ملقب نبودند، تعبیر امام (ع) دقیقاً به معنای اثبات عصمت است، زیرا بر اساس قاعده معروف: «تعلیق حکم به وصف مشعر بر علیت است» دلالت حدیث شریف بر عصمت آن بزرگوار بی‌تردید خواهد بود.
3- فداها ابوها
آیت الله سید نصرالله مستنبط از کتاب «کشف اللئالی» نقل فرموده که روزی عده‌ای از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسش‌هایی داشتند که می‌خواستند از محضر امام کاظم (ع) بپرسند. چون امام (ع) در سفر بودند، پرسش‌های خود را نوشته به دودمان امامت تقدیم نمودند. هنگامی که عزم سفر کردند، برای پاسخ پرسش‌های خود به منزل امام (ع) شرفیاب شدند. امام کاظم (ع) مراجعت نفرموده بود و آن‌ها امکان توقف نداشتند. از این رو حضرت معصومه (س) پاسخ آن پرسش‌ها را نوشتند و به آن‌ها تسلیم نمودند. آن‌ها با مسرت فراوان از مدینه منوره خارج شدند و در بیرون مدینه با امام کاظم (ع) مصادف شدند و داستان خود را برای آن حضرت شرح دادند. هنگامی که امام (ع) پرسش‌های آنان و پاسخ‌های حضرت معصومه (س) را ملاحظه کردند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد».
با توجه به این که حضرت معصومه (س) به هنگام دستگیری پدر بزرگوارش خردسال بود، این داستان از مقام بسیار والا و دانش بسیار گسترده آن حضرت حکایت می‌کند.
4- بارگاه حضرت معصومه (س) تجلی‌گاه حضرت زهرا (س)
بر اساس رویای صادقه‌ای که مرحوم آیت الله مرعشی نجفی (ره) از پدر بزرگوارش مرحوم حاج سید محمود مرعشی (متوفای 1338 ه)نقل می‌کردند، قبر شریف حضرت معصومه (س) جلوه‌گاه قبر گم شده مادر بزرگوارش حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) می‌باشد. آن مرحوم در صدد بود که به هر وسیله‌ای که ممکن باشد، محل دفن حضرت زهرا (سلام الله علیها) را به دست آورد، به این منظور، ختم مجربی را آغاز می‌کند و چهل شب آن را ادامه می‌دهد، تا در شب چهلم به خدمت حضرت باقر و یا حضرت صادق (علیهماالسلام) شرفیاب می‌شود، امام (ع) به ایشان می‌فرماید: «علیک بکریمه اهل البیت» «به دامن کریمه اهل بیت پناه ببرید.» عرض می‌کند: بلی من هم این ختم را برای این منظور گرفته‌ام که قبر شریف بی‌بی را دقیقاً بدانم و به زیارتش بروم. امام (ع) فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه در قم می‌باشد.» سپس ادامه داد: «برای مصالحی، خداوند اراده فرموده که محل دفن حضرت فاطمه (سلام الله علیها) همواره مخفی بماند و لذا قبر حضرت معصومه را تجلی‌گاه قبر آن حضرت قرار داده است. هر جلال و جبروتی که برای قبر شریف حضرت زهرا مقدر بود، خداوند متعال همان جلال و جبروت را بر قبر مطهر حضرت معصومه (س) قرار داده است.»
5- پیشگویی امام صادق (ع)
امام جعفر صادق (ع) در ضمن حدیث مشهوری که پیرامون قداست قم به گروهی از اهالی ری بیان کردند، فرمودند: «تقبض فیها امراءه هی من ولدی، واسمها فاطمه بنت موسی، تدخل‌بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم» «بانویی از فرزندان من به نام «فاطمه» دختر موسی، در آنجا رحلت می‌کند، که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.» راوی می‌گوید: من این حدیث را هنگامی از امام صادق (ع) شنیدم که حضرت موسی بن جعفر (ع) هنوز دیده به جهان نگشوده بود.
پیشگویی امام صادق (ع) از ارتحال حضرت معصومه (س) در قم، پیش از ولادت پدر بزرگوارش، بسیار حائز اهمیت است و از مقام بسیار شامخ آن حضرت حکایت می‌کند.
6- رمز قداست قم
در احادیث فراوانی از قداست قم سخن رفته و تصویر آن در آسمان چهارم به رسول اکرم (ص) ارائه شده است. امیر مۆمنان (ع) به اهالی قم درود فرستاده و از جای پای جبرئیل در آن سخن گفته و امام صادق (ع) قم را حرم اهل بیت معرفی کرده و خاک آن را پاک و پاکیزه تعبیر کرده است. امام کاظم (ع) قم را عش‌آل محمد (آشیانه آل محمد (ص)) نامیده و یکی از درهای بهشت را از آن اهل قم دانسته است. امام هادی (ع) اهل قم را «مغفور لهم» (آمرزیده) تعبیر کرده و امام حسن عسکری (ع) از حسن نیت آن‌ها تمجید کرده و با تعبیرات بلندی، اهالی قم را ستوده است. این‌ها و ده‌ها حدیث دیگری که در قداست و شرافت قم و اهل قم از پیشوایان معصوم به ما رسیده، فضیلت و عظمت این سرزمین را برای همگان روشن می‌سازند، جز این که باید دید راز و رمز این همه شرافت و قداست چیست؟
حدیث فوق که پیرامون ارتحال حضرت معصومه (س) به عنوان پیشگویی از امام صادق (ع) نقل شد، از راز و رمز آن پرده بر می‌دارد و روشن می‌سازد که این همه فضیلت و شرافت، از ریحانه پیامبر، کریمه اهل بیت، مهین بانوی اسلام، حضرت معصومه (س) سرچشمه می‌گیرد، که در این سرزمین دیده از جهان فرو بسته، گرد و خاک این سرزمین را توتیای دیدگان حور و ملائک نموده است.
7- تنها خواهر امام هشتم
نجمه خاتون، همسر گرامی امام کاظم (ع)، تنها دو فرزند در دامان خود پرورش داد و آن‌ها عبارتند از:
1- خورشید فروزان امامت، حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع).
2- ماه تابان عصمت، حضرت معصومه (س).
محمد بن جریر طبری، دانشمند گران‌مایه شیعه در قرن پنجم هجری، بر این واقعیت تصریح نموده است.
مدت 25 سال تمام، حضرت رضا (ع) تنها فرزند نجمه خاتون بود، پس از یک ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره‌ای تابان از دامن نجمه درخشید که هم سنگ امام هشتم (ع) بود و امام (ع) توانست والاترین عواطف انباشته شده در سویدای دلش را بر او نثار کند.
بین حضرت معصومه (س) و برادرش امام رضا (ع) عواطف سرشار و محبت زایدالوصفی بود که قلم از ترسیم آن عاجز است.
در یکی از معجزات امام کاظم (ع) که حضرت معصومه نیز نقشی دارد، هنگامی که مرد نصرانی می‌پرسد: «شما که هستید؟» می‌فرماید: «انا المعصومه، اخت الرضا» «من معصومه، خواهر امام رضا (ع) هستم.» این تعبیر از محبت سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش امام رضا (ع) و از مباهات او به این خواهر برادری سرچشمه می‌گیرد.
8- نامه دعوت
محبت و مودت این خواهر و برادر در سطح بسیار بالا بود، به طوری که مفارقت امام هشتم (ع) برای حضرت معصومه (س) بسیار سخت بود، جدایی حضرت معصومه (س) نیز برای امام هشتم (ع) قابل تحمل نبود؛ بنابر این، پس از استقرار امام هشتم (ع) در مرو، نامه‌ای خطاب به حضرت معصومه (س) مرقوم فرموده، آن را توسط غلام مورد اعتمادی به مدینه ارسال نمود.
جالب توجه است که حضرت رضا (ع) به غلام دستور داد که در هیچ منزلی توقف نکند، تا آن مرقومه را در اندک زمان ممکن به مدینه منوره برساند. حضرت معصومه (ع) نیز به مجرد دریافت دست خط برادر، رخت سفر بست و خود را مهیای سفر نمود.
منبع: راسخون
