اسرار و آثار سجده شکر
امام صادق (ع) فرمودند: حضرت ابراهیم (ع) به سبب زیاد سجده نمودن بر زمین، به مقام خلیل‌اللهی رسید.
تشکر از خداوند بر هر نعمتی، موجب افزونی آن نعمت می‌گردد. حضرت موسی (ع) به قوم خود فرمود: خداوند این‌چنین مقرر نموده است که اگر شکر کنید، نعمتم را بر شما زیاد می‌کنم و اگر کفر بورزید، عذاب من شدید است. حال چه توفیق و نعمتی از این بالاتر که خداوند به انسان لیاقت داده است که او را یاد نماید؟
امام رضا (ع) فرمودند: سجده شکر بعد از نماز واجب، برای تشکر از خداوند در برابر توفیق انجام نماز، واجب است؛ که کمترین حد آن، گفتن سه مرتبه شکرالله در سجده است [1] پس هر کس به حقیقت نماز و اینکه بزرگ‌ترین توفیق است واقف گردد، مفهوم سجده شکر را بیشتر احساس می‌کند.
سجده شکر چه آثار و برکاتی دارد:
ـ از بین بردن نقصان نماز: بدیهی می‌باشد که ممکن است خیلی از افراد، نمازشان به سبب کم بودن حضور قلب یا عدم رعایت برخی مستحبات، دارای کاستی‌هایی گردد. امام رضا (ع) فرمودند که سجده شکر بعد از نماز یکی از آثار مهمش، از بین رفتن برخی کاستی‌های موجود در نماز است [2].
ـ جلب رضوان الهی
ـ برداشته شدن حجاب‌ها بین بنده و خدا
ـ تعجب ملائکه از انسان به‌وسیله این عبودیت
ـ افتخار خداوند به شکرگزار
ـ تشکر خداوند از بنده خودش
ـ بهره‌مندی از فضل و بخشش خداوند
ـ دیدن و درک حقیقت وجه الله
از دیگر آثار و برکات سجده شکر که در کلام صادق آل محمد (علیهم‌السلام) آمده است، می‌توان به موارد فوق اشاره نمود که اگر بنده با عبودیت و نماز، به دنبال جلب رضوان الهی است، این رضایت با انجام سجده شکر، کامل می‌گردد؛ به‌گونه‌ای که ملائکه مقرب الهی که مدام در حال تقدیس و تسبیح خدای سبحان هستند، به شگفتی درمی‌آیند از رحمت الهی که بر شخص سجده‌گزار نازل می‌گردد، به‌گونه‌ای خداوند به ملائکه خود اعجاب می‌کند بر چنین بنده‌ای که ای ملائکه من، بیایید و نیک بنگرید بنده مرا که علاوه بر انجام فریضه، به سجده شکر افتاده و از من به سبب توفیق نماز واجب تشکر می‌کند. حال سزاوار است من که خدای او هستم نیز از او تشکر نمایم و صورتم را به او نشان می‌دهم؛ که منظور دیدن و درک مظاهر خداوند که بالاترین آن، اهل‌بیت عصمت و طهارت هستند می‌باشد [3] که خالق از مخلوق تشکر نماید، یعنی بزرگ‌ترین لطف الهی که از بهشت و رحمت و مغفرت و رضوان الهی برتر و بالاتر است.
کیفیت سجده شکر را بیان نمایید؟
امام رضا (ع) فرمودند: حداقل سجده شکر، سه مرتبه «شکراً لله» است، و از حضرت رضا (ع) در سجده بعد از نماز، تا 500 «سبحان‌الله» هم شنیده شده که این نشانگر آن است که لازم نیست حتماً در سجده، شکر لله گفته شود، بلکه هر ذکری که یاد خدا به‌عنوان تشکر باشد جایز است و هر مقدار طولانی باشد، فضیلت بیشتری دارد و مکرّر اتفاق افتاده که موسی بن جعفر (علیهماالسلام) بعد از نماز صبح به سجده رفته‌اند و تا بالا آمدن روز، همچنان در سجده بوده‌اند.
و امام صادق (ع) فرمودند: حضرت ابراهیم (ع) به سبب زیاد سجده نمودن بر زمین، به مقام خلیل‌اللهی رسید. [4]
بهتراست انسان دو مرتبه سجده کند؛ به این صورت که بعد از سجده اول، گونه راست و بعد گونه چپ را به خاک بمالد و مجدداً سر بر خاک گذارد. [5]
پی‌نوشت‌ها:
[1]أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: السَّجْدَةُ بَعْدَ الْفَرِیضَةِ شُكْراً لِلَّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى مَا وَفَّقَ لَهُ الْعَبْدَ مِنْ أَدَاءِ فَرِیضَتِهِ وَ أَدْنَى مَا یُجْزِی فِیهَا مِنَ الْقَوْلِ أَنْ یُقَالَ شُكْراً لِلَّهِ شُكْراً لِلَّهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قُلْتُ فَمَا مَعْنَى قَوْلِهِ شُكْراً لِلَّهِ قَالَ یَقُولُ هَذِهِ السَّجْدَةُ مِنِّیشُكْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى مَا وَفَّقَنِی لَهُ مِنْ خِدْمَتِهِ وَ أَدَاءِ فَرَائِضِهِ وَ الشُّكْرُ مُوجِبٌ لِلزِّیَادَةِ فَإِنْ كَانَ فِی الصَّلَاةِ تَقْصِیرٌ لَمْ یَتِمَّ بِالنَّوَافِلِ تَمَّ بِهَذِهِ السَّجْدَةِ.
[2] همان
[3]من لا یحضره الفقیه ؛ ج1 ؛ ص333عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع سَجْدَةُ الشُّكْرِ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ تُتِمُّ بِهَا صَلَاتَكَ وَ تُرْضِی بِهَا رَبَّكَ وَ تَعْجَبُ الْمَلَائِكَةُ مِنْكَ وَ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا صَلَّى ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَةَالشُّكْرِ فَتَحَ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى الْحِجَابَ بَیْنَ الْعَبْدِ وَ بَیْنَ الْمَلَائِكَةِ فَیَقُولُ یَا مَلَائِكَتِی انْظُرُوا إِلَى عَبْدِی أَدَّىفَرْضِی وَ أَتَمَّ عَهْدِی ثُمَّ سَجَدَ لِی شُكْراً عَلَى مَا أَنْعَمْتُ بِهِ عَلَیْهِ مَلَائِكَتِی مَا ذَا لَهُ عِنْدِی قَالَ فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ یَا رَبَّنَا رَحْمَتُكَ ثُمَّ یَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ثُمَّ مَا ذَا لَهُ فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ یَا رَبَّنَا جَنَّتُكَ ثُمَّ یَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ثُمَّ مَا ذَا فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ یَا رَبَّنَا كِفَایَةُ مُهِمِّهِ فَیَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ثُمَّ مَا ذَا قَالَ وَ لَا یَبْقَى شَیْءٌ مِنَ الْخَیْرِ إِلَّا قَالَتْهُ الْمَلَائِكَةُ فَیَقُولُاللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى یَا مَلَائِكَتِی ثُمَّ مَا ذَا فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ رَبَّنَا لَا عِلْمَ لَنَا قَالَ فَیَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَشْكُرُ لَهُ كَمَا شَكَرَ لِی وَ أُقْبِلُ إِلَیْهِ فَضْلِی وَ أُرِیهِ وَجْهِی.
[4]عللالشرائع، ج1، ص: 35... لِمَ اتَّخَذَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ إِبْراهِیمَ خَلِیلًا قَالَ لِكَثْرَةِ سُجُودِهِ عَلَى الْأَرْض
[5]وسائل الشیعة ؛ ج7 ؛ ص12ٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَى مُوسَى فَقَالَ یَا مُوسَى- إِنِّی اطَّلَعْتُإِلَى خَلْقِی اطِّلَاعَةً فَلَمْ أَجِدْ فِی خَلْقِی أَشَدَّ تَوَاضُعاً لِی مِنْكَ فَمِنْ ثَمَّ خَصَصْتُكَ بِوَحْیِی وَ كَلَامِی مِنْ بَیْنِ خَلْقِی قَالَ وَ كَانَ مُوسَى إِذَا صَلَّى لَمْ یَنْفَتِلْ حَتَّى یُلْصِقَ خَدَّهُ الْأَیْمَنَ بِالْأَرْضِ وَ الْأَیْسَرَ.
مركز تخصصی نماز
باشگاه کاربران تبیان - برگرفته از وبلاگ: مطالب دینی و قرآنی
مطالب مرتبط:
چگونه کودک خود را نمازخوان کنیم؟
چگونه کودکان را به نماز علاقه‌مند کنیم؟
هنگام نماز خود را در محضر خدا ببینیم
نماز در هیچ حالى نباید ترك شود
به فكر نمازت باش، مثل شارژ موبایلت!
دنیا و آخرت می‌خواهی، نماز شب بخوان!
نماز جماعت، پرشورترین عبادت دسته‌جمعی
شرافت و بزرگی مۆمن، در نماز شب
مثل این دختر بچه، نماز می‌خوانیم؟
برای حضور قلب در نماز تمرین کنیم
چرا اول وقت حالِ نماز خواندن نداریم؟
چرا نمی‌توانیم برای نماز شب بلند شویم؟
هیچ عبادتى به اندازه نماز تبلیغات ندارد
