موزه ارتباطات پست و مخابرات
محلی مناسب برای بازدید دانش پژوهان

اگر شما از جمله دانش پژوهانی هستید که به موضوعات اجتماعی، تاریخی و فرهنگی علاقمندید، اگر موضوع پژوهش شما در مورد مسایل اجتماعی نظیر ارتباطات و پست می باشد، از موزه ارتباطات پست و مخابرات دیدن کنید تا اطلاعات جامع و مفیدی در مورد سابقه تاریخی ارتباطات در ایران و هم چنین نحوه تأسیس اداره پست و مخابرات در ایران کسب نمایید. در این موزه آثار متعددی از پیشینه ارتباطات و فن آوری اطلاعات در کشور ارایه شده است که نشان دهنده روند تکاملی موضوع در بستر تاریخ است.

اولین موزه پستی و مخابراتی کشورمان در حدود 72 سال قبل تأسیس شد. در سال 1311 نخستین موزه پستی و تلگرافی با الگوبرداری از موزه‌های تخصصی اروپایی، تأسیس و در آن کلیه اشیاء، آلات و ادوات پستی و تلگرافی جمع آوری و نگهداری گردید.
 
بنای اداره پست یا موزه ارتباطات فعلی از ابنیه دوره پهلوی اول و بناهای مهم منطقه باغ ملی به شمار می‌آید. ساختمان سه طبقه و در سه قسمت شامل: بخش گمرکات امانات پستی در بال غربی، پست ایالتی در بال شرقی و سالن گیشه در بخش مرکزی تشکیل شده است.

بخش گمرکات امانات پستی در بهمن ماه 1369 با زیر بنای حدود 6000 متر مربع پس از احیا و بازسازی ساختمان به موزه پست تبدیل گردید و در سال 1378 به موزه پست و مخابرات تغییر نام داد. این موزه با 18هزار متر مربع زیر بنا به یکی از بزرگ ترین موزه‌های ارتباطات می باشد.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از قدیمی‌ترین وزراتخانه‌های کشور است و دارای تعداد زیادی ساختمان های قدیمی است که به ثبت میراث فرهنگی رسیده است. طرح مرمت و بازسازی این ابنیه‌های قدیمی در هیئت امنای موزه‌های پست و مخابرات مطرح و به دنبال آن احیا شد و تبدیل تعداد زیادی از آن ها به موزه در دستور کار قرار گرفت.

از آن جمله می توان: ساختمان چاپارخانه میبد یزد، ساختمان پست رشت، ساختمان قدیمی پست چابهار، خانه مجتهدی های تبریز، کلاه فرنگی تهران و ساختمان منشی باشی شیراز نام برد.

موزه ارتباطات پست و مخابرات در قسمت شرقی مورد بهره برداری می‌باشد و دارای غرفه‌های به شرح ذیل است:
 
غرفه اشیا پستی
این بخش شامل صندوق های پستی دوره پهلوی، انواع مهرهای دستی (نوع گرد، ساده، بیضی، مستطیل و غلطکی)، نمونه مهرهای مصرفی دفاتر پست خارج از کشور، مهر مخصوص سورشارژ دوره قاجار، دستگاه های ابطال تمبر دستی و برقی، دستگاه های نقش تمبر دستی و برقی قدیمی، تایپ قدیمی و انواع ترازوهای قدیمی پست، نمونه صندوق های پستی کشورهای مختلف و نیز پانل های عکس ادارات پست کشورهای مختلف، نحوه حمل و نقل مرسوله‌های پستی و نمونه لباس های رسمی کارکنان پست کشورهای مختلف می‌باشد. قسمتی از این فضا به نام «پست در جنگ»، مزین به تصاویر شهدای پست و صندوق های پستی است که در جنگ تحمیلی مورد اصابت گلوله‌های دشمن قرار گرفته‌اند.

غرفه وزرا (تشریفات)
غرفه وزرا شامل تصاویری از وزرای پست و تلگراف و تلفن از اولین وزیر وزارت تلگراف (علی قلی خان مخبرالدوله) تا وزیر وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تعداد 72 وزیر شناسایی و به نمایش گذاشته شده است.

کتابخانه موزه
کتابخانه موزه شامل تعدادی کتاب و نشریات در زمینه تاریخچه پست و تلگراف و تلفن، تمبر و منابع قدیمی از امور ارتباطات هنر، تاریخ و معماری و ... به زبان های فارسی، لاتین، فرانسوی و غیره وجود دارد که استفاده از این کتابخانه برای علاقه‌مندان و پژوهشگران در اوقات بازدید از موزه امکان پذیر است.
 
سالن مخابرات
این سالن شامل دستگاه های تله تایپ، تلگراف، تلکس، فاکس و هم چنین انواع کابل های مسی، فیبر نوری، دیش ماهواره، مرکز تلفن خودکار و وسایل ارتباطی مورد استفاده در جاده‌ها و ارتفاعات، انواع دستگاه تلفن: مغناطیسی صد شماره‌ای قدیمی، دیواری، دستگاه های ارتباطی قدیمی شامل دستگاه گیرنده ـ فرستنده، تلفن، بیسیم، میز، سوییچ برد، دستگاه اندازه گیری و آزمایش خطوط کاربر و تلفن های مغناطیسی رومیزی در این غرفه به نمایش گذاشته شده است. 

سالن تمبرهای داخلی و خارجی
در این سالن با توجه به قدمت تاریخی تمبر در ایران، تمبرهای داخلی شامل سه دوره تاریخی: قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی از سال 57 تاکنون به نمایش گذاشته شده است. هم چنین در این سالن می‌توان با تعدادی از طرح های اصلی تمبر قبل و بعد از انقلاب نیز آشنا شد.

سالن کنفرانس
این سالن زیبا برای جلسات اداری هیئت امنای موزه ارتباطات، سخنرانی های مطبوعاتی و جلسات تشریفاتی با مساحتی حدوداً 500 متر مربع و ظرفیت 200 نفر در طبقه دوم مجموعه واقع گردیده است.

حیاط مرکزی
حیاط مرکزی برای برگزاری مراسمی از قبیل مراسم تمبر مشترک با سایر کشورها، نمایشگاه های موقت تمبر به مناسبت های مختلف، و هم چنین تصاویر تمبرهای مشترک انتشار یافته با سایر کشورها و ارگان های داخلی و پاکت های مهر روز و نیز آرم پستی کشورهای مختلف عضو اتحادیه جهانی پست (U.P.U) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جهت  بازدید از موزه ارتباطات پست و مخابرات می توانید به آدرس زیر مراجعه نمایید:
تهران - خیابان امام خمینی (ره) جنب سردر باغ ملی، محوطه میدان مشق

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: الهام گارسچی
تنظیم: یگانه داودی