از جنبش طراحی آرام چه می دانید؟
کره زمین؛ ساکنینش را به مانند فرزند در آغوش کشیده است. این مادر آرام می‌چرخد مبادا که فرزندانش آسیبی ببینند. او از کنار خورشید و ماه ؛ ستاره‌ها و سیاره‌ها رد می‌شود و دستی تکان می‌دهد. آنها به حال زمین مادر غبطه می‌خورند. زیرا می‌دانند که خودشان شرایط نگهداری از این همه فرزند را ندارند. در نتیجه همگی به غیر از خورشید و ماه مهربان؛ با او دشمنی می‌کنند و از روی حسادت به سوی زمین و فرزندانش امواج خطرناک و هراز گاهی سنگ پرتاب می‌کنند. برای همین زمین مادر؛ بر سر فرزندانش روانداز مخصوصی کشیده‌است تا آنها را در برابر صدمات دشمنانش حفظ کند. فرزندان به این روانداز "لایه ی اوزون" می‌گویند.از طرف دیگر زمین مادر؛ برای فرزندانش اندوخته‌ای از آب و غذا می‌سازد. خداوند مهربان رموز ساخت آب؛ غذا و روانداز مخصوص را به زمین مادر یاد داده است و هیچ سیاره وستاره‌ای تا کنون مشاهده نشده که این رموز را بداند.
اما متاسفانه فرزندان به جان اندوخته‌های این مادر آرام افتاده‌اند. برای تصاحب بیشتر اندوخته‌ها، با هم زد و خورد کرده و پسماندهایشان را در خانه امن او می‌ریزند. چون می‌دانند که مثل همیشه زمین مادر با صبوری پسماندها را تمییز کرده و خانه‌ای آراسته برای آنها می‌سازد. این فرزندان تخریب گر چند وقت است پسماندی به نام " گازهای گلخانه‌ای" تولید می‌کنند و نمی‌دانند که این گازها قسمت هایی از رو انداز مخصوص را پاره کرده‌است.
قطعا زمین مادر با دیدن این رفتار‌ها از فرزندانش دلگیر می‌شود. او می‌داند که اگر روانداز مخصوص کاملا از بین برود و تمام اندوخته‌اش تمام شود دیگر نمی‌تواند آنها را بسازد. از روزی می‌ترسد که مجبور شود بنشیند و ببیند که فرزندانش؛ با دست دشمنانش از بین می‌روند. حتی خورشید مهربان که دوست زمین است و روشنایی فرزندانش را فراهم می‌کند، این حقیقت را هزاران بار به زمین یادآوری کرده است که اگر روانداز مخصوصش از بین برود؛ برخی از امواج نورانی‌اش موجب مرگ فرزندانش می‌شود. اما فرزندان زمین با سرعت به پیش می‌روند. هیچ هماهنگی بین ضرباهنگ حرکت مادر و فرزندانش وجود ندارد. آنها فکر می‌کنند هرچه سریعتر از اندوخته‌های زمین مادر؛ برداشت کنند موفق‌تر خواهند بود. نمی‌دانند روزی مادر خسته خواهد‌شد و حتی شاید دیگر نتواند آب و غذا و روانداز مخصوص برای آنها تامین‌کند.
زمین مادر برای اینکه فرزندانش را با ضرباهنگ و سرعت حرکت خودش هماهنگ کند، زمان را استخدام کرده است. اما فرزندان می‌خواهند از زمان جلو بزنند. زمین تا‌کنون غصه‌اش را در دلش نگه‌داشته‌است. این مادر فعلا تا جایی که در توان دارد در حال زدودن پسماندهای فرزندانش است. آرام حرکت می‌کند و هیچ گله و شکایتی ندارد.
اما خوشبختانه چند وقت پیش، برخی از فرزندان زمین با ایجاد " جنبش آرام " (Slow movement) ، همه‌ی ساکنین زمین را به مصرف آهسته از اندوخته‌های زمین مادر دعوت می‌کنند و دائم هشدار می‌دهند که اگر با چنین سرعتی اندوخته‌هایش را استفاده کنید؛ خودش نیز از بین می‌رود و ما مجبور هستیم مادر اصلیمان را رها کرده و به جای دیگری برویم.
طرفداران این جنبش، معتقد هستند که هیچ دلیلی ندارد برای پیشرفتمان با سرعت؛ از اندوخته‌های زمین استفاده کنیم. بهتر کمی آرام تر رفتار کنیم. سرعت ما را به سمت نزول می‌برد. در این پیشروی سرعتی، منافعی که به دست می‌آوریم در مقایسه با منافعی که از دست می‌دهیم، بسیار ناچیز است.
به عبارتی جنبش آرام، طرفدار یک تغییر فرهنگی در جهت کند شدن روند زندگی است. به طور کلی این جنبش ابتدا تحت عنوان جنبش " غذای آرام " (Slow food) در تقابل با جنبش " غذای سریع " (Fast food)؛ در سال 1986 توسط کارلو پترینی (Carlo Petrini) در شهر رم؛ ایجاد شد. این جنبش ابتدا با هدف مخالفت با افتتاح یکی از شعبه‌های مک دونالد، شکل گرفت و بعد‌ها ابعاد دیگری از این جنبش، شامل شهر آرام (Slow city) ؛ زندگی آرام (Slow living) و طراحی و معماری آرام (Slow architecture & Slow design) در دنیا مطرح شد.
در حال حاضر به حمایت از این جنبش؛ موسساتی در چندین کشور به وجود آمده‌است. حتی برخی از شرکت‌های طراحی و معماری؛ توریستی و رستوران‌ها شعارهای این جنبش را سرلوحه فعالیتهایشان قرار داده‌اند.برای اینکه بخواهیم در جهت اهداف جنبش آرام و در حقیقت حفظ منابع و ثروتهای زمین قدم برداریم؛ می بایست در طراحی فضاهای شهری؛ خانه‌ها؛ محل کار؛ رستوران‌ها و محصولات، به شش اصلی که طراحان طرفدار این جنبش معتقدند، توجه کنیم. این اصول شامل:
1- احیاء کردن
- ایجاد ویژگی‌های سمبلیک، حسی و تقدس در محصولات.
- باز‌آفرینی تجربیات فراموش شده در زندگی روزمره‌ی گذشته.
2- گسترش دادن
- افزایش حس صمیمیت در طراحی فضاهای معماری.
- جایگزین کردن خدمات به جای محصولات و فضاهای مادی.
- افزایش ارزش در محصولات جهت ایجاد مقاومت در استفاده کننده نسبت به دور انداختن آنها.
3- انعکاس دادن
- ایجاد کنجکاوی و ترغیب افراد به تفکر درباره‌ی تاثیر استفاده‌ی بی رویه از محصولات.
4- درگیر کردن
- احترام به محیط زیست و مصرف آهسته‌ی انرژی و منابع طبیعی.
- توجه به هویت ملی؛ اصول معاشرت‌های اجتماعی و توانایی‌ها‌ی استفاده‌کنند‌گان در طراحی محصولات و فضاهای معماری.
5- شرکت دادن
- ایجاد شرایط مشارکت خود استفاده‌کنند‌گان در فرایند تولید و طراحی محصول.
- استفاده از " نیروی بومی " و " ظرفیت‌های محلی " در طراحی محصولات و فضاهای معماری.
6- رشد و نمو دادن
- ایجاد خصوصیاتی از گذشته در محصولات و فضاهای معماری در آینده.
- تولید محصولات با کاربری آهسته‌تر.
خداوند در عالم هستی، زمین را به مانند مادری مهربان حائز شرایط حیات ساکنینش قرار داده است پس وظیفه‌ی ماست تا مانند فرزندانی شایسته؛ قدردان این همه مهربانی باشیم و با مصرف آهسته‌ی این همه اندوخته‌ی ارزشمند؛ از این مادر سخاوتمند حفاظت کنیم.
در این مقاله مقدمه‌ای در مورد طراحی آرام ارائه شد. در ادامه به معرفی هر یک از این شش اصل و ابعاد این جنبش مانند شهر آرام؛ معماری آرام و غذای آرام خواهیم پرداخت.
ریحانه صانعی
کارشناس ارشد طراحی صنعتی
بخش محیط زیست تبیان
